پایگاه خبری تئاتر: مرکز تئاتر مولوی یکی از تالارهای نمایشی تهران است و در خیابان ۱۶ آذر در نزدیکی میدان انقلاب قرار دارد. این تالار از هنگام تأسیس تاکنون میزبان نمایش‌های تأثیرگذار بسیاری بوده و بیشتر به نمایش‌های موج نو و تئاتر تجربی اختصاص دارد. این تالار در زمره معتبرترین تالار تئاتر دانشگاهی ایران قرار دارد. تالار مولوی به عنوان تنها تالار تئاتر دانشگاهی ایران توانسته پذیرای اجراهای موفق دانشجویان و دانش آموختگان تئاتری باشد. این مجموعه زیربخشِ اداره کل امور فرهنگی و اجتماعی دانشگاه تهران است.
نخستین بار در سال ۱۳۴۷ ادارهٔ فعالیت‌های فوق برنامه دانشگاه تهران به سرپرستی خانم پری صابری شکل گرفت. پری صابری محل فعلی تالار را که یکی از انبارهای مخروبهٔ دانشگاه بود، با تغییر کاربری به تالار مولوی تبدیل کرد. فعالیت این تالار به صورت رسمی با اجرای نمایش ملاقات بانوی سالخورده نوشته فریدریش دورنمات به کارگردانی حمید سمندریان در دی ماه ۱۳۵۱ هجری شمسی آغاز شد.
این تالار در سال ۱۳۵۹ هم‌زمان با انقلاب فرهنگی به مدت سه سال تعطیل شد و پس از بازگشایی از سال ۱۳۶۴ ادارهٔ آن به جهاد دانشگاهی واحد تهران واگذار شد. این تالار در سال ۱۳۸۲ به خاطر بازسازی و تعمیرات مدت چهار ماه تعطیل بود که در این فرصت یک سالن دیگر هم به نام «سالن کوچک» در این مجموعه ساخته شد. مرکز تئاتر مولوی در سال ۱۳۸۹ از مدیریت جهاد دانشگاهی خارج شد و مجدداً زیر نظر اداره کل امور فرهنگی و اجتماعی دانشگاه تهران قرار گرفت. این مجموعه بار دیگر در سال ۱۳۹۳ و به مدت ۱۳ ماه مورد بازسازی کامل در همه حوزه‌های ابنیه ای، مقاوم‌سازی، تجهیزاتی و تأسیساتی قرار گرفت و ارتفاع سالن به میزان یک متر افزایش پیدا کرد و نیز یک پلاتو تمرین به مجموعه اضافه گردید. مرکز تئاتر مولوی از دو سالن تشکیل شده است: سالن اصلی و سالن کوچک. سالن اصلی مرکز تئاتر مولوی با گنجایش ۱۷۰ نفر تماشاگر، یکی از بهترین سالن‌های بلک باکس ایران است که قابلیت جا به جایی جایگاه تماشاگران را داراست. سالن کوچک تالار مولوی با گنجایش ۶۰ نفر تماشاگر، فضای خوبی را برای تجربه‌های دانشجویی در اختیار گروه‌ها قرار می‌دهد.
در حال حاضر، امیرحسین حریری دانش آموخته کارشناسی ارشد کارگردانی تئاتر و دانشجوی مقطع دکتری پژوهش هنر مسئولیت مدیریت این مجموعه را برعهده دارد. حریری که سابقه کارگردانی چند اثر نمایشی و مسئولیت فرهنگی و هنری را در کارنامه خود دارد، سال گذشته مجدد در این سمت ابقا شد.
درباره رویکردهای جدید مجموعه تئاتر مولوی و جذب مخاطب بیشتر این سالن به گفت‌وگو با امیرحسین حریری نشستیم:
*به عنوان سؤال نخست بفرمایید برای سال جاری چقدر درخواست اجرا داشتید و چه تعداد از آنها برای اجرا انتخاب شده‌اند؟
ابتدا به این اشاره کنم که ما هم سال گذشته و هم امسال با تعدد برگزاری جشنواره‌ها در مرکز تئاتر مولوی مواجه بودیم. امسال را هم با جشنواره تئاتر دانشگاهی و سوره فعالیتمان را آغاز کردیم اما در کنار فعالیت‌های روتین و خدمات اجرای عمومی مجموعه همچنان به قوت خود باقی است و تئاتر مولوی به عنوان یک پایگاه جدی تئاتر دانشگاهی خدمات خود را در این حوزه ادامه می‌دهد و وظیفه خود می‌داند که از نسل دانشگاهی در حوزه هنرهای نمایشی حمایت کند.
