علیرضا زرین‌دست در چهل و یکمین دوره جشنواره فیلم توانست عنوان بهترین فیلمبرداری این دوره از رقابت‌ها را برای فیلم سینما متروپل به کارگردانی محمدعلی باشه آهنگر کسب و سیمرغ بلورین دیگری را به جمع افتخارات خود اضافه کند.
در این مطلب با جمع آوری کلیه مطالب جشنواره فیلم فجر به تفکیک فیلم‌ها به آن پرداخته‌ایم.
در ۱۰ سال گذشته جشنواره فیلم فجر محل اولین رونمایی فیلم های تاریخی، جنگی و اجتماعی شاخصی در تاریخ سینمای ایران بوده . مروری داریم بر فیلم های که در اختتامیه جشنواره‌های این سالها اخیر بیشتر تعداد سیمرغ را از هیات داوران دیافت کرده‌اند.
«جشنوارهٔ فیلم فجر» مهمترین و بزرگ‌ترین رویداد سینمایی در ایران است که از سال ۱۳۶۱ در میانهٔ بهمن‌ماه هر سال زیر نظر بنیاد سینمایی فارابی و وزارت ارشاد برگزار می‌شود. «فجر» نیز مانند دیگر جشنواره‌ها برای معرفی، پوسترِ مخصوص‌به‌خود را دارد. پوسترها به‌نوعی ویترینِ هر رویداد فرهنگی و هنری هستند.
جشنواره فیلم فجر یکی از مهمترین ویترین‌های فرهنگی و هنری ایران در چهار دهه گذشته بوده و حضور و ظهور بسیاری از سینماگران و دیگر عوامل آثار سینمایی با این جشنواره آغاز شده است. درطول این چهار دهه، فیلم‌ها و نفرات برگزیده در بخش‌های مختلف این جشنواره، برای رسانه‌ها، مردم و بسیاری از متولیان اجتماعی و فرهنگی از اهمیت زیادی برخوردار بوده است. تدوین از پایه‌های اصلی فیلم و سینماست. همزمان با آغاز چهل و یکمین دوره جشنواره فیلم فجر، نگاهی داریم به بهترین تدوین‌های فیلم‌های انتخاب شده جشنواره فیلم فجر در طول دهه نود.
دوره چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر که در حال برگزاری است، که به عنوان یکی از مهمترین ویترین‌های فرهنگی وهنری ایران در چهار دهه گذشته محسوب می‌شود. موسیقی متن یکی از هنرهای تکمیل کننده سینماست که جایگاه مهمی در فضا سازی و برانگیختن احساسات تماشاگر و حتی پیشبرد فیلم دارد. در طول برگزاری دوره‌های جشنواره، همواره یک سیمرغ بلورین به بخش موسیقی متن تعلق گرفته است. در این اینفوگرافیک رکورد داران برگزیده سیمرغِ موسیقی متن در طول چهل دوره این جشنواره را مشاهده می‌کنید.
جشنواره فیلم فجر در طول چهل و یک دوره‌ای که از برگزاری آن می‌گذرد با حاشیه‌های مختلف زیادی همراه بوده است اما شاید یکی از مهمترین آن‌ها اکران در جشنواره فجر و بازخوردهایی که از نمایش فیلم گرفته‌اند، بوده است و همین بازخوردها بعضا برای بسیاری از آن‌ها به قیمت توقیف فیلم تمام شده است.
در گذشته‌ای نه چندان دور یکی از جذابیت‌های جشنواره فیلم فجر که باعث می‌شد مشتاقان زیادی برای پیدا کردن بلیت سر و دست بشکنند، تماشای نسخه "اصل" فیلم‌ها بود. چون می‌دانستند که فقط در این جشنواره و برای همین یک بار فیلم‌ها پیش از آنکه از تیغ سانسور بگذرند، روی پرده نمایش داده می‌شوند اما چند سالی است که هم این ویژگی مهم از جشنواره گرفته شده و هم سرنوشت چند فیلم پس از یک دهه رونمایی در جشنواره هنوز مشخص نشده است.
نشست‌های رسانه‌ای جشنواره فیلم فجر، گاه محل حاشیه و درگیری بوده؛ اما موردی که برای فیلم «قاتل اهلی» اتفاق افتاد، در نوع خودش در سینمای ایران یک استثناء است. چون برخلاف دیگر درگیری‌ها، این‌بار کارگردان و تهیه کننده یک فیلم، جلوی چشم خبرنگاران با هم درگیر شدند.
