پایگاه خبری تئاتر: او در عین حال از طراحی پرسش های مسابقه «دورهمی» ابراز تعجب و خوشحالی کرد و یادآور شد، سوالاتی که در حال حاضر درباره هنرمندان موسیقی و نویسندگان و شاعران معاصر در این برنامه مطرح می شود، زمانی تابو بود و بر اساس منشورهای خودساخته ای نمی توانستیم به آنها نزدیک شویم.
مهران مدیری در اولین قسمت از فصل جدید برنامه «دورهمی» که جمعه شب ـ ۲۱ خرداد ماه ـ روی آنتن شبکه نسیم رفت، از ساختار مسابقه‌ای که اجرا و کارگردانی آن را بر عهده دارد رونمایی کرد و «کپی جزء به جزء» و درجه یک از مشابه خارجی آن را رسما اعلام کرد.
فصل جدید «دورهمی» اولین تجربه مهران مدیری در زمینه اجرای مسابقه تلویزیونی است. با شروع مسابقه «دورهمی» مهران مدیری اعلام کرد که هر برنامه‌ای مانند تاک شو، استعدادیابی و ...، یک اصل دارند و بقیه آنها کپی است. این برنامه نیز جزء به جزء کپی است؛ مرحله دایره و مرحله ربات، کپی درجه یک و باکیفیت از آن برنامه‌هاست.
مسابقه دورهمی کپی برنامه سامورایی ذهنی
بخش اول مسابقه «دورهمی» که مرحله دایره نامیده می‌شود، یک مسابقه ساده اطلاعات عمومی مانند سایر مسابقات رایج است؛ اما مرحله دوم که ربات نام دارد، برداشتی از مجموعه مسابقه «سامورایی ذهنی» یا «Mental Samurai» ساخته شبکه FOX است.
مسابقه «سامورایی ذهنی»، بیشتر بر توانایی و قدرت‌های ذهن مثل حافظه، قدرت حل مسئله و دانش شرکت کنندگان متمرکز است، اما مسابقه «دورهمی» بیشتر روی اطلاعات ادبی و فرهنگی متمرکز است.
حسین فردرو، تهیه کننده و کارگردان و استاد تولید تلویزیون در دانشگاه درباره ی اینکه چرا کپی کردن در تلویزیون مرسوم شده است و چه موانعی بر سر راه برنامه سازان ما وجود دارد که نمی توانند یک مسابقه ی ملی، با فراگیری جهانی بسازند که بتوان آن را صادر کرد، به بیان مطالبی پرداخت.
من معترضم!
فردرو در ابتدای سخنانش می گوید: من معترض به این مسئله هستم؛ به این دلیل که ما واقعا مثل بسیاری از کشورها می توانیم کارهایی را خودمان تولید و کپی رایت آن را به دیگران واگذار کنیم. تا هم ملتمان و هم کشورهای فارسی زبان و همسایه از آنها لذت ببرند.
او ادامه می دهد: چون در کشورمان کپی رایت آزاد است، ما می توانیم هرچه دلمان می خواهد و هر نوع کاری را از دیگران تقلید کنیم، اما این باعث می شود ما هیچگاه صادرکننده محصولات فرهنگی نشویم؛ به عنوان مثال در همین برنامه ساده «بفرمایید شام»، هر کشوری که آن را اقتباس می کند برای هر برنامه حدود هزار دلار حق رایت می دهد و این خود برای تولیدکننده اصلی تا ابد جذب سرمایه است. تلویزیون ما هرگز برای سرمایه گذاری در این زمینه ها اقدام نکرده است و در سریال ها هم متاسفانه چیزهایی می سازند و حرف هایی می گویند که بعضی اوقات در کشورهای دیگر جنبه زیرخاکی و زیرزمینی پیدا می کند!
این تهیه کننده و کارگردان تصریح می کند: به جای اینکه برنامه هایی بسازیم که عامل نزدیکی ما با همسایه هایمان شود و تبلیغ غیرمستقیم برای معرفی توانایی فعلی ملتمان، جذب جهانگرد به کشورمان و ارتباط و اعتماد و شناخت بیشتر از مردمان فهیم و روشنفکر کشورمان شود، متاسفانه سراغ آن بخشی از تاریخ می رویم که اختلاف و عناد ما را با کشورهای همسایه بیشتر می کند.
وی اضافه می کند: شاید در آینده در تولیدات تلویزیونی بخش خصوصی، توجه به این فرصت ملی و ارائه برنامه های زیبا و مفید موفق، بیشتر شود و صادرات برنامه های ارزنده و قابل افتخار شروع شود.
