سایه خطر گیشه بر سر تئاتر دانشگاهی

پایگاه خبری تئاتر: روز گذشته یک نامه به قلم مرتضی کوهی در فضای مجازی میان جامعه تئاتر دانشگاهی دست به دست می‌شود. نامه اشاره به قطع اجرای نمایش «دوشیزه جولیا» به کارگردانی آقای کوهی است که تنها یک شب پس از اجرا، به دستور مسئولان پردیس تئاتر شهرزاد متوقف و دستور به تخلیه سالن داده می‌شود. هر چند سالن از گروه خواسته برای هر شب اجرای مبلغ 1میلیون و نیم پرداخت کند و به سبب نبود چنین پولی در اختیار یک گروه تئاتری، گروه خداحافظی از شهرزاد را پیش می‌گیرند. مرتضی کوهی در مطلب خود می‌نویسد:«و باز هم یک بی‌تعهدی دیگر از عده‌ای آدم تجاری و بی‌ربط به تئاتر که به واسطه پول وارد دنیای پاک تئاتر شده اند و اهدافشان معلوم است. همچنان که در این یکی دو ساله اخیر شاهد سوءاستفاده  چند تن در پردیس تئاتر شهرزاد بودیم که هر کدام از این افراد عنوان‌هایی چون مدیر فنی، مدیر اجرایی، مدیر سالن و ... را یدک می‌کشند. پروژه دوشیزه جولیا هم متاسفانه قربانی این ناکارآمدی و بی‌کفایتی شد. مطلع باشید گروه 12 نفره تئاتر دوشیزه جولیا که افتتاحیه اجرای نمایش را در 23 خرداد در سالن صنوبر تئاتر شهرزاد انجام داد با بی‌تعهدی، زیاده‌خواهی افرادی مرتبط با آن مجموعه مواجه شد. برخلاف تلاش‌های صادقانه و شبانه‌روزی گروه با بی‌حرمتی از ادامه اجراها بازماند تا برگی دیکر از مستندات اهداف شوم آنها معلوم گردد و به دنیای تئاتر خسته این روزهایمان روشن شود. مسئولین مرتبط باید آگاه باشند و بدانند روزانه جوان‌ها و فعالین تئاتر زیادی قربانی نقشه‌های شوم و از پیش برنامه‌ریزی شده چنین افرادی می‌شوند که نه به هنر و نه به تئاتر و نه به آبروی افراد احترامی قائلند و صد البته که به جیب‌های خود فکر می‌کنند و از این کار خسته نمی‌شوند. چندی پیش شنیدیم که مدیر تئاتر شهرزاد عوض شد؛ اما امروز و بعد از این اتفا‌ق‌ها متوجه شدم و شما هم بدانید؛ همانها که کنار گذاشته شده‌اند الان از دور و غیر مستقیم، به واسطه آدم‌های دیگر از تئاتری‌ها اخاذی و سوءاستفاده می‌کنند و هنوز در آن مجموعه به کارهای کثیف خود ادامه می‌دهند. ما اجرایمان کنسل شد؛ ولی تا احقاق حقوقمان از پای نخواهیم نشست،  هویت اصلی و چهره نامبارک این افراد باید بر جامعه تئاتر روشن شود تا بلکه دست از سر تئاتر بردارند و هنرمندان را در دام خود گرفتار نکنند. از دوستانی که این چند روز در تبلیغات کارمان یاری‌گر بودند و انرژی مثبت به ما دادند صمیمانه تشکر می‌کنم و دستانشان را می‌بوسم ، تلاشمان این است که در سالنی دیگر که دور از این حاشیه‌ها و فضاهای کثیف است دوباره اجرایمان را از سر بگیریم. به امید روزی که تئاتر از دست افراد بی‌تخصص خلاص شود.» اشارات مرتضی کوهی در این مطلب به ماجرا رسیدن نمایش به شهرزاد است که با واسطه‌گری یکی از فرزندان قاسم جعفری، مالک اصلی پردیس تئاتر شهرزاد رخ داده است. گروه پس از معرفی به خانم مهرناز عباسی معرفی می‌شود تا تهیه‌کنندگی کار را برعهده گیرد. طبق شواهد تمامی قراردادها به نام خانم عباسی است و مرتضی کوهی در مقام کارگردان نسبت حقوقی با اثر خویش نداشته است، اثری که در زمان اجرایش در جشنواره تئاتر دانشگاهی فاقد هر گونه سرمایه‌گذار یا تهیه‌کننده بوده است. اما این نوشته با واکنش پردیس شهرزاد روبه‌رو می‌شود. در بیانیه شهرزاد آمده است: «نمایش دوشیزه‌جولیا به کارگردانی مرتضی کوهی که جزء نمایش‌های دانشجویی محسوب می‌شد؛ طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده، قرار بود که از تاریخ ٢٣ خرداد ماه در سالن صنوبر این مجموعه روی صحنه برود که در تاریخ مقرر بنا بر درخواست تهیه‌کننده‌اش در روز نخست اجرا متوقف