«من سوالم این است که دبیر جشنواره وظیفه‌اش چیست؟ آیا هر چه را شورا می‌گوید، فقط باید بنویسد و بله‌چی باشد؟ یا دبیر هم اختیاراتی دارد؟! این اتفاق به خاطر این بود که ایشان شجاعت یک دبیر را نداشته. من اگر پایم برود روی بیل و بخواهم درباره کارهای آقای بکتاشیان در چند سال اخیر صحبت کنم، ایشان باید برود»

پایگاه خبری تئاتر: پس از پایان چهارمین جشنواره نمایش‌های کمدی اصفهان، سایت تئاتر با تعدادی از فعالان عرصه تئاتر از جناح‌های مختلف، درباره این جشنواره به گفت و گو نشست و سعی کرد با نگاهی منصفانه، جوانب مختلف، نقاط قوت و نقاط ضعف این رویداد قابل توجه تئاتر استان را مورد بازبینی قرار دهد. در دومین بخش از این گفت و گوها به سراغ امید نیاز، چهره بین المللی تئاتر اصفهان، رفتیم و از او درباره دلیل انصرافش از جشنواره، نحوه برگزاری چهارمین دوره و برنامه‌های سه ماه آتی او در عرصه تئاتر، پرسیدیم. در متن پیش رو صحبت‌های نیاز را با عناوینی متناسب، تقدیم حضورتان می‌کنیم.

 

«مارکوپولوی تئاتر» اصفهان را «مشروط» کردند!

من از معدود کارگردان‌هایی هستم که با تئاتر کودک، خیلی به فجر رفتم. بچه‌های خاکستری، سیندرلا در بن بست، 1+1 و... با کارهای بزرگسال هیچ وقت به فجر نرفتم. خوشبختانه هیچ وقت پروسه جشنواره استانی را  طی نکردم. اصلاً هم به این پروسه معتقد نیستم و سطحش را پایین می‌دانم. وقتی کسی کار بزرگسال می‌سازد، شاید نتواند کار کودک بسازد ولی وقتی کسی کار کودک می‌سازد، قطعاً می‌تواند کار بزرگسال هم بسازد. این جمله البته گفته من نیست.

وقتی نمایش «هی تو» را در تهران اجرا می‌کردیم، بچه‌ها گفتند یک کار بزرگسال هم بساز که در جشنواره کمدی شرکت کنیم. به اصرار دوستان، کاری را شروع کردم و متنی دادم. دو هفته زمان کمی بود ولی متنی آماده کردیم و دادیم. گفتند این متن خارجی است. متن مروژک بود.

در سایت زدند مشروط و بعد قبول. من گلایه کردم که چرا اسم من را مشروط زدید. درست نبود. باید قبل از این که اعلام کنید، به من خبر می‌دادید. شاید من اصلا نمی‌خواستم باشم. چرا بعد از بازخوانی زدند: مشروط؟! از قبل اعلام نکرده بودند که متن خارجی قبول نمی‌کنند. من گفتم اگر متن خارجی را قبول ندارید چرا از من تحویل گرفتید که بعد بخواهید بزنید مشروط. دو روز بعد متن را ایرانی کردیم و تحویل دادیم.

اعلام کردند: قبول! من بدون رودربایستی این جشنواره را در حدی نمی بینم که بخواهد من را مشروط کند. با توجه به عقبه‌ای که دارم این را می گویم. من مارکوپولوی تئاترم. چه طوری من را مشروط می‌کنند؟! اول فکر کردم شاید کمی کار ضعیف بوده ولی وقتی لیست را دیدم، متوجه شدم که نه!

یک روز سر یک اجرا، آقای بکتاشیان را دیدم و گفتم: من در اجرا به یک کار بهتر رسیده‌ام می‌خواهید آن کار را ببینید؟! گفت: «نه حاجی، یک واو کم و زیاد باشد، نمی‌توانیم». گفتم: «شما با شورایت مطرح کن و به آدمی که این را می‌گوید هم نگاه کن. من امید نیاز هستم. تا به حال در این جشنواره نبوده‌ام اگر آمده‌ام، حتماً حرفی برای گفتن دارم! گفت: «باشه حاجی. من تا شنبه خبر می‌دهم». یک ساعت بعد زنگ زدند که «الو سلام آقای بکتاشیان سلام رساندند گفتند نه»!

اگر فراخوانی می‌دهید که فقط دو هفته مهلت هست برای دادن متن. باید منوط به بازبینی کنید. چون یا نویسنده از قبل کار دارد. یا سریع می‌خواهد کاری برساند. کیفیت پایین می‌آید.

 

من خوره فستیوال هستم!

