فیلم‌اولی‌ها سینما را زنده نگه داشتند

معمولا چند روز یا چند هفته پیش از فرا رسیدن عید نوروز افرادی را می‌بینیم که با لباس قرمز و صورت‌های سیاه شده در معابر در قالب نواختن و خواندن و رقصیدن، تکدی‌گری می‌کنند. داود فتحعلی‌ بیگی این دسته از افراد را به شخصیت اصلی حاجی‌فیروز که ریشه‌ای کهن دارد، بی ارتباط دانست.

سال ۱۴۰۳ برای صنعت نمایش خانگی سالی پررقابت و چشمگیر بود؛ رقابت شدید میان پلتفرم‌ها و افزایش تولیدات به ۴۷۹ قسمت، این صنعت را به‌طور قابل توجهی جلو برد.

در روزهای گذشته خبری منتشر شد که مالکان سینما پارس، این سینما را برای فروش یکجا آگهی کرده‌اند. سینمایی در نزدیکی میدان انقلاب که در دهه ۴۰ ساخته شده و پس از چندسال تعطیلی، حالا مالکانش تصمیم به فروش‌اش گرفته‌اند.

سال ۱۴۰۳ با حوادث سیاسی و اجتماعی متعددی همراه بود، اما فرهنگ نیز از این تحولات بی‌نصیب نماند؛ از تغییرات مدیریتی تا جدال‌های هنری و افزایش چشمگیر هزینه‌های فرهنگی، هر کدام سرنوشت خاصی را رقم زدند.

در هفته‌های اخیر، گمانه‌زنی‌های زیادی درباره طرح جدید نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای دادن اختیارات بیشتر به سازمان صدا‌و‌سیما در خصوص نظارت بر «وی‌او‌دی‌ها» مطرح شده است. طرحی که با نادیده‌گرفتن اهداف، مأموریت‌ها و تکالیف قانونی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تنظیم شده و اصلاح چنین متنی که به صورت یکجانبه و با کنار ‌گذاشتن این وزارتخانه صورت گرفته، ناممکن است، چون با رویکرد حذف این وزارتخانه تنظیم شده است.

یک سال پیش در چنین روزهایی علی نصیریان به تماشاخانه سنگلج آمد؛ به یاد ایام جوانی و خاطرات خوش گذشته، به اجرای رقص و آواز پرداخت و آرزوها و پیشنهادهای خود را برای گسترش این تماشاخانه قدیمی مطرح کرد اما حالا که یک سال از آن روزها می‌گذرد، تماشاخانه قدیمی تهران همچنان بلاتکلیف مانده است.

اکران نوروزی از هشتم اسفند ماه در سینماهای کشور آغاز شد. از این میان نیمی از آثار در چهل و سومین جشنواره فیلمِ فجر حضور داشتند و اولین نمایش خود را در این رویداد فرهنگی-هنری تجربه کردند هشت فیلم عبارت هستند از: موسی کلیم الله، پیشمرگ، رها، کوکتل مولوتوف، دایناسور و عینک قرمز و پسر دلفینی ۲ و بامبولک هستند. در ادامه این مطلب هشت فیلم اکران نوروز معرفی می‌شوند.

رقم فروش امسال حدود ۲۰ میلیون دلار است. ۲۰ میلیون دلار (با دلار ۹۳ هزار تومانی) تقریباً به اندازه یک‌پنجم فروش بدترین فیلم امسال یعنی «مادام وب» می‌شود.

چهل‌وسومین دوره جشنواره فیلم فجر با حضور پررنگ ارگان‌های مختلف هنری، عمومی و نظامی برگزار شد که ارقام سنگینی برای تولید فیلم‌ها خرج کردند؛ اما این آثار چندان نتوانستند انتظارات منتقدان و تماشاگران را برآورده کنند.

سهم صداوسیما از بودجه عمومی در سال ۱۴۰۴ بیش از کل بودجه ۱۰ وزارتخانه و حدود ۳۵ هزار میلیارد تومان است. این درحالی است که این رقم در بودجه سال جاری ۲۴ هزار میلیارد تومان بوده است.

غیبت پیمان معادی، هدیه تهرانی، جواد عزتی، مهران مدیری، صابر ابر، نگار جواهریان، هومن سیدی و بقیه بازیگران مشهور در چهل‌وسومین جشنواره فیلم فجر با وجود رونق‌ حضور چهره‌ها در این رویداد، خبر از شکاف میان سینما و نمایش خانگی می‌دهد. حضور مداوم در سریال‌ها در سال‌های گذشته و رقم دستمزدها، نشان از گردش مالی بالا در شبکه نمایش خانگی و روی‌گردانی ستاره‌ها از سینما دارد.

