پایگاه خبری تئاتر: اولین باری که یک جشنواره سینمایی در ایران برگزار شده به دهه 40 خورشیدی برمی‌گردد، یعنی سال 1342. گفته می‌شود که نام این رویداد سینمایی، ابتدا فستیوال فیلم‌های آموزنده بوده که پرویز ناتل خانلری برای اولین بار واژه "جشنواره" را به جای فستیوال به کار می‌برد و سالها بعد از انقلاب هم به جشنواره فیلم رشد تغییر اسم می‌دهد.
این جشنواره آموزشی امسال 50 ساله شد و در حالی که می‌توانست به پاسداشت نیم قرن حضور به شکلی متفاوت و تاثیرگذار برگزار شود، هفته گذشته در مدت تقریبا چهار روز خیلی بی‌سروصدا برپا و تمام شد. تصمیم به برگزاری این جشنواره در شرایط کرونایی همانند تمام جشنواره‌های دیگری که برگزار شدند این توجیه و انگیزه پنهان را می‌تواند داشته باشد که چون در سال آخر فعالیت دولت مستقر هستیم کمتر مدیر و دستگاهی حاضر به چشم پوشی از اتفاق‌های سالانه مجموعه خود می‌شود.
اگرچه چند روز از پایان اختتامیه این دوره و معرفی برگزیده‌ها می‌گذرد، اما نمی‌توان نسبت به اصرار به برگزاری "این" دوره از جشنواره بی‌تفاوت بود چرا که دوره پنجاهم یک جشنواره بین‌المللی فیلم که‌عنوان اولین جشنواره سینمایی کشور را با خود یدک می‌کشد، چنان اهمیتی داشت که سال قبل و پیش از برپایی دوره چهل‌ونهم، دبیر آن دوره جشنواره (وحید گلستان) یک هم‌اندیشی را با حضور تمام دبیران و دست‌اندرکاران این رویداد در موزه سینما برپا کرد. او که در آن مقطع، بخش «در آستانه پنجاه سالگی» را به جشنواره اضافه کرد، معتقد بود: «جشنواره فیلم رشد به عنوان قدیمی‌ترین جشنواره سینمایی کشور، یک میراث فرهنگی است ولی متناسب با شیوه‌ها و ابزارهای یادگیری روز نیاز به تحول دارد.»
گلستان درباره ضرورت تحول ساختار جشنواره رشد که توسط سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی وزارت آموزش و پرورش برگزار می‌شود، تأکید کرده بود: «امروزه نگاه به شیوه‌های یادگیری علم و هم زیرساخت‌های تولید و پخش فیلم با توجه به زیرساخت‌های پسا اینترنتی دچار تحول عمده‌ای شده‌اند. جشنواره رشد هم که در نوع خود اولین در ایران و آسیا بوده و در جهان از جایگاه تخصصی معتبری به عنوان جشنواره فیلم های آموزشی و کاربردی برخوردار است، نمی‌تواند نسبت به این تحول بی‌اعتنا بماند. بنابراین نگاه ما به برگزاری جشنواره فراتر از یک مأموریت اداری، در راستای سند تحول وزارت آموزش و پرورش و تغییرات مهم در فرایند یادگیری و نیاز نسل جدید می باشد لذا در این مسیر از همفکری تک‌تک کارشناسان، هنرمندان و مخاطبانی که دغدغه تحول در ساختار آموزش کشور را دارند استقبال خواهیم نمود.»
اما گپ و گفت با برخی فعالان و دست‌اندکاران این حوزه نشان می‌دهد آنچه برای دوره پنجاهم انتظار میرفت، اتفاق نیفتاد و این سوال مطرح است که اگر این جشنواره امسال برگزار نمی‌شد برای اعتبار جشنواره‌ای با این قدمت و این جایگاه بهتر و مفیدتر نبود؟ آن‌ها معتقدند جشنواره فیلم رشد بر خلاف اسمش، از جهات مختلف رشد کافی نکرده است.
یکی از استدلال‌ها این است که اساسا فیلم آموزشی یک مسئله بینارشته‌ای است که در تولید آن ویژگی‌های کاملا متفاوتی باید درنظر گرفته شود، یعنی یک سو وجه آموزشی ماجراست و سوی دیگر وجه هنری که نمی‌توان اهمیت آن را نادیده گرفت و اتفاقا همین تناقض‌ها سبب شده این جشنواره پس از 50 سال رشد کافی نکند و نیازمند یک تحول اساسی در ساختار باشد.
