پایگاه خبری تئاتر: این روزها شاهد هستیم که مسیر تئاتر ایران دچار اُفت و خیزهای زیادی شده است در حالی که در حوزه‌های مختلف فرهنگی با چالش‌های زیادی روبه‌رو هستیم اما این تئاتر است که در عرصه فرهنگ همچون بخشی از عرصه سینما به مسیر تجاری‌سازی سوق پیدا کرده است.
پیش از روی کار آمدن سالن‌های خصوصی و شانه خالی کردن دولت از بار مسئولیت خیلی از نمایش‌ها و اجراهایی که هنرمندان پشت درب‌های بسته تئاتر شهر تا سایر سالن‌های دولتی داشتند، این دغدغه مطرح می‌شد که آیا تئاتر ما به سمت تجاری‌سازی و گیشه سوق پیدا می‌کند و از محتوای اصلی خود که فرهنگ‌سازی بین مردم است، دور خواهد شد؟
پس از یک دهه از گذشت فعالیت سالن‌های خصوصی شاهد این هستیم که بدون بسترسازی لازم خیلی از سالن‌ها مجوز گرفتند و دوران گذاری در تئاتر ایران رخ نمود و تئاتر با از دست دادن ویژگی‌های اصلی خود تبدیل به یک تفریح لاکچری شد! تئاتر شهر به تعبیر خود هنرمندان و مسئولان نهایتا هر سال می‌توانست ۵۰ نمایش را روی صحنه ببرد اما اکنون شاهد هستیم که در تهران شبانه بیش از ۱۰۰ نمایش به صحنه می‌رود و همین باعث شد که خیلی‌ها به فکر بیفتند که هنرنمایی کنند و این سوال به ذهنشان رسید که چطور از امکانات موجود برای پول در آوردن استفاده کنند و به تعبیری هنر خود را به حراج بگذارند؟!
مهرداد رایانی مخصوص، هنرمند تئاتر معتقد است: «تئاتر خصوصی برآمده از سیستم خصوصی سازی و نظام سرمایه‌داری است و شوخی هم ندارد چرا که با پول و سرمایه عده‌ای به وجود آمده است، ملاک در این سیستم، منفعت شخصی و فردی است که البته این منفعت را می‌توان در جمع شکل داد. بانیان این تئاتر می‌خواهند کالای خود را بفروشند.»
پس این همان تئاتر تجاری و به نوعی تجارت هنر برای در آوردن پول است! بسیاری از هنرمندان تئاتر این روزها معتقد هستند که آژیر خطر برای تئاتر ایران به صدا در آمده و علتش هم نبودن وحدت بین مرکز هنرهای نمایشی، خانه تئاتر و بخش خصوصی است که همین باعث تجاری شدن تئاتر شده است.
در یکی دو ماه اخیر زیاد شنیده‌ایم که اساسنامه‌ای را قرار است خانه تئاتر و مرکز هنرهای نمایشی برای جلوگیری از این تئاتر تجاری در حال نگارش هستند که البته هنوز نتیجه آن مشخص نشده است.
