پایگاه خبری تئاتر: نشست نقد و بررسی «اودیسه» نوشته هومر با ترجمه سعید نفیسی با حضور آرش دادگر، مدرس دانشگاه و کارگردان تئاتر و کارگردان نمایش اودیسه ۲۰۲۰، امین طباطبایی، مترجم و نویسنده نمایشنامه اودیسه ۲۰۲۰، عمار عاشوری، بازیگر، و آریو راغب کیانی، نویسنده و منتقد، شامگاه شنبه (۲۹ شهریورماه)، در دومین شب از مجموعه برنامه شب‌های گلفام، در فروشگاه مرکزی انتشارات علمی و فرهنگی برگزار شد.
در این نشست درباره ادبیات یونان باستان در قرن هفتم و هشتم پیش از میلاد و هومر که در عین این‌که نابینا بود توانست دو اثر ماندگار به نام‌های «ایلیاد» و «اودیسه» را خلق کند صحبت شد. سپس نمایش «اودیسه ۲۰۲۰» به نویسندگی امین طباطبایی و کارگردانی آرش دادگر مورد بحث و گفت‌وگوی حاضران قرار گرفت.
امین طباطبایی درباره نگارش نمایشنامه براساس متن اودیسه هومر گفت: به من سفارش متنی براساس اودیسه هومر را دادند و این شروع کار ما با آرش دادگر شد. تکلیفمان مشخص بود که ما یک اودیسه و ملوانی داریم و در طول دو سال با آرش دادگر این را کار کردیم، هر چه جلوتر رفتیم، متوجه شدیم به متن‌های متفاوت نیاز هست یعنی علاوه بر متن هومر، ما نیاز به فلسفه، شعر و موسیقی داشتیم تا در نهایت به این متن رسیدیم.
او افزود: البته متن نمایشنامه ما کامل نیست؛ به نوعی نمایشنامه هیچ وقت یک ادبیات یا کتاب نیست چون یک اتفاق و رخداد باز است و طبیعی است که در دل تمرینات ما اتفاقات مختلفی برایش بیفتد و به نوعی به پختگی برسد. در هر صورت نگارش متنی درباره هومر کار دشواری بود چرا که خواندن این متن یک غول بود و واقعا کار دو سال طول کشید.
در ادامه آرش دادگر کارگردان طی صحبت‌هایی گفت: مسئله‌ای در کار تئاتر وجود دارد که می‌پرسیم تا کجا می‌توان تخیل را گسترش داد. اولین هنر انسان قصه‌گویی است؛ این‌که از هیچ یک قصه می‌سازد، یعنی «یکی بود، یکی نبود» و قصه‌گو شما را با یک کلیدواژه وارد دنیای جدید می‌کند. با این واژه به ما اعلام می‌شود که قرار نیست با واقعیتی سروکار داشته باشیم یعنی همه قصه‌ها که با این واژگان شروع می‌شوند، یک اصل عدم قطعیت را برای ما مشخص می‌کنند و ما در دنیایی هستیم که می‌توانیم وارد و خارج شویم، یعنی به عبارتی به سرزمین عجایب می‌آییم.
او همچنین گفت: بنابراین پرواز، روی آب راه رفتن یا هر چیز دیگری مقیاس متفاوتی در این جهان قصه دارد که درست است شبیه جهان ماست اما قواعد خاص رویاگونه دارد. داستان با این کار ما را به جهانی پرتاب می‌کند که در آن جهان ما چیزهایی را که نمی‌توانیم در این دنیا داشته باشیم، می‌توانیم داشته باشیم.
دادگر با اشاره به این‌که ما ایرانیان متخصصان قصه‌گویی هستیم چون هیچ وقت برای رسیدن به رویاهایمان تلاش نمی‌کنیم ، گفت: در تمام داستان‌های عامیانه این را داریم که همان اول کار همه چیز را به ما می‌دهند، مثل یک ماهی‌گیر که خیلی فقیر است و هر روز کنار آب می‌رود تا شکم زن و بچه را سیر کند و یک روز یک پری دریایی شکار می‌کند و داستان‌های دیگر رخ می‌دهد و در واقع این ماهی‌گیر هیچ کاری برای رسیدن به رویاها انجام نداده است.
