پایگاه خبری تئاتر: آشنا که حدود هشت سال قبل مدیر «مرکز هنرهای نمایشی» کشور شده بود، در بازگشتی دوباره به این مجموعه از یک امتیاز مثبت برخوردار است که آن هم آشنایی با فضای مدیریتی تئاتر و امور اداری آن است، هرچند اتفاق‌هایی در چند سال اخیر در تئاتر رخ داده که فعالیت اداره کل هنرهای نمایشی را نیازمند تصمیم‌گیری‌های مهم می‌کند؛ ضمن اینکه وضعیت فعلی تئاتر که با شیوع ویروس کرونا به تعطیلی مطلق کشیده شده به یک تدبیر اساسی برای جبران خسارت اهالی این هنر و نیز شروعی دوباره برای فعالیت نیاز دارد.
یکی از اولین کارهایی که انتظار می‌رود مدیرکل جدید هنرهای نمایشی به جِد پیگیر آن باشد، تسویه حساب با گروه‌های تئاتری است که در سال گذشته مطالباتشان پرداخت نشده است. طبق اعلام مدیرکل پیشین، اداره کل هنرهای نمایشی بدهی سنگینی به تئاتری‌ها دارد که رقمی حدود هشت میلیارد تومان است و نیمی از این عدد بابت حمایت از تولید نمایش‌ها است و نیمی دیگر به رویدادها و جشنواره‌ها مربوط می‌شود.
نبود اعتبار برای پرداخت بدهی‌ها از جمله دلایلی بود که کرمی برای استعفای خود به آن اشاره کرده و آنچه بیش از هر چیز رفتن کرمی را برای تئاتری‌ها تلخ کرد، امیدی بود که برای دریافت پولشان در شب عید، به روال هر سال داشتند، مخصوصا اینکه با توجه به تعطیلی سالن‌های تئاتر در یک ماه آخر سال ۹۸ بخاطر شیوع ویروس کرونا، انتظار حمایت بیشتری وجود داشت ولی ناگهان همه چیز موکول به حضور مدیر جدید شد که البته تاکنون اتفاقی نیفتاده است.
بدهی میلیاردی و آسیب‌های کرونا بر تئاتر
تبعات ناشی از شیوع ویروس کرونا و تاثیر آن بر تئاتر از چالش‌های مهم قادر آشناست ک باید فکری اساسی برای آن بکند. در اسفندماه مدیرکل پیشین جلسه‌ای را با مدیران تماشاخانه‌ها برگزار کرد و قول حمایت از آن‌ها را داد چرا که برخی از تماشاخانه‌های خصوصی با تعطیلی تئاتر، نه تنها به آستانه ورشکستگی رسیدند بلکه در تامین هزینه‌های جاری خود برای همان یک ماه اسفند که نزدیک به سال نو می‌شد، عاجز مانده بودند. اما با استعفای کرمی، نتایج آن جلسه هم از بین رفت و صاحبان تماشاخانه‌ها و گروه‌های تئاتری ماندند و شروع همراه با نگرانی یک سال پردغدغه.
این پایان پراسترس سال برای خیلی از گروه‌های نمایشی و تماشاخانه‌ها در حالی رقم خورد که در بخش دیگری از وزارت ارشاد، با تاکید رییس سازمان سینمایی کمیته‌ای تشکیل شد تا برای مقابله با بحران کرونا و آسیب‌های آن به سالن‌های سینمایی و مشاغل وابسته فکری شود. نتیجه تشکیل این کمیته، پرداخت مبلغی فوری هر چند اندک برای جبران هزینه‌های جاری اسفند سالن‌دارها شد، این در حالی است که در تئاتر، کمیته حمایت زودتر تشکیل شده بود ولی مثل بیشتر اوقات اتفاق مثبت و درخوری برای تئاتری‌ها به همراه نداشت.