محمودرضا رحیمی، سخنگوی خانه تئاتر معتقد است: «معیار همه چیز در تئاتر پول شده است، متأسفانه مدیرانی هم که دم از تئاتر خودکفا می‌زنند در واقع مشخص نیست منظورشان از این نوع تئاتر چیست، درباره هنر چه فکر می‌کنند؟ در این هفت سالی که تئاتر خصوصی راه افتاده، چقدر هنرپیشه خوب و کارگردان مطرح به جامعه معرفی شده است؟ این روزها جوانان تئاتری به هر دری می‌زنند که خود را در این سالن‌های خصوصی نشان دهند پول‌های زیادی هم می‌دهند چون چاره‌ای ندارد. »
اصغر نوری هنرمند تئاتر نیز می‌گوید: «تئاتر ما در این چند سال به سمت تجاری شدن رفته؛ حتی تئاتر جدی ما هم به سمت پولسازی رفته است. با ورود سالن های خصوصی، برخی گروه‌ها تصمیم گرفتند به جای کشیدن نازِ مرکز هنرهای نمایشی، با وارد کردن بازیگران چهره و تضمین فروش، از سالن‌های خصوصی استفاده کنند مرکز هنرهای نمایشی باید به فکر تئاتر باشد؛ وظیفه این مرکز، اعتلای تئاتر است. صاحب اثر قیمت را بالا می‌برد و هرچه بالاتر برود، مردم برای خرید آن عجله بیشتری دارند. فکر می‌کنم جدا از کارهای مرکز، تماشاگران تئاتر هم می‌توانند موثر باشند، اگر بلیت یک نمایش به طرز اغراق‌آمیزی گران است می‌توانیم نخریم!»
درحالی که روند تئاتر در کشورهای دنیا را بررسی کنیم متوجه می‌شویم که تنها شاید ده تا بیست درصد تئاتر کشورهای اروپایی و آمریکایی به تئاتر تجاری اختصاص دارد و سایر بخش‌ها در عرصه دولتی و با حمایت آن و با هزینه‌های اندک برای همه مردم همراه است.
در حالیکه الان اگر وضعیت را در خود تهران بررسی کنیم به جز سالن‌های تئاتر شهر، تالار هنر و سنگلج سایر سالن‌ها که خصوص شده و تالار وحدت هم که تکلیفش مشخص است و تنها به نمایش‌های گیشه‌محور اختصاص پیدا کرده و حال شاهد هستیم که سایر تالارهای تهران که مربوط به سالن‌های کنسرت و دیگر عرصه‌ها است نیز با رایزنی به تئاتر اختصاص پیدا می‌کند و این درحالی است که تنها قشر چند درصدی مرفه جامعه می‌توانند برای دیدن این نمایش‌های تجاری به تماشا بنشینند.
حال این وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی است که در برابر تئاتر تجاری و گیشه‌ای و بالا بودن قیمت برخی نمایش‌ها واکنش نشان می‌دهد و در توییتی از مسئولان تئاتر می‌خواهد که به این وضعیت رسیدگی کنند.
شهرام کرمی مدیر اداره کل هنرهای نمایشی نیز عنوان کرد که قرار نیست قیمت بلیت نمایش‌ها افزایش پیدا کند اما درباره برخی نمایش‌ها که مبالغ بالایی تعیین کرده‌اند، رسیدگی‌های لازم انجام خواهد شد.
وی همچنین عنوان می‌کند که تلاش دارند همه اصناف تئاتر از سالن‌های خصوصی تا دولتی و هنرمندان را همراستا کنند و چاره این کار نیز همگرایی و همکاری همه با هم است تا تئاتر تجاری پیروز نشود، هرچند که این نوع تئاتر در همه جای دنیا باب است اما تئاتر ما نباید به این سمت برود.
کرمی معتقد است که باید زیرساخت‌های لازم برای وضعیت کار کردن تماشاخانه‌های خصوصی مهیا باشد و این هم منوط به حمایت دولت است، می‌افزاید: بودجه تئاتر امسال نسبت به گذشته کمتر شده اما ما باید حمایت خود را از تئاترهای مستقل چنان به اندازه داشته باشیم که هنرمندان و سالن‌ها به سمت تئاتر گیشه سوق پیدا نکنند.
حال که مدیریت مرکز هنرهای نمایشی با عمر اندک فعالیت خود در تلاش است تا همه صنوف تئاتری را با هم در یک راستا قرار دهد و خانه تئاتر نیز در این زمینه دغدغه‌ها و پتانسیل لازم را دارد، باید ببینیم وضعیت نمایش‌هایی که این روزها تجاری در تالار وحدت یا دیگر سالن‌ها به صحنه می‌روند، چه خواهد شد.