چند روز بیشتر به شروع دوره چهل و یکم جشنواره فیلم فجرباقی نمانده است. جشنواره‌ای که از آن به عنوان یکی از مهمترین ویترین‌های فرهنگی وهنری ایران در چهار دهه گذشته نام برده می‌شود. فیلم برداری یکی از رکن‌های اصلی سینماست ومعمولا بهترین فیلم‌های سینمایی با کیفیت‌ترین تصویربرداری را دارند. از مهمترین جوایز جشنواره‌های فیلم، جایزه بهترین فیلمبرداری است. دراین اینفوگرافیک نگاهی داریم به برندگان سیمرغِ بلورین فیلمبرداری جشنواره فجر در دهه نود.
سالها پیش از آنکه در مال‌های پرزرق و برق تجاری پردیس‌های سینمایی چند سالنه به راه بیفتد و مکانیزم فروش بلیت سینماها اینترنتی شود، یکی از لحظات پرهیجان و پراسترس جشنواره برای مردم علاقه‌مند، پیدا کردن بلیت بود و این اشتیاق در برخی دوره‌ها سبب می‌شد که دختران و پسران عشق سینما، از سحرگاه پشت درِ سینما بایستند تا اول صف باشند و بدون بلیت نمانند.
دهه ۶۰، روزگاری با ماجراهای عجیب و غریب بود. از یک طرف صدام ماشین جنگی خود را روانه مرزهای ایران کرده بود و از منظری دیگر اعضای سازمان مجاهدین خلق یا همان گروهک تروریستی منافقین با ترورهای متعددشان در داخل کشور خون بازی می‌کردند. همچنین برکناری بنی‌صدر و جو ملتهب دانشگاه‌ها و مطالبات گروه‌ها عاملی شده بودند تا تن و روان وطن زخم‌های زیادی بردارد.
بخش بهترین فیلم از نگاه تماشاگران، در شانزدهمین دوره فیلم فجر به جشنواره اضافه شد. از آن دوره به بعد، طبق قاعده جشنواره، برنده این جایزه از طریق رای گیری بین تماشاگران جشنواره انتخاب می‌شود. از این دوره به بعد، جایزه بخش تماشاگران، به یکی از مهمترین جوایز جشنواره فیلم فجر تبدیل شد. در این اینفوگرافیک فیلم‌های برگزیده جشنواره فجر به انتخاب تماشاگران را از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ را مشاهده می کنید.
سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر در سال ۱۳۹۸ تحت تاثیر ماجراهای بنزینیِ آبان‌ماهِ آن سال، شهادت سردار سلیمانی و سقوط هواپیمای اوکراینی، جنجال‌های فراوانی داشت. در روزهای منتهی به جشنواره، تعدادی از سینماگران تحت تاثیر فضای ملتهب جامعه، از «تحریم» این رویداد ملی سخن می‌گفتند . فضای جشنواره در روزهای برگزاری تا حدی ملتهب بود و این التهاب، به بعضی از نشست‌های خبری فیلم‌ها نیز راه پیدا کرد. شهاب حسینی از خجالت مسعود کیمایی درآمد، فرامرز قریبیان خود را هنرمند معترض خواند و از سینما و بازیگری خداحافظی کرد و ابراهیم حاتمی کیا نیز از فضای حاکم بر جشنواره و نشست‌های خبری شکایت کرد.
دهه سوم جشنواره بین‌المللی فیلم فجر همزمان با دوره بیستم، با یک افتتاحیه پر اسم و رسم در سینما صحرای تهران و با اجرای شهاب حسینی آغاز شد. پیش از شروع جشنوارۀ بیستم، صداوسیما که تهیه‌کننده اولین ساختۀ سینمایی و پرحاشیه حمید فرخ‌نژاد، یعنی «سفرِ سرخ» بود، به دلایل نامعلومی، این فیلم را در جشنواره شرکت نداد. همچنین «نامه‌های باد» اولین فیلم علیرضا امینی که جایزه ویژه هیات داوران را گرفته بود، در همین جشنواره توقیف شد و به نمایش در نیامد! این فیلم برای یک سال توقیف ماند!
جشنواره فیلم فجر در بسیاری از دوره‌هایش با قهر و آشتی سینماگرانی‌ها که مورد لطف یا بی‌مهری داورها قرار می‌گرفتند، عجیبن بوده است.
در هجدهمین دوره جشنواره فیلم فجر که در سال ۷۸ برگزار می‌شد، برای عباس کیارستمی بزرگداشت برگزار شد. همچنین مرور آثار نیکی کریمی به درخواست خودش حذف شد؛ درخواستی که شنیده می‌شد به دلایل فرامتنی از جمله شایعات درباره حسادت به جوان بودن او برای مرور آثار، مرتبط است.