اگر اقتباس تکنیکی دورهمی از برنامه اصلی ضعیف تر نباشد، اصلا اشکالی ندارد
حسین فردرو سپس در تحلیل صحبت مهران مدیری که سری جدید «دورهمی» را کپی برداری از تولیدات خارجی عنوان کرد، چنین می گوید: باید بررسی و مقایسه کنیم، اگر اقتباس تکنیکی جناب مهران مدیری از برنامه اصلی ضعیف تر نباشد، اصلا اشکالی ندارد؛ چون به قول ایشان هدف انتقال اطلاعات مفید به مردم است؛ بنابراین روحیه ملی از دیدن این مسابقه و مقایسه با اصل آن تضعیف نمی شود.
او اذعان می کند: خود من هم برنامه کپی کردم، اما تلاشم را کردم تا سمبل های ملی خودمان را در جذابیت ساختار مورد اقتباس بگنجانم و در بسیاری از موارد، اعتراضی به آن کارها صورت نگرفت بلکه فکر کرده اند که کار از اصل ایرانی بوده است. به عنوان مثال مسابقه ی «ستاره ها» یا «۱۰۱ » و «۱۰۳» و مسابقه «باهم» و مسابقه تلاش یا مسابقه بزرگ را که کپی از مسابقه های بین المللی و بسیار مشهور بود، انجام دادیم؛ اما در آن فضایی ایرانی با سلیقه ملی خلق کردیم و بسیاری از نمادهای آن برای مردم عزیزمان دوست داشتنی و خاطره انگیز جلوه گر شد.
فردرو احساسش را از دیدن برنامه جدید «دورهمی» این چنین عنوان می کند: ابتدای این مسابقه را به «مسابقه هفته» نزدیک دیدم؛ با این تفاوت که شرکت کننده های آن نشسته بودند. از کی بپرسم هم نداشت، اما شکل اجرایی آن شبیه به مسابقه هفته بود. اما در بخش دوم که به قول خودشان از تکنولوژی ربات استفاده شده و جذاب و مدرن بود، نمی دانم در درازمدت برای آن چه اتفاقی بیفتد. یعنی اگر نحوه جابجایی شرکت کننده توسط ربات به همین صورت بدون تغییرات و تنوع پیش رود، پس از مدتی تکراری جلوه می‌کند و چرخش آدم ها عادی خواهد شد.
سالها طرح سوال از نویسندگان معاصر و هنرمندان موسیقی ممنوع بود
حسین فردرو درباره ی سوالاتی که در مسابقه «دورهمی» طراحی می شود نیز می گوید: صمیمانه تبریک می گویم؛ چون برای اولین بار بود که تلویزیون در جهت سوال ها آن شیوه ی قبل را اعمال نکرد. سالها نام بردن از نویسندگان و شاعران معاصر و هنرمندان رشته موسیقی در طراحی سوال ممکن نبود. هر کدام به نوعی مشکل داشتند و به عنوان مثال نام بزرگ علوی یا نام محمود دولت آبادی را نمی توانستیم بیاوریم. من در مسابقاتی که داشتم چندین بار در گزینه ی دوم و سوم مجبور می شدم اسامی این افراد را از گزینه های مسابقه حذف کنم. آیا سلیقه مدیرانی که آن موقع این محدودیت ها را اعمال می کردند و الان هم نسبتا بر سر کارند تغییر کرده است یا اینکه حالا به یک واقعیت دیگری رسیده اند که سختگیری و کج سلیقگی نمی کنند.
منشور خودساخته مدیران
این کارگردان با اعتقاد بر اینکه تغییر در هر زمان خوب است و مخاطب فرصت را از هر کجا به دست آورد غنیمت است، گفت: هیچوقت برای جبران تفریط و افراط دیر نیست و همچنین سوالاتی که به ویژه در زمینه موسیقی مطرح شد، خیلی برایم جالب بود. قطعه موسیقی را پخش می کنند تا شرکت کننده در پاسخ بگوید با چه سازی نواخته شده است! در حالی که قبلا اینها تابویی بر اساس یک منشور خودساخته بود ولی الان حداقل برنامه سازان مسابقه «دورهمی» در شبکه نسیم دستشان باز شده است و مدیران اگر جدید هستند باید به آنها تبریک گفت و اگر مدیران قبلی هستند باید از آنها بپرسیم چه شد که به اشتباهاتتان پی بردید؟ به هر حال امیدوارم این خوش سلیقگی ادامه یابد و دیگر شاهد طرح سوالات غیرمفید و دور از فهم و نیاز تماشاگر امروزی نباشیم.