این کارگردان تئاتر اظهار گرد: وقتی رویاپردازی می‌کنیم به سرعت یک کیسه پول در رویا پیدا می‌کنیم و مسائل دیگر رخ می‌دهد. مسئله این هست که تخیل ما را به دنیایی می‌برد که در آن دنیا هر اتفاقی می‌افتد. من از آقای طباطبایی خواستم که فقط تخیل کند و بنویسد. جست‌وجوی طباطبایی خدا بود این‌که من چرا باید این شرایط را داشته باشم و مسائل دیگر. بشر عملا از آن وضعیتی که خود را ناچیز و ریز در برابر کائنات قرار داده به یک نقطه رسیده که این جهان کاملا محدود است، البته جهان‌های دیگری هم هست و شاید ما یک دانه کوچک یا بُعد پنجم یک سیاه‌چاله هستیم یا شاید هیچ چیز یا همه چیز هستیم.
او در این باره افزود: به همان اندازه که علم پیشرفت کرده، جهل هم جلو آمده است. شاید فکر کنیم همه چیز را ما درست می‌کنیم یا نمی‌کنیم و کرونا شاید ناشی از این هست که ما فکر کردیم علم پزشکی همه چیز را درست می‌کند اما همین پنج گرم در تمام دنیا پخش شده و ما را از بین می‌برد. درگیری بشر دائم با این هست که بتواند خود را در این دنیا تصویر و جای خود را مشخص کند و پله بعدی اش را مرئی و بالاتر برود.
در ادامه عمار عاشوری بازیگر نمایش درباره نقشش گفت: سختی کار من به عنوان بازیگر نقش ملوان این بود که از ابتدا نقش را قرار بود نشان دهم. در واقع این نقش وابسته به دو نقش دیگر است یعنی از آن دو بازخورد می‌گیرد، پس خودش به تنهایی نمی‌تواند کاری بکند، بلکه واکنش نشان می‌دهد. برای من همیشه بازیگری این است که یک مرتبه در فضا رها می‌شوی، خصوصا در این نوع کارها بازیگر در فضایی هست که باید آن را کم کم پیدا و کشف کند.
آرش دادگر درباره موسیقی کار نیز توضیح داد: همیشه از خدا می‌خواستم به من قدرت آواز می‌داد و من همیشه عاشق خواندن و نوازندگی بودم . یکی به من گفت تو هر قدر هم تلاش کنی انتهایش یک نوازنده درجه سه می‌شوی، اما فقط گوش موسیقیایی خوبی داری و از این توانایی استفاده کردم و انتخاب موسیقی همه کارهایم را خودم انجام دادم. البته ما از چند سال پیش یک آهنگساز داریم که مهندس صدا است و متاسفانه چون این مدت خارج از ایران بودند من نتوانستم از او استفاده کنم اما به‌هرحال در انتخاب موسیقی دنبال این نبودم که احساسات ایجاد کنم ، بلکه خواستم ببینم آن قطعه موسیقی به چیزی که ریتم و ضرب آهنگ کار بازیگران است، می‌نشیند یا نه. موسیقی می‌تواند همراه یا ضد آن باشد و می‌تواند ما را از جهان موجود به بیرون پرت کند ، به عبارتی موسیقی برای من درگاهی است که مخاطب را به جای دیگری ببرد.
برنامه «شب های گلفام» با همت انتشارات علمی و فرهنگی، هر هفته با بررسی یکی از کتاب‌های چاپ شده این مجموعه با حضور نویسندگان، مترجمان، منتقدان و هنرمندان در فروشگاه‌های این انتشارات برگزار می‌شود.
///.