 «تئاتر» در گفت و گو با نیاز، به نقل از دبیر جشنواره چهارم، گفت: «امید نیاز به عنوان آدم حرفه‌ای و دوست من، از من در خواست غیرحرفه‌ای داشت. متن دیگری داد و کار دیگری می‌خواست بیاورد. اگر این کار را می‌کردم در حق بقیه هنرمندان اجحاف می‌شد».

و نیاز در پاسخ به این نقل قول گفت: «ما نمی‌خواستیم کار کامل تغییر کند. من گفتم تضمین نمی‌دهم که یک واو کم و زیاد نشود. در تمرین به کار دیگری رسیدم. در هر جشنواره‌ای هم استثنا هست. هر کسی که کارش آماده است برای بازبینی، بازبینی کنید. چه ضرری دارد؟ اگر کار خوب بود، بپذریرد. خیلی از جشنواره‌ها این کار را می‌کنند. این را من که خوره فستیوال هستم می‌گویم. از من بپرسید در کره چه فستیوالی هست. من نام می‌برم در کدام شهر چه فستیوالی. بپرسید در کهنوج. من فستیوال‌ها را بلدم.

بنابراین درخواست غیرحرفه‌ای نکردم. دوستانه به ایشان گفتم من در اجرا قصه‌ام یک مقدار عوض شده نگفتم کامل عوض شده. گفتم این را ببینید. ایشان قبول نکرد. بنابراین وقتی دیدم برخوردشان حرفه‌ای نیست، انصراف دادم».

 

اگر بخواهم درباره بکتاشیان حرف بزنم، ایشان باید برود

نیاز درباره کیفیت دبیر جشنواره ، به تئاتر گفت: «من سوالم این است که دبیر جشنواره وظیفه‌اش چیست؟ آیا هر چه را شورا می‌گوید، فقط باید بنویسد و بله‌چی باشد؟ یا دبیر هم اختیاراتی دارد؟! این اتفاق به خاطر این بود که ایشان شجاعت یک دبیر را نداشته. من اگر پایم برود روی بیل و بخواهم درباره کارهای آقای بکتاشیان در چند سال اخیر صحبت کنم، ایشان باید برود» 

نیاز مدیریت تالار هنر را مورد خطاب قرار داد و گفت: «شما در رابطه با این که اگر به درخواست گروه ما برای تغییر پاسخ می‌دادید، به بقیه گروه‌ها اجحاف می‌شد. حرف من این است که در طول سال دارد به گروه‌ها اجحاف می‌شود». در سال 90 و 91 آمار بدهید که به چند گروه امکان اجرا داده‌اید؟! سه، چهار گروه همیشه اجرا داشته‌اند و یک سری از گروه‌ها اصلاً اجازه اجرا پیدا نکردند. از گروه من چند بار آمدیم و گفتید وقت نداریم».

او سپس ادامه داد: «غیر از این است که کار آقای نواب ثریا برگزیده سال گذشته طنز، امسال مرداد اجرا می‌رود؟! این‌ها اجحاف نیست؟ فقط این که امید نیاز گفته متنم کمی تغییر کرده قبولش کنید، این اجحاف است؟! بزرگترین تا کوچکترین تئاتری‌های ایران وقتی متنی را برای اجرا انتخاب می‌کنند در اجرا شاید تغییراتی تویش داشته باشند. فقط ما اشتباهی کردیم و رفتیم به آقای بکتاشیان گفتیم».

 

دوران طلایی تالار هنر، دوره مدیریت مغروری بود

امید نیاز ضمن اشاره به دوران سه مدیر اخیر، گفت: «بگویید از بعد از آقای مغروری چه قدر در این تالار هنر، راه را باز گذاشتید برای همه هنرمندان؟ دوران طلایی تالار هنر، دوران آقای مغرروی بود. از هنرمندان سطح شهر نظرسنجی کنید. من که کودک کار بودم در دوران آقای مغروری در هنرسرا کار اجرا کردم».

مدیر مسئول آموزشگاه هنرهای نمایشی اردیبهشت، به شروع کار مدیر فعلی تالار هنر اضاره کرد و گفت: «آقای بکتاشیان، غیر از این است که اولین نفری که در اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی (در اتاق آقای خلیل زاده) به شما مشاوره داد، من بودم؟!»

نیاز به شورای تالار هنر هم نقدهایی را وارد دانست. او تاکید کرد: «در این شورای محترم کدام یکی از عزیزان، بازیگرند؟ کدام یک کارهای زیاد روی صحنه آورده‌اند؟ این شورا با چه معیاری انتخاب می‌شوند؟ من نقد دارم. اگر صحبت در مورد اجحاف است، جناب بکتاشیان خیلی وقت است دارید اجحاف می‌کنید!»