فردرو یادآور می شود: متاسفانه بارها کتاب هایی قدیمی که هیچگونه تاثیری در اطلاعات و یا اخلاق نداشتند، فقط به خاطر اینکه خالق آنها در قرون قبل مرده بودند، قابلیت طرح سوال پیدا می‌کردند که حتی برخی اوقات جوانان را از این مسائل دور می کرد. فقط به خاطر اینکه در منشور بعضی از مشاوران و ناظران که حتی به مدیران صداوسیما هم تحمیل می کنند، تشویق و معرفی خالق آثار معاصر فرهنگی، هنری و اقتصادی و اجتماعی که حرفی برای گفتن دارند، صلاح نیست و در ایجاد یک توهم و ترس واهی همه نخبگان ما را به سایر رسانه های داخل و خارج کشور ارجاع می دهند.
عوامل جذابیت را پنهان نکنید
فردرو با بیان اینکه برای مسابقه «دورهمی» زحمت کشیده شده است، می گوید: از نظر ساختاری و تکنیکی این برنامه حرکت جدیدی تلقی می‌شود و فکر نمی کنم از تولیدات مشابه سایر کشورها کم و کسری داشته باشد. امیدوارم نحوه سوالات و محتوای برنامه اول ادامه یابد و به سایر شبکه های سیما هم انتقال یابد؛ در این صورت به کسانی که در این توسعه فرهنگی نقش داشته باشند باید حتما تبریک گفت.
این کارگردان می افزاید: عوامل جذابیت مسابقه تلویزیونی به طراحی صحنه، نورپردازی، جلوه های ویژه و کارگردانی تلویزیونی و جاگیری دوربین ها و مونتاژ و انتخاب تماشاگر و شرکت کننده و مجری و جایزه و کامپیوتر گرافیک بستگی دارد. از سیستم های حفظ خط فرضی استفاده از ویدئووال ها و کیفیت صدا، همه را مطلوب دیدم.
اما اشتباه بزرگ مهران مدیری در مسابقه «دورهمی»
وی با بیان اینکه اشتباه و کم لطفی مهران مدیری پخش نشدن تیتراژ و معرفی عوامل این مسابقه جدید بود، در این زمینه تصریح می کند: برخی فکر می کنند تیتراژ فقط برای این است که عوامل معروف شوند؛ در حالی که تیتراژ برای قبول مسئولیت است. برای کسی که کاربلد است و در هر سمتی که قرار دارد مسئولیت کار خوب و بدش را بپذیرد و نسبت به آن پاسخگو باشد. نگذاشتن تیتراژ توسط تهیه کننده و کارگردان یک خیانت به زحمات دیگران است و این یک هشدار برای تلویزیون است. علت پخش برنامه های ضعیف و بی معنا و غیرکاربردی که در تلویزیون فراوان است، به خاطر کم اهمیت جلوه دادن تیتراژ معرفی عوامل هست و اصلا توجه نمی شود که برنامه های بعضی از تهیه کنندگان چه میزان ببینده داشته و اینکه سرو صدای آن را در نمی آورند به همین دلیل است که تیتراژ هم نمی روند؛ چون خجالت می کشند بگویند ما چیزی ساختیم که ۵۰۰ نفر بیشتر حاضر نشدند برنامه شان را ببینند. در حالی که با این اتفاق، بازار برنامه های ضعیف و بی مصرف در تلویزیون زیادتر و زیادتر خواهد شد و عوامل تهیه متاسفانه ممکن است به مرور بی خاصیت شده و خود را پنهان از دید منتقدان و مشکل پسندان کنند. تلویزیون در این صورت تبدیل به یک محیط برای کسب درآمد ده ها هزار نفر به صورت پرداخت ماهیانه ولی غیرموثر می شود.
او در همین زمینه اضافه می کند: اگر به تیتراژ اهمیت داده شود، دو اتفاق خواهد افتاد؛ یکی اینکه کیفیت کارها بهتر خواهد شد و دوم اینکه هر کسی نمی آید هر کاری که دلش می خواهد در برنامه پیاده کند، چرا که مسئله فرهنگ و هنر ملت است و باید به آن اعتقاد داشته باشیم و وقتی اعتقاد داریم باید تیتراژ برنامه را برویم. شک دارم که عوامل نخواهند که اسمشان در برنامه باشد.