دوره‌های سوم تا هشتم جشنواره فیلم فجر با روندی تقریبا مشخص برگزار شد؛ در آن سالها، اولویت مدیران سینمایی بها دادن به سینماگران جدید بود و نه سینماگران شناخته شده نسل‌های قبل.
پانزدهمین جشنواره فیلم فجر با چند فیلم از بهترین‌های سینمای ایران آغاز شد و برای لیلای داریوش مهرجویی و سلطانِ مسعود کیمیایی، صف‌های طولانی مقابل سینماها تشکیل شد. در میانه برگزاری این دوره که دبیری آن برعهده عزت الله ضرغامی بود، جمعی از سینماگران شاخص در مرقد امام خمینی رحمه الله علیه حضور یافتند. همچنین احمدرضا درویش با فیلم دفاع مقدسیِ «سرزمین خورشید» که درباره مقاومت مردم خرمشهر بود، جایزه ویژه هیات داوران را دریافت کرد و آن را به پدر شهید جهان آرا اهدا کرد.
در مراسم افتتاحیه بیست و چهارمین جشنواره فیلم فجر جمعی از سینماگران سرشناس آرزوهای خود را به زبان آورده بودند و حالا پس از نزدیک به دو دهه بازخوانی برخی از آن آرزوها بخصوص از کسانی که دیگر در میان ما نیستند، قابل تامل است.
در اختتامیه سی و دومین جشنواره فیلم فجر در سال ۹۲، همه می‌دانستند که نوید محمدزاده، پدیده آن سال‌های سینمای ایران، یکی از جوایز بازیگری را دریافت می‌کند، اما ناگهان مجری مراسم اعلام کرد که تهیه کننده فیلم جنجالی و پرمخاطب آن دوره یعنی «عصبانی نیستم»، از داوری کنار کشیده است!
در نخستین جشنواره فیلم فجر که در بهمن ماه سال ۱۳۶۱ برگزار شد، فقط فیلم‌های آماتور(غیر حرفه‌ای) با یکدیگر رقابت و سینماگران حرفه ای تنها به حضور اکتفا کردند. نکته مهم برگزاری نخستین جشنواره در این است که حتی جنگ تحمیلی عراق علیه ایران هم مانع از برگزاری آن نشد.
در سال ۶۵ و در حالی‌که ایران زیر حملات شدید هوایی عراق قرار داشت، پنجمین جشنواره فیلم فجر همزمان با تهران در ۲۳ استان برگزار شد. در آن سال، به دلیل قطعی مداوم برق، برخی از فیلمسازان تصمیم گرفته بودند فیلم خود را در شهرهایی مانند مشهد که خاموشی ندارند، فیلمبرداری کنند. در این جشنواره، جایزه بهترین فیلم جشنواره پنجم به فیلم دفاع مقدسیِ پرواز در شبِ رسول ملاقلی پور رسید و عباس کیارستمی «برای خانه دوست کجاست» جایزه بهترین کارگردانی را گرفت. میکرومستندهای خبرگزاری ایسنا را از جشنواره‌های فیلم فجر در طول سال‌های گذشته می‌بینید.
چند روز بیشتر به شروع جشنواره فیلم فجر باقی نمانده است، جشنواره‌ای که حالا به دوره چهل و یکم خود رسیده است. در این مدت کمتر سینماگر مهم ایران می توان نام برد که در دوره‌ای ازجشنواره موفق به کسب جایزه نشده باشد. در این بین اما برخی از کارگردانان سینمای ایران توانسته‌اند درادوار مختلف این جشنواره، سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی را بگیرند و در این زمینه در بین همکاران خود رکورددار شوند. این اینفوگرافیک نگاهی دارد به کارگردانان رکورددار برنده سیمرغ بلورین کارگردانی.
خسرو شکیبایی چهار سال پیش از آنکه بار سفر از این دنیا ببندد در جشنواره فیلم فجر برای بازی در «سالاد فصل» سیمرغ بلورین گرفت.
جشنواره فیلم فجر که دیگر وارد پنجمین دهه عمر خود شده به یقین مهمترین رویداد فرهنگی هنری کشور، نه تنها برای اهالی سینما بلکه حتی برای سیاستمداران است و هرگاه که اتفاق‌های سیاسی و اجتماعی شرایط کلی جامعه و حال و احوال مردم و هنرمندان را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد جایگاه و نقش خاص این جشنواره هم بیشتر به چشم می‌آید.