 

جمشید خانیان در هیج دوره ای تغییر نکرده

سوال من این است که چرا آثار تالار هنر به یکنواختی رسیده؟ آیا جز این است که جمشید خانیان در هیچ دوره‌ای تغییر نکرده است؟! دبیر اصلی این جشنواره هم آقای خانیان است. نمی‌گویم مجید صدیقی و سعید محنسی و جمشید خانیان آدم‌های کاربلدی نیستند ولی وقت این نبود که شورا کمی تغییر کند؟» نیاز با مطرح کردن این سوالات به پرونده کاری مدیریت تالار هنر پرداخت.

نیاز ادامه داد: «چه می شود که در زمان آقای بکتاشیان، خیلی از کارگردانان آنجا کار نمی‌کنند؟ چرا فقط باید یک سری از کارگردانان کار کنند. من اسنادی دارم از کارهایی که ایشان در دوره مدیریتی‌شان انجام داده‌اند. پس بگذارید دهنمان بسته بماند. و با احترام از کنار هم رد شویم».

مؤسس گروه تئاتر نان و عروسک شرق گفت: «من که نه در تالار هنر کار کرده‌ام و نه هیچ وقت از جایی بودجه گرفته ام. کارهایم هم همه در فرشچیان اجرا رفته اند. برای همین می‌توانم سوال کنم آقای بکتاشیان آیا در طول سال عدالت را رعایت کرده‌اید؟! این که امید نیاز شرافتمندانه اطلاع داده، بد است؟! می‌توانست اطلاع ندهد و بیاید بازبینی برود. شما هم نمی‌توانستید رد کنید. چون کار قوی است».

 

چرا فلانی 5 میلیون بگیرد و امید نیاز 2.5 میلیون؟

نیاز با تاکید بر این که «من نیازمند جشنواره طنز نبودم». به سابقه همکاری‌اش با سازمان فرهنگی و تفریحی شهرداری اصفهان در سال 90 اشاره کرد. به گفته او نمایش دختر پادشاه در 25 شب اجرا شد و 18 هزار نفر بازدیدکننده داشت.

این نویسنده و کارگردان تئاتر سپس گفت: «کدام یکی از آثاری که شما در قسمت فرهنگی شهرداری کار کردید را 18 هزار نفر دیدند؟  و 68 نفر هم عوامل داشت؟ من با آمار حرف میزنم. آقای بکتاشیان با آمار بگویند تالار هنر در زمینه تئاتر چه قدر ارتقای سطح کیفی و کمی داشته؟»

 

به نظر بنده، ایشان برای ریاست تالار هنر جوان است

نیاز در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «من نمی‌خواهم به آقای بکتاشیان بتازم ولی ایشان جوان است. به نظر بنده ایشان برای ریاست تالار هنر جوان است و کار به او زور است به این دلیل که روی او اشراف دارند و او اشرافی روی بقیه ندارد. ما مدیریت آقای رهبری و آقای مغروری را دیده ایم. از زمانی که آقای عباس اسماعیلی مسئول سالن تالار هنر شد تا امروز من».

او ادامه داد: «آقای بکتاشیان یک نگاه به خودتان بکنید و بعد حرف از عدالت بزنید. عدالت یعنی این که فلان کارگردان دنبال سالن بگردد و شما پشت درهای بسته به فلانی قول سالن 3 ماه دیگر را بدهید؟!»

 

آقایان بیلان کاری برایشان مهم است. نه کیفیت آثار

نیاز درباره انصرافش از جشنواره گفت: «این کار شما بی عدالتی است. فکر کردید امید نیاز هم مثل بعضی کارگردانان دیگر اعتراض می‌کند ولی من دیدم برخورد حرفه‌ای نیست. برای همین کاری نکردم. دو هفته قبل از جشنواره انصراف دادم چون احساس کردم آقایان بیلان کاری برایشان مهم است. نه کیفیت آثار».

امید سگس انتقاداتی درباره نحوه اجرای جشنواره مطرح کرد: «جشنواره اجرا شد. چه دیدیم در جشنواره طنز؟ آقای بکتاشیان این پولهایی که خرج کردید ایا عدالت است؟ دو تا خیابان آن طرفتر محتاج نان شب هستند. این عدالت است که به یک سری خزعبلات و بی حیایی میلیونی پول دادید؟ اگر جُنگ می‌گذاشتید و عموپورنگ را دعوت می‌کردید بیشتر شرف داشت. جنگ برگزار می کردید و 4 تا از خاله ها و عموهای تلویزیون را می‌آوردید بهتر بود. چون بچه‌ای که در زینبیه محتاج نون شبه و پدرش معتاده وقتی این شادی رو بهش می دادیم، ثوابش خیلی بیشتر بود. تا این پولهایی که در جشنواره خرج کنیم».