فیلم‌های روی پرده جشنواره امسال موضوعاتشان مشترک است اما با پرداخت‌هایی متمایز. فیلم‌های دولتی هم به شکل در پرداخت روی نقاط متفاوتی ایستاده‌اند. برای پرداختن به این موضوعات مختلف اما با مخرج مشترک‌های یکسان باید یک‌به‌یک و صحنه‌به‌صحنه به آثار فجر امسال بپردازیم. برای انتخاب موضوع اول چاره‌ای نداریم جز رفتن به سراغ نقل دهان آثار اجتماعی چند سال اخیر یعنی فقر.

انتخاب ۳۳ فیلم برای جشنواره فجر امسال، انبوهی از سوالات را در ذهن مخاطبان و اهالی رسانه ایجاد کرد؛ چرا باید این تعداد فیلم اکران شود و چرا فیلم‌های ضعیف در جشنواره حضور داشتند؟ جشنواره فجر چهل‌وسوم پر از فیلم‌های درجه دو و سه بود که فقط برای رسیدن به تعداد مطلوب گنجانده شده بودند.

اختتامیه چهل و سومین جشنواره تئاتر فجر با یادی از هنرمندانی برگزار شد که صحنه تئاتر سال‌هاست از حضورشان بی‌بهره مانده و نکته غم‌انگیزتر اینکه نسل جدید فعالان و تماشاگران تئاتر، برخی از این چهره‌ها را نمی‌شناسد.

ایده تبلیغاتی دلهره‌آور مجموعه «ازازیل» که در هفته‌های اخیر حواشی زیادی هم به دنبال داشت، اولین کارزار تبلیغاتی جنجالی سریال‌های ایرانی نبود. با این همه این قبیل تبلیغات همچنان در کشورمان تازگی دارد و در مواردی که بدون بهره‌گیری از نگاه‌های کارشناسی افراد متخصص و بی توجه به فرهنگ و باورهای مخاطب ایرانی ساخته شده، حتی اثر معکوس داشته است.

آمار ۵ دورۀ اخیر جشنواره فیلم فجر نشان می‌دهد این رویداد همچنان می‌تواند مسیر اصلی اکران سینما باشد.

حدود 10 فیلم به جشنواره امسال اضافه می‌شوند و جدای از بخش مسابقه و اکران مردمی، به برج میلاد و سینما ملت خواهند آمد تا مورد قضاوت اصحاب رسانه قرار بگیرند. فیلم‌هایی که دسته سوم آن‌ها (یعنی آثاری که به تأیید هیئت انتخاب نرسیده است) می‌تواند با نمایش برای اهالی رسانه، مورد توجه قرار بگیرند و بعدها در اکران عمومی صاحب توفیقاتی شوند و حتی آثار توقیفی هم فرصت بازبینی فیلم میان متخصصان سینما را پیدا می‌کنند.

از میان ۳۷ فیلم جشنواره فجر، ۱۵ اثر توسط نهادها و موسسات به تولید رسیده‌اند؛ یعنی کمتر از نیمی از آثار این دوره. نکته جالب توجه آن است که برای اولین بار از زمان حضور انیمیشن‌ها در جشنواره فیلم فجر، ۴ انیمیشن کامل مستقل و با سرمایه‌‎گذاری بخش خصوصی به جشنواره راه‌ یافته‌اند.

جشنواره فجر در به چشم آمدن و موفق شدن این دست از کارگردانان نقش مهمی ایفا می‌کند. از طرفی اگر قاب‌های نگاهمان را وسیع‌تر کنیم و به‌قول سینمایی‌ها از لنز واید استفاده کنیم، سرمایه‌گذاری روی کارگردان‌های جوان نه‌تنها به سود سینما، بلکه به سود کل فرهنگ کشور است. این کارگردانان تازه‌نفس، با نگاهی تازه و قصه‌های نو، می‌توانند مخاطب جدیدی جذب کنند و سینما را از حالت یکنواختی خارج کنند.

بعضی اعداد جابه‌جا شده در سریال‌های نمایش خانگی برای نقش‌های فرعی چند برابر فیلم‌های سینمایی است، با این روند سینما ورشکسته می‌شود.