در این راستا فراخوانی سال گذشته منتشر شد که بر مبنای آن متقاضایان اجرا در مولوی طرح‌ها و متون پیشنهادی خود را به مجموعه ارائه دهند که این اتفاق افتاد و بیش از سیصد درخواست و طرح نمایشی به مجموعه ارسال و الان در مرحله ارزیابی و اخذ مستندات مربوطه من جمله فیلم تمرین و اجراها هستیم تا بعد از ارزیابی‌ها ، آثار منتخب مشخص و در جدول برنامه‌ها قرار بگیرند.
در کنار آن ما یکی از مبناهای خودمان را بر حمایت از آثار برگزیده دانشجویی قرار دادیم، مشخصا جشنواره تئاتر دانشگاهی بخشی از این کارهای در حال اجرا است و در برنامه‌مان این است که با هماهنگی با دبیرخانه جشنواره تئاتر دانشگاهی و اداره کل فرهنگی وزارت علوم، این اجراها ادامه پیدا کند.
*این تعامل برای اجرای کارهای جشنواره‌‌ای بر روند اجراهای مردمی تالار مولوی خللی وارد نمی‌کند؟
خیر، مرکز تئاتر مولوی به خاطر پیشینه‌ای که دارد و چون همواره به عنوان یکی از مراکز اصلی میزبانی فستیوال‌های سراسری و بین‌المللی بوده، وظیفه خود می‌داند در ساحت هنر نمایشی این خدمت رسانی را به اهالی تئاتر داشته باشد و تا آنجایی که مخل برنامه‌های جاری‌مان نشود با توجه به وظیفه‌ای که برای خودمان قائل شدیم از جشنواره‌های تخصصی حمایت و مشارکت لازم را داشته باشیم.
این جشنواره‌ها چون تئاتر فجر، دانشگاهی و تجربه است که ما همیشه یکی از سالن‌هایمان در زمان برپایی این جشنواره‌ها در اختیار جشنواره‌های یاد شده قرار می‌گیرد.
عمدتا این جشنواره‌ها هم دارا معایب و هم محاسن هستند اما محاسن برپایی جشنواره‌ها با توجه به مختصات فرهنگی و سخت افزاری کشور از معایبش بیشتر است. طبیعتا اگر این جشنواره‌ها با سیاست گذاری مدون و در راستا و هم عرض هم حرکت کنند، می‌تواند ما را برای دستیابی به نقاط مطلوب فرهنگی رهنمون کند و تئاتر را به منزل مقصود برساند.
اما یکی از معایبی که وجود دارد، این است که جشنواره‌های ما مشخصاً در حوزه هنرهای نمایشی چون تولیت‌های متفاوتی دارد، خیلی وقت‌ها به طور موازی حرکت می‌کنند. درصورتی که اینها مکمل هم در قالب سیاست گذاری واحد باشند، خیلی می‌تواند مثمرثمر شود. در حوزه تئاتر دانشگاهی هم همین امر وجود دارد ما تعدد جشنواره‌های دانشگاهی داریم که به نوعی اتفاق بدی هم نیست، چون این جشنواره محملی هست که دانشجویان می‌توانند آزمون و خطاهای خود و تجربه‌گرایی را در انجام و آثار در معرض قضاوت قرار بگیرند.
اما باز من اعتقاد دارم که در تئاتر دانشگاهی هم می‌توانیم با ایجاد یک شورا یا کارگروه واحد در آموزش عالی این جشنواره‌ها را هدفمندتر برگزار کنیم و از این تشتتی که بعضاً به صورت موازی در حال اتفاق است، پرهیز کنیم. جشنواره‌ها هم اگر بیشتر جنبه آموزشی و پژوهشی داشته باشد، می‌تواند تأثیر خود را جدی‌تر بر دانشجویان بگذارد و ما خروجی‌های بهتر ببینیم. البته باز هم اذعان می‌کنم که این اتفاق می‌افتد و به نظرم با همه این کمبودها جشنواره تئاتر دانشگاهی یکی از پیشروترین و تأثیرگذارترین جشنواره‌های جاری کشور است که باید قدر آن را دانست.