 

اجرای جشنواره کاستی‌های زیادی داشت

نیاز انتقاداتش را به نحوه اجرای جشنواره این طور ادامه داد: «بلیط‌های چهار رنگ با کاغذ گلاسه چاپ کرده‌اند و برای ما فرستاده‌اند. بلیط‌های بدون شماره صندلی میفرستید که پس فردا مسئولان بالادست نگویند چرا سالن خلوت بود پول حرام کردید؟ دنبال میزت هستی آقای بکتاشیان؟ قانون و تاریخ ثابت کرده که میزها به کسی وفا نمی‌کنند».

او گفتک «این عدالت است که من تئاتری وقتی 5 دقیقه دیرتر می‌رسم باید پشت در بمانم و آن مخاطب غیرتئاتری برود یک ردیف برای دوستانش جا بگیرد؟ نانوایی باز کرده آقای بکتاشیان؟ در اجرای آقای رهام بحیرایی شش بار هواساز روشن می شود چرا در اجرای بقیه این طور نشد؟ و یکی از درهای سالن 6 بار در باز و بسته شد».

نیاز به عدم بلیط فروشی جشنواره هم اشاره کرد و گفت: «بلیط فروشی نداشت ولی باید بلیطهای میهمان را با شماره صندلی می‌زدند تا بیشتر از ظرفیت نیایند. مسئولان برگزاری باید جا گرفتن را منع می‌کردند. برگزاری جشنواره بسیار ضعیف بود. مردم را در حیاط نگه می داشتند. در آفتاب در را قفل کردند که مردم داخل نروند».

او انتقاداتش را این گونه ادامه داد: «برای نمایشنامه خوانی آقای قدسیه من را دعوت کرده بود. چرا دم پله‌های تالار هنر برای اجرای نمایشنامه خوانی آقای قدسیه گلچین کردند؟ ده نفر شاهد می آورم که دم پله‌ها ایستاده بودند و انتخاب می کردند چه کسانی ببینند. این که اجرای بعضی‌ها را در هنرسرا گذاشتید و بعضی ها را در تالار هنر، این عدالت است؟ من می خواهم بپرسم سالن‌ها را به چه دلیلی تقسیم کرده؟ چرا سالن کوچک تالار هنر را حذف کردند؟ و بعضی از کارها در سالن اصلی اجرا رفتند که حرام بشوند! برای سالن کوچک طراحی شده بودند».

حاجی کار شما را داوری نکردیم

امید نیاز با اشاره به نقل قول سایت تئاتر از مدیر تالار هنر، گفت: «ایشان حرف از عدالتی می‌زنند که من در جشنواره ندیدم. پارسال کار آقای نواب ثریا، نیمرو، تولدی گروه ما، داوری شد. روز اختتامیه  آقای بکتاشیان گفت: «حاجی کار شما را داوری نکردیم». چرا پس داورها کار را دیدند؟ این عدالت است؟ فقط جایزه ویژه جشنواره را دادند بهش».

او ادامه داد: «این جایزه ویژه یعنی چی؟ امید نیازی این حرف را زد که خودش در روز جهانی تئاتر تندیس جشنواره را به نگهبان سالن فرشچیان تقدیم کرد. گفتم اگر قرار است پرکاری را کیلویی بسنجیم، نگهبان فرشچیان بیشتر از همه فعالیت کرده. همه هم شوکه شدند. آدمی این حرف را میزند که عملاً ثابت کرده اینها برایش مهم نیست».

نیاز مدیر تالار هنر را مورد خطاب قرار داد و گفت: «آقای بکتاشیان تئاتری کار کردم به نام انالله و انا علیه راجعون یعنی همانا از اوییم و بازگشت ما به سوی اوست. اما تشریف بیاورید این کار را ببینید و پیغام این کار را بگیرید که آدم مردن دارد!»

او سپس افزود: «من خوشحالم که در جشنواره شرکت نکردم. ولله، بلله، تلله. اگر این حرفها به دلیل این نبود که من در جشنواره شرکت نکردم. همه هم به من گفتند دمت گرم که شرکت نکردی. این جشنواره نیست! پس ما ضرری نکردیم. اصلاً هم در این لول نیستم که بیایم در سالنی که هو بکنم یا کارگردانی باشم که هو بشوم».

و در پایان امید نیاز به سایت تئاتر گفت: «من مشتاقم که در یک مناظره با آقای بکتاشیان صحبت کنم.صحبت کنیم و بگوییم من امید نیاز چه بدی در حق تئاتر اصفهان کردم و شما چه کم کاری در حق تئاتر اصفهان کردید. حاضرم آقای بکتاشیان را به یک مناظره سایتی، تلویزیونی، رادیویی هر چی، فرا بخوانم».