توضیح درباره برخی حاشیه‌های مستند «پدرطالقانی»

پایگاه خبری تئاتر: اباذر صالحیان درباره اکران این مستند که در اولین روز جشنواره سینما حقیقت به نمایش درآمد، بیان کرد: باید به این نکته توجه کنیم اگر بخواهیم داستان زندگی آیت‌الله طالقانی را از زمان تولد تا زمان رحلتش، در صدوده دقیقه روایت کنیم، کار بسیار سختی است؛ آن هم کسی مثل آقای طالقانی که زندگی‌اش و فراز و نشیب زیاده داشته است؛ به طوری که شاید حتی زندگی امام (ره) هم اینقدر فراز و فرود نداشته، زیرا او از سال ۱۳۱۸ و در زمان رضا شاه به خاطر فعالیت‌هایی که داشته، زندان رفته است؛ تا زمان پیروزی انقلاب. اباذر صالحیان با اشاره به انتقاداتی که بعد از اکران این مستند از طرف برخی مخاطبان و پسر آیت‌الله طالقانی مطرح شد، بیان کرد: ما به‌نوعی تاریخ انقلاب را در زندگی آیت‌الله طالقانی بیان می‌کنیم، بنابراین باید جاهایی را حذف یا کمرنگ‌تر می‌کردیم. بخشی از این‌ها هم قطعا سلیقه‌ای است، یعنی اگر این فیلم را شخص دیگری می‌ساخت، شاید نکات دیگری پررنگ‌تر می‌شد. نمی‌توانم بگویم این ایرادها وارد نیست اما چاره‌ای هم وجود نداشت؛ تا ما بتوانیم در زمانی کمتر از دو ساعت کاری تولید کنیم که همه از آن راضی باشند. این تهیه‌کننده با اشاره به اینکه "یکی از مشکلات مستندسازان، دسترسی به آرشیوهاست" گفت: آرشیوهای موجود چه در صداوسیما و چه در دیگر نهادها سر و سامان مشخصی ندارد. حتی آرشیو تلویزیون که از بزرگ ترین منابع آرشیوی است، ناقص است؛ در نتیجه بانک اطلاعاتی دقیقی وجود ندارد. با این وجود، سعی کردیم از منابع مختلفی استفاده کنیم و هزینه و وقت زیادی برای آن گذاشتیم. این ادعا را نداریم که تمام تصاویر آرشیوی استفاده شده در مستند برای بار اول است که به نمایش در می‌آید اما قطعاً از منابع و اسنادی هم استفاده کرده‌ایم که شاید در همه دسترس نبوده یا با این دید کسی به آن نپرداخته است. او با توجه به موضوع این مستند، بیان کرد: ما سعی کردیم برای ساخت این فیلم خودسانسوری نداشته باشیم و از هیچ جایی هم فشاری بر ما وجود نداشت، فقط خودمان ملاحظه‌های کمی را در نظر گرفتیم. اگر جاهایی مثل داستان قهر آقای طالقانی در این نسخه کمتر پرداخته شده، به خاطر محدودیت زمانی بوده اما روح موضوع همین است. البته این کار یک نسخه سریالی دارد و این نسخه سینمایی آن است که بنا داریم بعد از اکران سینمایی، نسخه سریالی را هم پخش کنیم. بنابراین در سریال به صورت مبسوط‌تر به همه این داستان‌ها پرداخته شد. صالحیان اضافه کرد: علت اینکه مخاطب فکر می‌کند برخی قسمت‌ها ابتر مانده، این است که تماشاچی توقع دارد ما تحلیل ارائه دهیم اما برخی موضوعات هنوز هم تحلیل‌های مشخصی ندارند و روایات مختلفی از آن بیان می شود. بنابراین جواب دقیقی در این مستند هم داده نمی‌شود. در واقع ما فقط بر اساس حقایقی که وجود داشته و از طرف کسانی مانند آقای رفیقدوست، غرضی و ... جنبه‌های مختلف اتفاقات را بیان کردیم و قضاوت بر عهده مخاطب قرار خواهد گرفت. تهیه‌کننده «پدر طالقانی» با اشاره به حضور پسر آیت‌الله طالقانی در سالن اکران فیلم، اظهار کرد: آقای مهدی طالقانی، یکی از پسران آیت‌الله طالقانی، پیش از این یک بار نسخه اولیه اثر را دیده بود اما برای اولین بار بود که به طور کامل پای تماشای آن نشست. آقای مهدی طالقانی در راه ساخت این اثر کمک زیادی به ما کرد و انتقادی که بعد از نمایش به ما داشت، به این خاطر است که ساخت مستند سلیقه‌ای است و شاید به خاطر برخی دیدگاه‌های سیاسی، حضور تعدادی از مصاحبه شونده‌ها باب میلشان نبود. صالحیان جرقه ایده ساخت این مستند را پیدا کردن کتاب اسناد ساواک درباره آیت‌الله طالقانی بیان کرد و گفت: آقای طالقانی از سال ۴۱ تا ۵۷ همیشه مامور داشتند و اسم سازمانی مامور هم شنبه بود که هنوز نباید نام اصلی او فاش شود. به همین دلیل، در فیلم هم به صورت امنیتی ذکر شده است. در آن کتاب گزارش‌هایی از آقای طالقانی و تمام رفت و آمدها و دیدارها و شرایط او وجود دارد و منبع بسیار خوبی بود. به مرور به اینجا رسیدیم که اگر این داستان از زبان یکی از همین افراد و به صورت مستند بیان شود، بسیار بهتر است. این اثر که با مشارکت سازمان اوج و شبکه افق ساخته شده، طبق اعلام، پروسه تولیدش از سال ۹۲ شروع شده و حدود چهار سال طول کشیده است. به گفته تهیه کننده، این کار با وجود آنکه بازسازی داشته، هزینه ساختش شاید یک دهم بودجه ساخت «ایستاده در غبار» هم نبوده است. او می‌گوید: این اثر به سفارش نهادی ساخته نشد، بلکه طرح از خودمان بود و فقط دو ناظر تاریخی به ما معرفی کردند که در طول کار مطالب را با آنها چک می‌کردیم یا مشورت می گرفتیم، در پایان هم نسخه نهایی را به آنها نشان دادیم. تهیه‌کننده مستند سینمایی «پدرطالقانی» در پایان گفت: روز اول جشنواره سینما حقیقت چون اولین نمایش ما بود، منتظر بودم ببینم که از چه زمانی مردم کم کم شروع به ترک سالن می کنند اما به نظر رسید که این اتفاق نیفتاد و استقبال خوبی از آن شد. مستند «پدر طالقانی» که تولید مشترک سازمان رسانه‌ای اوج و شبکه افق است، روایتی از زندگی آیت‌الله طالقانی را در قالب مستند بازسازی به تصویر می‌کشد. برای ساخت این مستند با حدود ۵۰ نفر از کسانی که از نزدیک آیت الله طالقانی را می‌شناختند و افرادی از جناح‌های مختلف، مصاحبه‌هایی انجام شده است. این فیلم منتخب بخش مسابقه ملی و جایزه شهید آوینی جشنواره «سینماحقیقت» است و در این جشنواره که تا ۲۵ آذرماه در پردیس چارسو ادامه خواهد داشت، رونمایی شد.