مهران مدیری و انتخابش برای ساخت مسابقه «دورهمی»
فردرو درباره ی مهران مدیری و انتخابش برای ساخت این مسابقه می گوید: آقای مدیری تجربه ی مسابقه کم داشت و در ابتدا به دلیل تقلید آقای نوذری در نوروز ۷۲ مورد توجه قرار گرفت و قبلا مسابقه ای نداشت. احتمالا این مسابقه به او پیشنهاد شده و به عنوان اولین کار به نظرم کار قابل قبولی بود. فقط افسوس که چنین برنامه سازانی را به سراغ چنین مسابقاتی با ساختار خارجی می فرستند که اتفاقا توانایی انجام کارهای ملی و صادراتی هم دارند. اما با توجه به اینکه سرمایه الگوسازی و اعتمادی وجود ندارد، باز هم باید از تولید چنین کاری راضی باشیم. این اولین اجرای جدی مسابقه ای آقای مدیری بود و کارشان قابل قبول بود؛ هم در زمینه اجرا و هم به ویژه طراحی سوالات که کاری کاربردی بود.
برای اولین بار از سوالات حرص نخوردم
حسین فردرو در زمینه طراحی سوالات دورهمی نیز اظهار می کند: برای اولین بار از سوالات بی فایده و فرصت طلبانه حرص نخوردم؛ همین حالا هم در مسابقات دیگر این کارها را انجام می دهند. ولی آقای مدیری به جایگاهی رسیده است که با این کارها مقابله می کند و از چیزی که مسابقه را جذاب تر کند، نمی گذرد. در حالی که اگر برنامه ساز تازه کار بود، زیر بلیط همان مدیران می رفت و مدیران هم از ترس ارزیابی و انتقاد گروه های سیاستگذار، همان روش های محتاطانه و بی فایده را پیش می گرفتند. در این برنامه مهران مدیری توانسته است جلوی جریان صداوسیما که عده ای افراد فرصت طلب در آن نان به نرخ روز می خورند را بگیرد و حتما با افراد منشور به دست مقابله کرده است.
دورهمی هدیه انتخاباتی سیما به مردم؟
این کارگردان که از ساختار درست مسابقه «دورهمی» به ویژه در زمینه طراحی سوالات ابراز تعجب می کند، در این زمینه می گوید: شاید هم برای انتخابات و در این فضا بوده است که چنین مسابقه ای را طراحی کردند و در حقیقت هدیه سیما به مردم بوده است و دوباره پس از انتخابات به فضا و سوالات قبل برگردند. اینکه جوانی تاریخ را به خوبی نداند ممکن است اما اصرار دارند بگویند همه مردم این سوالات تاریخی مذهبی را بلد هستند. بارها مجبور شدیم در مسابقات قبلی مان این نوع سوالات را مطرح و تکرار کنیم تا بی سوادی مردم در این بخش ها لو نرود. و البته اگر این اطلاعات کم در فیزیک و شیمی و غیره لو برود مهم نیست. موسیقی را نشناسد مهم نیست. آقای مدیری خوشبختانه به دلیل معروفیت و برای حفظ محبوبیت خود، کاری کرده است که در بخش سوالات و تکنولوژی، اتفاق قابل قبولی در خروجی کار شاهد باشیم.
دغدغه ی ماست که در کارهای بعدی کارهای ملی بسازیم
فردرو در پایان درباره مسابقه «دورهمی» می گوید: احتمالا کسانی این مسابقه را طراحی و به آقای مدیری آن را پیشنهاد داده اند و او پذیرفته که کار را اجرا کند. اما ای کاش کسانی که این طرح را آوردند و قابلت اجرا برای آن ایجاد کردند را پیدا و روی آنها سرمایه گذاری کنیم. این مسابقه منهای کپی برداری که همواره دغدغه ما بوده، در بخش اول موفق بود و وضعیت کلی کار نشان می داد که اگر فرد دیگری غیر از آقای مدیری بود، این نوع امکانات به آن داده نمی شد. چرا که در برنامه های صدا و سیما مسابقه را در رده و رتبه بندی «ج» تلقی می کنند، در حالی که مدیری توانسته بودجه مناسب را بگیرد و کار را پیش ببرد. یک نگاه به انتفاع کشور ترکیه از صادرات برنامه هایش در دنیا و یک نگاه به توانایی عظیم تکنیسین و عوامل تولید تلویزیونی ایران، بیانگر مظلومیت ملت ماست. این دغدغه ی هنوز برایمان وجود دارد که در تولیدات بعدی، کارهای ملی بسازیم و صادرکننده آنها باشیم و با افتخار بخاطر انجام کارهای شایسته، نظاره گر اسم متخصصان رشته های مختلف بر صفحه تلویزیون های دنیا باشیم.
منبع: خبرگزاری ایسنا