فیلم آموزشی معمولا یک محصول گران‌قمیت بوده که با تغییر شرایط در سال‌های اخیر، تولید و به ویژه انتشار آن در فضای اینترنت سهل و ممکن شده و بسیاری از هزینه‌ها نیز کمتر شده است. همین نکته سبب می‌شود که جشنواره به شکلی جدید و مطابق با نیاز امروز به عنوان حلقه میانی تولید و بازار جدید فیلم آموزشی بر خط نیاز به تغییر داشته باشد و حتی البته در همین شرایط کرونایی هم می‌توانست به شکلی بهتر بستر تغییر را ایجاد کند، اما با سکوت وکم خبری‌ای که جشنواره امسال در آن برگزار شد، به نظر نمی‌رسد چنین چیزی محقق یا دست‌کم شروع شده باشد.
البته حسن ملکی - رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش و رییس شورای سیاست‌گذاری دوره پنجاهم جشنواره - نظر دیگری دارد و در نشست خبری این رویداد گفته است: «امسال سرنوشت جشنواره بین‌المللی فیلم رشد در پیوندی عمیق با تحول سازمانی قرار خواهد گرفت، زیرا بر اساس پایش‌های انجام شده، امروز همه ما می‌دانیم که بیش از ۷۰ درصد یادگیری دانش‌آموزان از طریق بصری شکل می‌گیرد بنابراین شکل یادگیری و تحول برنامه‌های درسی با خروجی این جشنواره مرتبط خواهد بود. بدیهی است که اگر ما بخواهیم در قلب یادگیرنده، اطمینان و آرامش ایجاد کنیم، باید بتوانیم از قوه بصری او استفاده کنیم و این امکان جز با استفاده از بسته‌های تربیتی ما و در قالب فیلم‌های آموزشی میسر نمی‌شود، به همین خاطر آثار این جشنواره در روند آموزش ما، یک جایگاه اصلی و معنادار دارد.»
او همچنین نتیجه پایش‌های انجام شده را این طور توضیح داد: «پایش و بررسی ۴۹ دوره گذشته جشنواره به شکل کارشناسانه و با نگاه آسیب‌شناسی از دیگر تفاوت‌های این دوره به‌شمار می‌رود. تلاش ما بر این است که نتیجه این پایش و بررسی را طی دوره جشنواره در اختیار مدعوین و مخاطبان قرار دهیم، بنابراین از فیلم‌های ۴۹ دوره پیشین جشنواره نیز در بسته‌های تربیتی و یادگیری استفاده خواهد شد و پس از کسب اجازه و مالکیت معنوی از سازندگان اثر، این آثار نیز وارد عرصه خواهند شد.»
برخی کارشناس‌های این حوزه معتقدند، جشنواره فیلم رشد نه تنها به یک خانه‌تکانی اساسی نیاز دارد بلکه باید با نگاهی جدی‌تر و تخصصی‌تر به فیلم‌های آموزشی و با بودجه مناسب و استفاده از نیروهای متخصص سبب توسعه خود شود، اما آنچه در 50 سالگی جشنواره گذشت بیشتر یک عقبگرد 20 ساله بود و استانداردهای لازم را برای رویدادی در این نام و جایگاه نداشت؛ جشنواره ای که اختتامیه آن بدون ذکر دلیل و بدون اطلاع رسانی خاصی یک روز زودتر -۲۸ بهمن - برگزار شد و از نمایش بر خط معمول هم برخوردار نبود!
در این باره شاید بد نباشد به انتقاد وحید گلستان، دبیر پیشین این جشنواره اشاره شود که در صفحه شخصی خود با بیان اینکه اتفاقی از شروع جشنواره مطلع شده، نوشت: «یک سال و نیم پیش در ٦ شهریور 1398 زمانی که هنوز جشنواره 49 رشد تازه فراخوان داده بود (و البته کرونا هم نبود)، ضرورت یک تغییر جدی در ساختار جشنواره رشد باعث شد که در موزه سینما (باغ فردوس) اولین نشست در آستانه 50 سالگی را برگزار کنم. برای تغییر، برای به روز شدن...
حرف اساسی این بود که ضرورت این تغییر بدیهی است و به بیش از یک سال زمان نیاز دارد، پیشنهاد اولیه ای داده شد و از اهل خرد و پیشکسوتان برای این تغییر مشاوره و حمایت خواستیم... اما متاسفانه نگذاشتند ادامه پیدا کند... گاهی مقاومت برای نشدن، حتی نشدن تلاشی که همه می ستایندش زیاد است.
چقدر این سالها برایش تلاش کرده بودیم و چه خیانتی در امانت کردند... به امید روزهای بهتر.»
برای مشاهده دیگر اخبار سینما اینجا کلیک کنید
برای مشاهده دیگر اخبار تئاتر اینجا کلیک کنید
منبع: خبرگزاری ایسنا