*جناب حریری چقدر از این آثار که الان در سالن‌های مختلف تئاتر و به طور اخص در تالار مولوی به صحنه می‌رود، براساس نیاز روز مردم و دانشجویان طراحی می‌شود و شما در ارزیابی برای انتخاب اجرا به روزآمد بودن و مردمی بودن آنها توجه می‌کنید؟ با توجه به اینکه امروز شاهد هستیم درصد زیادی از مردم تئاتری نیستند و تمایلی به تماشای تئاتر ندارند، علت را چه چیز می‌دانید؟
هنر تئاتر اساساً یک هنر مردمی است. هنری که می‌بایست بازتاب دغدغه‌های جاری اجتماع مردمی باشد که در آن زیست می‌کنند. به قول استاد عزیزم دکتر ناظرزاده کرمانی حتی می‌توان از تئاتر به عنوان چراغ ـ آیینه یاد کنیم، یعنی آیینه به عنوان بازتاب دهنده و چراغ روشنی دهنده هستند. پس اگر ما به این دو ویژگی توجه کنیم می‌بینیم که چه رسالت بزرگی هنر تئاتر و هنرمندان تئاتر برعهده دارند.
پس هنر تئاتر به عنوان هنر اخلاق‌گرا و تآثیرگذار در اجتماع رسالت سنگینی بر دوش می‌کشد. طبیعتا بخشی از این رسالت به انتخاب موضوعات درست توسط هنرمندان تئاتر باز می‌گردد.
فارغ از مسائل تکنیکی و آموزشی که می‌بایست در دانشگاه‌ها توسط افراد یاد گرفته شود، آن چیزی که می‌بایست به عنوان یک اثر هنری خود را با مخاطب عادی مواجه می‌کند، برآمده از دغدغه‌ها ، مسائل و مشکلات یا آن چیزی که مردم در زندگی روزمره با آن مواجه هستند، است. حال این نتیجه می‌تواند بازتاب دهنده صرف یا روشنگر برای مردم شود.
*پس این رسالت چطور می‌بایست به دانشجویان آموزش داده شود؟ آیا منابع درسی در این زمینه کفایت می‌کند؟
این رسالت می‌بایست در دانشگاه‌های ما توسط اساتید به دانشجویان آموزش داده شود، یعنی اساساً ما می‌بایست ادراک درستی از کار کردن در هنر نمایش داشته باشیم و این ادراک را باید توسط پرتجربه‌ترها و اساتید به دانشجویان آموزش دهیم تا این دغدغه مندی در آنها ایجاد شود. وقتی این دغدغه مندی در هنرمند تئاتر تقویت شود، طبیعتاً موضوعاتی که هنرمندان روی آن دست می‌گذارند یا موشکافی‌هایی که در مسائل می‌کنند، در راستای یک فرهنگ متعالی خواهد بود، نه در راستای یک فرهنگ مبتذل.
تمام تلاش ما در مرکز تئاتر مولوی همین است، اینکه بتوانیم آن چیزی را به عنوان تولیدات نمایشی نسل جوان مورد حمایت قرار دهیم که برآمده از این دغدغه مندی باشد. به خاطر همین هم هست که با مطالعه و کارشناسی محورهای مشخصی در فراخوان مشخص کردیم که جنبه تزییناتی نداشته باشد و مبنا همین هست که تولیدات در راستای این محورها صورت گرفته است.
خوشبختانه این محورها می‌تواند سلائق مختلف و تکنیک‌های مختلف هنری را هم دربر بگیرد.
*این آثار چقدر مورد حمایت قرار می‌گیرند؟
یکی از مشکلات جدی هنر نمایش در همه ابعاد در کشور ما اساساً مسئله اعتباری است . مسئله فرهنگ اولویت در سیاست‌گذاری‌های کلان کشور ندارد و این مسئله‌ای است که ریشه‌ای باید حل شود . مجموعه‌هایی هم چون مولوی به خاطر همین کمبود اعتبارات از این امر تأثیرپذیر است و میزان حمایتی که ما می‌توانیم از گروه‌ها انجام دهیم حداقلی است، البته منظور از این حداقلی این نیست که ما از آنچه داریم دریغ کنیم بلکه هر چیزی که در مجموعه است را ما در اختیار گروه‌های نمایشی قرار می‌دهیم اما اکثر این کارها نیاز به حمایت‌های مکمل دارند که می‌بایست توسط وزارت علوم و نهادهای دیگر فرهنگی اتفاق بیافتد.
*الان وضعیت منابع مالی تالار مولوی چطور است؟
تالار مولوی ذیل مجموعه معاونت فرهنگی دانشگاه تهران است و اعتبارات و برنامه‌های آن توسط دانشگاه تهران حمایت می‌شود و عمدتاً هم نگاه مثبت معاونت فرهنگی دانشگاه تهران و مجموعه نمایشی باعث شده که این مجموعه بازسازی شود، رونق دوباره بگیرد و خدمات استانداری هم به مخاطبان و هم هنرمندان ارائه بدهد. انصافا هم تا همین الان هر برنامه جدی ما داشتیم مورد حمایت آنها قرار گرفته اما مرکز مولوی و دانشگاه تهران نمی‌تواند به تنهایی جور همه کمبودهای تئاتر دانشگاهی را بکشد.