یک انجمن بی‌مدیرعامل و نگرانی‌ها برای ادغام
از دیگر نگرانی‌هایی که سال قبل هم وجود داشت و بحث آن در اولین روزهای انتصاب قادر آشنا بر اداره کل هنرهای نمایشی دوباره داغ شد، ادغام انجمن هنرهای نمایشی با یکی از موسسه‌های زیرمجموعه معاونت هنری بود. این مسئله سال قبل به یکی از حاشیه‌های معاونت هنری تبدیل شد که در نهایت با اعتراض مدیران انجمن‌های نمایشی سراسر کشور قرار بر این شد بررسی‌های کارشناسی بیشتری روی این موضوع انجام شود. حال، آمدن آشنا به اداره کل هنرهای نمایشی، که طبق آخرین خبرها خودش هنوز یکی از اعضای هیات مدیره انجمن است، این شائبه را برای برخی به وجود آورده که او آمده تا کار ناتمام ادغام یا شاید انحلال انجمن را به پایان برساند.
این گمانه‌زنی‌ای است که فعالیت بدون مدیر انجمن هنرهای نمایشی در چند ماه گذشته، به عنوان بازوی اصلی اداره کل در مسائل مالی تقویتش می‌کند و اگر قادر آشنا تصمیمی برای ادغام این انجمن با موسسه‌ای دیگر در معاونت هنری در این آخرین سال فعالیت دولت نداشته باشد، باید منتظر معرفی مدیرعامل انجمن هنرهای نمایشی در آینده‌ای نزدیک بود.
مدیرعاملی این انجمن در دوره کرمی و پس از استعفای ارمغان بهداروند، برعهده حمید نیلی بود. اما نیلی اوایل آذرماه در گفت‌وگویی با ایسنا از استعفای خود خبر داد چرا که کار را در آن اوضاع با کمبود اعتبار سخت می‌دانست. او ۲۰ آذر ماه ۱۳۹۸ به عنوان مدیرعامل انجمن تئاتر انقلاب و دفاع و مقدس حکم گرفت و قرار شد تا تعیین مدیرعامل جدید، مسئول موقت انجمن باقی بماند که البته به رغم حساسیت و جایگاه انجمن هنرهای نمایشی بابت در اختیار داشتن بودجه تئاتر که از دوران حضور کرمی دیگر به طور مستقیم از وزارتخانه به انجمن داده می‌شود، این مسئولیت موقت به چهار ماه کشیده است.
آیا قادر آشنا هم زیر بار شفاف‌سازی نمی‌رود؟
نکته مهم دیگر درباره این انجمن، عمل به دستوری است که همواره مورد تاکید سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده ولی با وجود وعده‌های مکرر شهرام کرمی، هیچ گاه عملی نشده است. این دستور چیزی جز شفاف‌سازی مالی نیست که در بخش حمایت از تولید آثار نمایشی و حمایت از برخی جشنواره‌ها هیچ‌گاه به طور دقیق و رسمی در دو سال گذشته از سوی مدیریت تئاتر منتشر نشد.
البته برای انتشار جدول هزینه‌های جشنواره‌های برگزار شده توسط وزارت ارشاد، همیشه مهلتی در سه چهار ماه وجود داشت که در سینما تقریبا سر وقت انجام شده، اما در سال گذشته‌ی تئاتر این جدول برای هیچ کدام از جشنواره‌های تئاتر آیینی و سنتی و کودک منتشر نشده است. ضمن اینکه کمک‌های مالی دیگری هم خارج از حیطه وظیفه اداره کل هنرهای نمایشی صورت گرفته که رقم دقیق آن رسانه‌ای نشده است. مصداق این مسئله هم گفت‌وگوی مدیرکل پیشین هنرهای نمایشی با ایسنا است که از حمایت مالی چند برابری از جشنواره فتح خرمشهر خبر داد در حالی که براساس تاکید او، تامین بخش عمده بودجه این رویداد برعهده استان (خوزستان) بود.
