پایگاه خبری تئاتر: این روزها که به دلیل شیوع کرونا دامنه همه فعالیت‌های جمعی از جمله تئاتر به فضای مجازی کشیده شده، این پرسش به صورت جدی مطرح است که اگر کرونا به شریک زندگی آدمیان تبدیل شود، در این صورت تکلیف هنری مانند تئاتر چه خواهد بود و آیا این هنر که ذات آن وابسته به حضور همزمان بازیگر و تماشاگر در یک فضای فیزیکی مشترک است، می‌تواند به زیست خود در این این شکل تعریف شده ادامه دهد.
در این وضعیت برخی از هنرمندان نگرانی خود را برای ادامه حیات این هنر به شکل امروزین آن مطرح کرده‌اند و معتقدند تئاتر، آینده مبهمی خواهد داشت.
اما علی شمس هنرمند جوانی که به دلیل مطالعات شخصی‌اش، با تئاتر آنلاین آشنایی دارد بر این نکته تاکید دارد که نمی‌توان از امروز به طور قطع آینده تئاتر را پیش‌بینی کرد چراکه هر زمانه‌ای اقتضائات خود را دارد.
او در آغاز گفت: به واسطه مطالعاتی شخصی‌ام این فضا را خوب می‌شناسم ولی ترجیح می‌دهم تماشاگر آن باشم و این فضا برای تولید اثر هنری، مورد علاقه‌ام نیست و دوست ندارم در این مدیوم، اثری اجرا کنم.
شمس که موافق اجراهای آنلاین و مدیوم‌های تازه برای اجرای تئاتر است، ادامه داد: کرونا سبب شد بیش از پیش متوجه این مدیوم شویم و آن را جدی بگیریم. مدیومی که می‌تواند شکلی کلان‌تر برای اجرا را فراهم آورد و کرونا سبب تسریع این روند شد. به طوری که این روزها ایده‌هایی نظام‌مند برای این فعالیت در این مدیوم آغاز شده است.
نویسنده و کارگردان نمایش « وقتی خروس غلط می‌خواند» با اشاره به شکل‌گیری تئاتر آنلاین در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ یادآوری کرد: این حرکت از آن سال‌ها آغاز شد و در ایران هم تجربه‌هایی انجام شده است ولی ما در ایران بیشتر متمرکز بر لایو اینستاگرام هستیم اما پلتفرم‌های دیگری هم وجود دارد که نمونه‌های آن را می‌توان در سایت‌های مختلف دید.
شمس با بیان اینکه تئاتر سایبری مدیوم پیچیده‌ای نیست، خاطرنشان کرد: البته این پدیده در دنیا نوظهور است ولی تجربیات گرانقدری در آن صورت گرفته است که نمونه آن اجرای اینترنتی نمایش «در انتظار گودو» توسط گروه دسکتاپ تئاتر (Desktop Theater) است.
نویسنده و کارگردان نمایش «شب دشنه‌های بلند» افزود: بعید نیست در جهان آینده، روبوت‌ها یا آنچه امروز برای ما بسیار تخیلی می‌نماید، آثار هنری را خلق کنند همانطور که صد سال پیش، سینما یا عکاسی به عنوان هنر شناخته نمی‌شد.
او در پاسخ به این پرسش که این شکل تازه اجرای تئاتر، آیا سبب شیوه‌های تازه‌ای در زمینه نمایشنامه‌نویسی خواهد شد؟ توضیح داد: پیش‌بینی من این است که تا ده سال آینده، نمایشنامه‌نویسان مطرح جهان، کدنویس‌ها و برنامه‌نویسان کامپیوتری خواهند بود همچنانکه این روزها هم گیم‌ها (بازی‌های کامپیوتری) با کد نوشته شده‌اند.
شمس در پاسخ به این سخن که در این صورت، تکلیف وجوه هنری چه خواهد شد؟ توضیح داد: هرگز نمی‌توانیم ذائقه توده و و زیبایی‌شناسی آینده را پیش‌بینی کنیم همچنانکه تا قرن هیجدهم، رقصندگان باله و بازیگران تئاتر، هنرمند شناخته می‌شدند ولی با گذر زمان، بتدریج عکاسی و سینما هم به عنوان مدیدم‌های تازه هنری تعریف شدند.
این مترجم که نمایشنامه‌های ایتالیایی گوناگونی را به فارسی برگردانده است، اضافه کرد: این مدیوم تازه از جهان حقیقی تئاتر هم وام می‌گیرد و به معنای آن نیست که می‌خواهد به ماسبق خود پشت پا بزند ولی طبیعتا شکل اجرای آن با شکل اجرای صحنه‌ای تئاتر، تفاوت دارد.
او با اشاره به تغییر جهان بعد از ورود اینترنت تشریح کرد: در بیست و پنج سال اخیر که با نت سر و کار داریم، کانسپت‌های(مفاهیم) تازه‌ای وارد هنر شده‌اند چراکه تکنولوژی هنر خود را تبدیل می‌کند و این گونه است که امروزه گیم‌ها به عنوان اثر هنری عرضه می‌شوند. جالب است که مخاطب هم در این بازی سهیم است و تماشاگر صرف نیست بلکه تماشاگری تعاملی است.
شمس با بیان اینکه هیچ بعید نیست در آینده مدیوم‌هایی جذاب‌تر و همه‌گیرتر از تئاتر ایجاد شوند، خاطرنشان کرد: هر زمانه‌ای مدیوم‌های خاص خود را تولید می‌کند همانطور که در قرن اخیر، عکاسی و سینما به عنوان دو ابرمدیوم هنری، به سرعت اضافه شدند.
او در پاسخ به این پرسش که با این وصف آینده تئاتر چه خواهد شد و آیا این هنر، محکوم به فنا می‌شود، گفت: به نظرم تئاتر به عنوان یک هنر اقلیت همیشه باقی می‌ماند ولی در صد سال گذشته و مشخصا بعد از ورود اینترنت، هرگز همه‌گیر نبوده است اما به عنوان هنری مسبوق به سابقه از بین نخواهد رفت.
نویسنده و کارگردان نمایش «اگر شبی از شب‌های تهران مسافری» تاکید کرد: نگران از بین رفتن تئاتر نیستم چون تئاتر زمانی از بین می‌رود که دیگر کسی به اجرا تمایل نداشته باشد ولی تا زمانی که کسی میل به اجرا و دیگری میل به تماشا داشته باشد، تئاتر، باقی می‌ماند.
او البته تاکید کرد: ما در آینده با جهان اجرا سر و کار داریم که ساحتی گسترده‌تر از شکل مرسوم تئاتر در ذهن ماست چراکه اجرا اشکال بسیار متنوعی دارد و ساحتی بسیار بزرگتر از تعریفی است که ما از اجرای تئاتر در ذهن داریم. این نکته را هم نباید از یاد ببریم هر چیزی که زمان نابودی‌اش برسد، از بین خواهد رفت و به زور نمی‌توان جلوی از بین رفتن چیزی را گرفت. با این حال به همان دلایلی که گفتم، تئاتر نابود نخواهد شد.
منبع: خبرگزاری ایسنا
