پایگاه خبری تئاتر: چندی پیش عکسی در فضای مجازی منتشر شد با این توضیح کوتاه: «در سکوت خبری کوچه‌ای به نام استاد حمید سمندریان نامگذاری شد.»
این خبر البته سر و صدای چندانی به پا نکرد اما بعضی از دوستداران حمید سمندریان از جمله گوهر خیر اندیش در صفحات شخصی خود از این موضوع ابراز خرسندی کردند. آنان البته هیچ جزییاتی درباره این نامگذاری نمی‌دانستند و حتی برخی به اشتباه تصور می‌کردند کوچه اندیشه یکم در خیابان شریعتی، که آموزشگاه حمید سمندریان در آن قرار دارد، به نام این استاد نامگذاری شده است ولی این تصور، خطا بود.
اما کوچه حمید سمندریان کجاست؟
خیابان ایرانشهر را از بالا یعنی از سمت خیابان کریمخان که به پایین بیایید، بعد از گذر از چند کوچه، با تابلوی کوچه «مهاجر» رو به رو می‌شوید. اگر خیلی دقیق باشید، شاید و فقط شاید تابلوی دیگری بر این کوچه ببینید، تابلویی با عنوان کوچه «استاد حمید سمندریان». این تابلو زیر سقف کاذب مغازه‌ای جای گرفته که بر نبش کوچه قرار دارد. اگر شما هم جزو دوستداران حمید سمندریان باشید و از روی کنجکاوی یا علاقه شخصی، آن سر کوچه را هم نگاهی بیندازید، بیش از این شگفت‌زده خواهید شد چون آن سوی کوچه همچنان سه تابلو با عنوان «مهاجر» وجود دارد.
ما برای اطلاع از چند و چون این ماجرا سراغ افسانه ماهیان یکی از شاگردان سمندریان رفتیم که مجوز نشر آثار و تاسیس بنیاد سمندریان را دارد.
ماهیان با انتقاد و ابراز تاسف از این شکل نامگذاری، اعلام کرد که مشغول گردآوری اطلاعاتی در این زمینه است و حتما این ماجرا را پیگیری خواهد کرد.
او در آغاز درباره مناسبت نامگذاری این کوچه به نام حمید سمندریان گفت: مسئولانی که پیگیر نامگذاری خیابان‌ها و کوچه‌ها به نام هنرمندان هستند، خود باید تشخیص هنری بالایی داشته باشند. در مورد استاد سمندریان، ایده آل این بود که کوچه‌ای را معابر دانشگاه تهران به نام ایشان می‌کردند زیرا چندین نسل از دانشجویان تئاتر به یاد دارند که این کوچه‌ها همواره محل گذر استاد سمندریان بود.
پیاده‌روی‌های او از خانه‌اش در خیابان ایتالیا تا دانشکده هنرهای زیبا، تالار مولوی و سال‌های بعدتر تا دانشکده هنر و معماری، برای چندین نسل از دانشجویان تئاتر خاطره‌انگیز است. ضمن اینکه خانه پدری آقای سمندریان هم در همین محدوده قرار دارد . بنابراین این نامگذاری، وجه تناسبی داشت. بخصوص که همه به یاد داریم بخشی از گپ و گفت‌های تئاتری استاد با دانشجویان و دوستدارانش که خود همانند ادامه کلاس درس بود، در حین همین آمد و شدها در معابر دانشگاه تهران انجام می‌شد چراکه او همیشه با حوصله و اشتیاقی بی‌نظیر، پاسخگوی دانشجویان خود حتی در کوچه و برزن بود. بنابراین نامگذاری یکی از معابر اطراف دانشگاه تهران به نام استاد حمید سمندریان کاملا مناسبت داشت و حتی می‌توانست برای دانشجویان فعلی که این خاطرات را می‌شنوند، نوستالژیک باشد.
او با یادآوری پیگیری‌هایش برای نامگذاری سالن استاد سمندریان در تماشاخانه ایرانشهر که سال 88 انجام شد، ادامه داد: کاملا واضح است که نامگذاری معبر، خیابان و کوچه به نام بزرگان کشورمان در جایگاه‌های گوناگون فرهنگی هنری یا علمی و پژوهشی اتفاق بسیار پسندیده‌ای است. چون به جز چهره‌هایی که خیلی شناخته شده هستند، بسیاری از بزرگان فرهنگی و علمی کشور برای عموم مردم ناشناخته‌اند و این نامگذاری‌ها سبب می‌شود که حتی اگر مردم شهرمان آن بزرگان را نشناسند، در ذهن‌شان، پرسش ایجاد شود و چه بسا که با یک جستجوی ساده در گوشی تلفن همراه‌شان، اطلاعاتی درباره آن بزرگان به دست آورند. حتی اگر عده اندکی چنین جستجویی کنند، اتفاقی است مبارک.
این کارگردان تئاتر در عین حال تاکید کرد: در خوبی این نامگذاری‌ها که شک و تردیدی نداریم ولی مهم این است که این اتفاق با چه شاءنیت و شکل و شمایلی رخ می‌دهد و اینجاست که گاهی ما دچار مساله می‌شویم.