شد و متاسفانه اخباری با ادبیاتی عجیب و غریب و تعمدی و با برنامه‌ریزی از پیش تعیین شده علیه مدیریت این مجموعه در فضای مجازی منتشر شده است. تمامی اسناد و مدارک و دست خط تهیه‌کننده این نمایش مبنی بر لغو اجرا موجود است که در صورت نیاز در رسانه‌ها منتشر خواهد شد. این گروه نمایشی بنا بود که در راستای سیاست‌های حمایتی از تاریخ یاد شده فقط پنج تا هفت اجرا در پردیس تئاتر شهرزاد داشته باشد که بنا بر درخواست تهیه‌کننده، اجرا قبل از افتتاحیه متوقف شد. جناب آقای مرتضی کوهی هیچ گونه قراردادی با این مجموعه ثبت نکردند و همه صحبت هایی که عنوان کردند توهین و تهمت است که قطعاً از طریق دستگاه قضا پیگیری‌های لازم انجام خواهد شد. گفتنی است برای اجرای نخست این نمایش هیچ بلیتی فروخته نشده بود و این خبرسازی و اطلاع‌رسانی‌های بیهوده و از روی تعمد صورت گرفته است.» طبق هر دو مطلب مشخص می‌شود مشکل ماجرا به شخص مهرناز عباسی، تهیه‌کننده نمایش بازمی‌گردد. اما مهرناز عباسی کیست؟ خانم عباسی از طراحان لباس است که این روزها نمایش «اتاق ورونیکا» را در تالار حافظ روی صحنه دارد. او را بیشتر با آثار داریوش مؤدبیان می‌شناسند و به نظر «دوشیزه جولیا» نخستین تجربه تهیه‌کنندگی اوست. تهیه‌کنندگی تئاتر در ایران نیازمند هیچ مجوز یا داشتن سابقه کاری نیست. به عبارتی یک حرفه خلق‌الساعه بدون محدودیت‌های حقوقی است. با وجود این عباسی در بیانیه‌ای نسبت به تعطیلی «دوشیزه جولیا» واکنش نشان داده است. او نوشته است:«در راستای حمایت از نمایش های دانشجویی قرار بر آن شد که بنده به عنوان تهیه کننده این نمایش شرایط تعداد محدودی اجرا را در پردیس تئاتر شهرزاد فراهم نمایم. با همراهی و همکاری صمیمانه مسئولین پردیس و همکاری بی‌دریغ این مجموعه شرایطی فراهم شد تا این نمایش در محل سالن صنوبر شهرزاد اجرا برود. بنده هیچ قراردادی با کارگردان یا هیچ یک از اعضای گروه نمایشی نداشته و اجرای این نمایش منوط به جذب مخاطب برای این اجرا از جانب گروه اجرایی شد. متاسفانه شخص کارگردان و گروه نمایشی کوچکترین تلاشی برای جذب مخاطب نداشتند و اجرای افتتاحیه تقریباً خالی برگزار شد. چنان که می‌دانیم نمایش به حضور تماشاگر معنا پیدا می‌کند. در پی این وضعیت با وجود ضررهای مالی که بنده متحمل شدم، رسماً درخواست لغو اجرا را به مدیران شهرزاد ارائه دادم که باز هم با همکاری و همراهی در این خصوص از جانب سالن مواجه شدم و با درخواست لغو اجرای بنده موافقت شد. پر واضح است که سخنان کارگردان این نمایش کذب محض و در جهت تخریب شخص بنده و پردیس تئاتر شهرزاد بوده که البته جایگاه بنده و مهمتر، پردیس برای همگان روشن است و به قطع بنده پیگیر این عمل زشت این کارگردان بی‌تجربه و احقاق حقوق خود از طریق مراجع قانونی خواهم بود.» از نکات قابل تأمل برآمده از این سه مطلب می‌توان نتیجه گرفت که تهیه‌کننده - در مقام حقوقیش - هیچ قراردادی با گروه نمایشی نبسته است که این یک تخلف محض است و به عبارتی اثر نمایشی را از گروه خریداری یا امتیاز آن را طی یک قرارداد در اختیار نگرفته است. جالب‌تر آنکه سالن نیز بدون حضور کارگردان اقدام به تنظیم قرارداد کرده است که برخلاف رویه مرسوم در دیگر سالن‌های تئاتر است. نکته مهمتر آنکه تهیه‌کننده مسئولیت فروش و تبلیغ را بر دوش گروه گذاشته است؛ در حالی که بازیگران و کارگردان با وجود یک تیم تهیه‌، طبق تعاریف حرفه‌ای مسئولیت تبلیغات را برعهده نخواهند داشت. به نظر می‌رسد فقدان تعارف شفاف در باب تهیه‌کنندگی تئاتر شرایط را برای ورود افراد ناآگاه از مقوله تهیه‌کنندگی را آزاد و شرایط را برای شکست نمایش‌ها، به خصوص نمایش‌های دانشجویی را فراهم کرده است.