در این میان هزینه‌های برگزاری جشنواره تئاتر فجرِ سال گذشته از اهمیت جداگانه‌ای برخوردار است، چون با توجه به انصراف تعداد قابل توجهی از گروه‌های تئاتری داخلی و خارجی که قاعدتا باید پول اضافه‌ای را باقی بگذارد و نیز با توجه به حرف و حدیث‌هایی که درباره دستمزد مدیران، داوران، هیات انتخاب، کارهای جنبی و حتی هزینه‌های اختتامیه شنیده می‌شود، مشخص نیست چه قدر خرج برگزاری این جشنواره شده؟ چقدر بودجه از سوی وزارت ارشاد برای این رویداد اختصاص داده شده؟ چه مقدار از بودجه جشنواره طبق قول دبیر، به سیل‌زدگان جنوب کشور داده شده؟ آیا اصلا این قول عملی شده است؟ و همچنین آیا پولی که برای بلیت هنرمندان خارجیِ انصراف داده از جشنواره و حمل بار آن‌ها به کشور خرج شده بود، پس گرفته شد یا خیر؟
جشنواره عروسکی تهران چه می‌شود؟
حالا که صحبت از جشنواره به میان آمد، باید به یک چالش بزرگ دیگر قادر آشنا هم اشاره کرد که آن هم برگزاری جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسکی تهران (مبارک) است؛ جشنواره‌ای که حدود یک ماه قبل دبیرش گلزار محمدی بر اثر بیماری سرطان درگذشت. برگزاری این جشنواره شاید با همت همه جانبه مدیران و اهالی تئاتر عروسکی در همین مدت کم باقی‌مانده تا زمان اصلی آن در مردادماه، می‌توانست عملی باشد اما با وضعیت فعلی کشور پس از شیوع ویروس کرونا که منجر به تعطیلی جشنواره‌ها و رویدادهای مهم هنری دنیا در ماه‌های آینده شده، اقدام برای انتخاب یک دبیر تازه و برگزاری آن در این فاصله زمانی در هاله‌ای از ابهام است. البته حتی اگر تصمیم به تعویق جشنواره هم گرفته شود، باید تا پایان ماه‌های محرم و صفر منتظر ماند که پس از آن اگر شرایط کشور عادی شده باشد، به فصل جشنواره‌های تئاتری و سینمایی و تداخل احتمالی آن‌ها با هم می‌رسیم.
در این باره شاید بد نباشد با توجه به نظر کارشناسان و هنرمندان تئاتر، یک بررسی جدی درباره کارایی، خروجی و کیفیت جشنواره‌های برگزار شده‌ی چند سال قبل در حوزه تئاتر انجام شود تا شاید، هم از تعداد آن‌ها کاسته شود و هم در خرج کردن پول به نفع تولید تئاتر صرفه‌جویی شود.
آیین‌نامه‌های حاشیه‌ای ادامه‌دار خواهند بود؟
در پایان بجز تعیین تکلیف برای نحوه ادامه کار یا انحلال شوراهای متعدد ایجاد شده در دوره گذشته که خروجی خاصی نیز از آن‌ها منتشر نشده است و همچنین روشن شدن وضعیت حضور افراد یا دست‌کم نگاه غیرمتخصص و غیرتئاتری در اجراها، که بسیاری از اهالی تئاتر آن‌ها را در توقیف‌های پرشمار نمایش‌های سال قبل بی‌اثر نمی‌دانستند و نیز نوع مواجهه و تعامل مدیریت جدید اداره کل هنرهای نمایشی با خانه تئاتر، باید به یک موضوع مهم دیگر اشاره کرد؛ آن هم آیین‌نامه‌های مختلف و جنجالی دوران مدیریت شهرام کرمی است که تقرببا هر بار با واکنش بخشی از تئاتری‌ها همراه بود.
یکی از این‌ها بخشنامه‌ای به مدیران سالن‌های تئاتر بود که مسئولیت هر اجرا بویژه رعایت ممیزی‌ها را برگردن آن‌ها می‌گذاشت و این کار از نظر مدیران تماشاخانه‌های خصوصی و حتی دولتی، غیراصولی و در حوزه مسئولیت شورای نظارت بود. دیگر آیین‌نامه‌ای که سر و صدای زیادی به پا کرد انتشار دستورالعمل صدور پروانه اجرای نمایش بود که بازخورد تندی میان کارگردان‌ها و تولیدکنندگان تئاتر داشت و در آخر کار به جایی رسید که مدیران کل دفتر نوسازی و تحول اداری و حقوقی وزارت فرهنگ ارشاد اسلامی برای خواباندن غائله از اهالی تئاتر خواستند تا ایرادهای این دستورالعمل را برای بررسی مطرح کنند، ولی پس از آن خبر جدیدی منتشر نشد که این دستورالعمل دچار چه اصلاحاتی شده است. به همین دلیل به نظر می‌رسد این هم از جمله مسائلی است که انتظار می‌رود وضعیت آن به طور دقیق برای تئاتری‌ها مشخص شود.
منبع: خبرگزاری ایسنا