ماهیان با یادآوری یکی از اطلاعیه‌های شورای شهر تهران درباره نامگذاری معبری به نام استاد سمندریان افزود: شورای شهر تهران زمستان گذشته در یکی از اطلاعیه‌های خود اعلام کرده که قرار است یکی از معابر دانشگاه تهران که محل زندگی و کار و هنر استاد سمندریان بوده، به نام ایشان نامگذاری شود. این انتخاب، نشان‌گر شناخت و تفکری است که پشت آن وجود دارد اما ناگهان با نامگذاری کوچه حمید سمندریان در منطقه‌ای دیگر رو به رو می‌شویم؛ در بخشی از خیابان ایرانشهر که به زور می‌خواهیم آن را به فضای هنری مرتبط کنیم و این پرسش ایجاد می‌شود که اگر درباره معابر دانشگاه تهران، اطمینان نداشتید، چرا آن را اعلام کردید.
او اضافه کرد: اگر هم قرار است چنین کوچه‌ای به نام حمید سمندریان شود، این اتفاق باید به شکل درستی رخ بدهد ولی در حال حاضر آنچه در این نامگذاری می‌بینیم، این است که فرمالیته‌ای به زور اتفاق افتاده که اصلا قشنگ نیست. حتی اگر روند بوروکراتیک را بپذیریم، تا جایی که از سازمان زیباسازی اطلاع یافته‌ام، دو هفته‌ای است که این نامگذاری در سکوت خبری انجام شده است. البته که دلیل این سکوت و عدم اطلاع رسانی را می‌دانیم؛ اعضای محترم شورای شهر تهران تمایلی نداشته‌اند درباره تغییر تصمیم خود در انتخاب کوچه‌ای به نام استاد سمندریان توضیحی ارایه دهند. به همین دلیل ماجرا را در سکوت برگزار کردند ولی مساله اصلی این است که این کوچه اول باید آماده می‌شد، بعد تابلو بر آن قرار می‌گرفت.
این کارگردان ادامه داد: در حال حاضر رهگذرانی که از این کوچه می‌گذرند، گیج و سردرگم می‌شوند چون هنوز تابلوی «مهاجر» بر سر کوچه وجود دارد و تابلوی «استاد سمندریان» زیر سقف کاذب مغازه‌ای دو نبش قرار گرفته و عجیب‌تر اینکه سمت جنوبی کوچه سه تابلوی مهاجر همچنان دیده می‌شود! ضمنا اگر این مغازه‌دار بخواهد دکور مغازه‌اش را عوض کند، تکلیف چیست؟!
ماهیان با تاکید بر اینکه این وضعیت هیچ توجیهی ندارد، ابراز تاسف کرد: این شکل و شمایل حتی برای یکی دو روز هم خوب نیست چه برسد به اینکه بیش از دو هفته ادامه داشته باشد. رعایت نکردن شاءن آن هنرمند، آدمی را غمگین و این حس را منتقل می‌کند که این نامگذاری، فرمایشی و انجام وظیفه‌ای است. ضمن اینکه این کوچه بلاتکلیف، رهگذران را هم دچار سرگردانی خواهد کرد.
او با طرح این پرسش که مشکل کجاست؟، افزود: آیا ماجرا به تغییر سیاست شورای شهر و اتاق فکر آن مربوط می‌شود یا به شهردار محترم منطقه 6؟ آیا تصمیم پیمانکار پروژه در این زمینه دخیل است، هر چه بوده، وقتی هنوز این کوچه آماده نشده، این شکل نامگذاری هیچ توجیهی ندارد بویژه که احتمال دارد حتی بیش از این مدت زمان هم به همین شکل باقی بماند که اصلا درست نیست.
ماهیان که سال‌ها پیش گردآوری کتاب «این صحنه خانه من است» (شامل زندگی‌نامه و افکار و اندیشه های حمید سمندریان) را انجام داده، یادآوری کرد: جمع‌آوری این کتاب 8 سال زمان برد. برای رونمایی آن به مدت چند ماه دوندگی کردم تا یکی از سالن‌های تماشاخانه ایرانشهر به نام استاد شود. چون باور دارم ما به عنوان میراث‌داران و شاگردان این استادان بزرگ تئاتر موظف به پیگیری این امور و حفظ داشته‌های آنان هستیم زیرا مدیران فرهنگی ما چنین کارهایی را به سختی انجام می‌دهند، یا برایشان دشوار است یا مساله‌شان نیست. ولی برایم خیلی ارزشمند بود که این کتاب در زمان حیات استاد منتشر و این سالن هم همان زمان نامگذاری شد.
افسانه ماهیان در پایان گفت: می‌دانم این نامگذاری، بسیاری از دوستداران استاد را خوشحال کرده است و من هم همه تلاشم را به کار می‌گیرم تا توضیحی قانع‌کننده درباره تغییر تصمیم شورای محترم شهر درباره تغییر مکان کوچه استاد سمندریان به دست آورم. چراکه همچنان معتقدم تصمیم اول شورای شهر در نامگذاری یکی از معابر دانشگاه تهران به نام استاد مناسبت بهتری داشت.
منبع: خبرگزاری ایسنا