بسیاری نمایش‌هایی در تالار مولوی اجرا می‌رود، حتی برای تولیدات دانشگاه تهران نیست، برای دیگر دانشگاه‌ها است!
اما دیگر دانشگاه‌ها کوچکترین حمایتی از آثار دانشجویان خود نمی‌کنند و این ضعف جدی است یا اینکه نه تنها سخت افزار مناسب ندارند بلکه اگر تولیدی وجود دارد هم کوچکترین حمایتی از آن نمی‌کنند. بنابراین همه کارها به رایزنی‌های خود تالار مولوی و گروه‌ها محدود شده است.
البته ما همه تلاشمان را می‌کنیم تا گروه‌هایی که در این مکان اجرا می‌روند از دغدغه‌های کمتری برخوردار باشند، اما حقیقت این است که ما نیاز به یک همراهی و هماهنگی واحد بین نهادهای تأثیرگذار و تصمیم ساز داریم و محوریت آن می‌تواند در اداره کل فرهنگی وزارت علوم اتفاق بیافتد و در ذیل آن آموزشگاه‌ها و دانشگاه‌های تخصصی حمایت جدی‌تر و درست‌تری در نمایش‌های منتخب خود انجام بدهند.
*در حال حاضر آیا مرکز تئاتر مولوی نیاز به بازسازی و مرمت خاصی ندارد؟
خیر، خدا را شکر مرکز تئاتر مولوی بعد از بازسازی که صورت داد، مشکل جدی دیگری ندارد و همه مسائل و مشکلات دیگر در بازسازی گسترده حل شده و دارای یک خدمات نسبتاً استانداردی برای گروه‌ها و مخاطبان است. البته ما مشکلات ریز و درشت همچنان داریم یکی از مسائل ، چارت سازمانی است که با رایزنی‌هایی که صورت گرفته در شرف محقق شدن است و همچنین بحث تأمین نیروی انسانی به شکل حداقلی است.
در حال حاضر ما چشم به آینده داریم تا اگر نیاز بود باز هم تأمین نیروی انسانی صورت بگیرد، اما با توجه به نگاه مثبت دانشگاه تهران و معاونت فرهنگی بعد از سال‌ها مرکز تئاتر مولوی به لحاظ سازمانی شأن خود را پیدا می‌کند، اما به لحاظ توسعه هم در حقیقت برنامه‌هایی کلان در حوزه معاونت فرهنگی در حال طراحی و برنامه ریزی است که حوزه هنرهای نمایشی هم با محوریت تئاتر مولوی یکی از این برنامه‌ها خواهد بود.
*به غیر از اجرای نمایش، دیگر برنامه‌های تالار مولوی به لحاظ آموزشی و پژوهشی چیست؟
قطعا یکی از محورهای جدی تالار مولوی که وظیفه ذاتی آن هست، مباحث مربوط به پژوهش و آموزش است در این راستا امسال ما سعی‌مان بر این است که دو سمینار سراسری در دو حوزه مختلف برگزار کنیم که بعد از اینکه شورای علمی و فراخوان مربوط به آن منتشر بشود، در این رابطه هم اطلاع رسانی می‌شود تا علاقه‌مندان و پژوهشگران در این رابطه اطلاعات کسب کنند.
مباحث مربوط به کارگاه‌های اموزشی ما باید به طور روتین انجام شود، مخصوصا درباره مسائل جدی خیلی هنرجویان که در یادگیری تئاتر در آموزشگاه‌ها و مراکز بیرون دارند مرکز تئاتر مولوی وظیفه خود می‌داند تا در مسئله آموزش و برگزاری کارگاه‌های ویژه و فصلی یک اهتمام جدی‌تر داشته باشد، آن هم برنامه داریم در شش ماه دوم سال به صورت دو نیم سال کار را انجام دهیم.
علاوه بر اینها در سالروز تأسیس تالار مولوی (آبان ماه) تصمیم داریم برنامه ویژه‌ای نیز داشته باشیم.
*حرف پایانی؟
من از همه خوانندگان خبرگزاری فارس و همه اساتید و دانشجویان دعوت می‌کنم تا از نمایش‌های مجموعه تئاتر مولوی ـ نمایش‌های نسل جوان و پیشرو که بسیار با جسارت، آموزش و آگاهی تولید شده، دیدن کنند مطمئنم این کارها تأثیرات شگرف و سازنده در آینده تئاتر کشور خواهند داشت.
