چارسو پرس: طی سال‌های اخیر سینمای انیمیشن در کشور ما رشد چشمگیری داشته و کم‌کم شاهد هستیم که آثار انیمیشن به جمع آثار پرفروش سال سینمای ایران راه پیدا کرده و به حوزه‌ای مورد اعتماد برای سرمایه‌گذاری تبدیل شده است.
رشد کمی و کیفی سینمای انیمیشن می‌تواند اتفاق مهمی در کشور ما باشد اما باید پیش از هر چیز عوامل رشد این گونه سینمایی در ایران را کشف و تقویت کرد. در گفتگو با بابک نکویی (انیماتور و کارگردان) به عوامل رشد سینمای انیمیشن در ایران طی سال‌های گذشته پرداختیم که در ادامه مشروح این گفتگو را می‌خوانید:
در ماه‌های اخیر نام دو انیمیشن در بین پر فروش‌ترین آثار سینمای ایران به چشم می‌خورد که این اتفاق نشان از رشد سینمای انیمیشن در جلب نظر مخاطبان دارد. عوامل این موفقیت را چه می‌دانید؟
اگر انیمیشن را کنار بگذاریم به طور کل فیلم کودک در صورتی که کیفیت لازم را داشته باشد، در همه جای دنیا اثری پر مخاطب است. یکی از دلایل استقبال بالا از آثار کودک این است که این فیلم‌ها خانوادگی در سینما دیده می‌شوند و معمولاً کودکان پس از دیدن یک اثر جالب توجه اصرار دارند که فیلم را دوباره یا چند باره ببینند و این باعث می‌شود که مخاطبانی اضافه به سینما بیایند.
اگر تا امروز این اتفاق رخ نمی‌داد یکی از دلایلش کیفیت پایین این آثار است و دلیل دیگرش به ضعیف بودن سیستم پخش برمی‌گردد که تبلیغات و اکران مناسبی شاهد نبودیم و همین بارها باعث می‌شد که فیلم‌ها دیده نشوند.
اما در این بین انیمیشن یک قدم از فیلم‌های کودک و نوجوان جلوتر است چرا که کاملاً تخیلی است و به همین دلیل برای کودکان جذاب‌تر از سینمای رئال است. دو فیلم انیمیشنی که این روزها اکران شده هم تبلیغات مناسبی دارند و هم کیفیت مطلوبی دارند که می‌توانند نظر مخاطب خود را جلب کنند. البته همچنان آثار ما با آثار کمپانی‌های بزرگ دنیا مثل پیکسار و دیزنی قابل قیاس نیستند ولی قطعاً در سال‌های اخیر پیشرفت چشمگیری در این حوزه رقم خورده است.
آیا می‌توان انتظار داشت که به زودی انیمیشن ایران بتواند هم‌سطح آثار برتر جهان باشد؟
آثار انیمیشن در کمپانی‌های بزرگی چون پیکسار و دیزنی در ساز و کار متفاوتی ساخته می‌شوند و تبلیغات گسترده‌ای برای آن‌ها وجود دارد که منجر به موفقیت این آثار، درآمد بیشتر و در نتیجه ساخت فیلم‌های پرهزینه می‌شود.
در پروژه‌ای که ۲۶۰ میلیون دلار هزینه تولید آن است و ۱.۵ تا ۴ میلیارد دلار فروش دارد قطعاً قدرت بیشتری وجود دارد و ما اصلاً نمی‌توانیم تصور کنیم که فاصله سینمای انیمیشن ما با آن‌ها اندک است و با این خیال خودمان را با آن‌ها مقایسه کنیم. بهترین کار این است که امروز خودمان را با دیروز خودمان مقایسه کنیم و ببینیم که چقدر توانسته‌ایم پیشرفت کنیم.
آیا می‌توان موفقیت انیمیشن‌های ایرانی را حاصل پیشرفت تکنولوژی در ایران دانست؟
سال‌هاست که هنرمندان و تکنسین‌های فنی و هنری ایرانی در حوزه انیمیشن فعالیت می‌کنند. این افراد عمدتاً در بستر خصوصی کار می‌کنند به این معنا که خودشان برای آموزش، تولید و پخش آثارشان هزینه می‌کنند و شدیداً به این کار علاقه دارند. همین مسئله باعث می‌شود که طبیعتاً کیفیت آثار افزایش پیدا کند و این نوید را می‌دهم که سال‌های آینده انیمیشن ایران پیشرفت‌های چشمگیرتری هم خواهد داشت.
من در جریان برخی تولیدات هستم و می‌دانم که در سال‌های آینده با انیمیشن‌هایی روبرو خواهید شد که کیفیتشان به مراتب بیشتر از آثار امروزی است اما از آنجا که تولید انیمیشن به کندی صورت می‌گیرد و ساخت هر اثر سه یا چهار سال طول می‌کشد ما پیشرفت امروز سینمای انیمیشن در کشورمان را چهار سال بعد متوجه می‌شویم، همانطور که انیمیشن‌های تازه اکران شده تولیدشان سه یا چهار سال پیش آغاز شده است.
سرعت پایین تولید اثر انیمیشن هم تنها مربوط به کشور ما نیست، در واقع این ویژگی تولید انیمیشن است که هر فریم باید خلق شود و طبیعتاً چنین پروسه‌ای طولانی می‌شود.
در این سال‌ها نهادهای مختلفی برای تولید انیمیشن فعال‌تر از همیشه هستند. مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و انیمیشن و حوزه هنری بیش از دیگر نهادها در این حوزه فعال هستند. حمایت این ارگان‌ها را در رشد و پیشرفت انیمیشن ایران چطور ارزیابی می‌کنید؟
هر دو نهاد مرکز گسترش و حوزه هنری سال‌هاست که در این حوزه فعال هستند ولی مرگز گسترش به تازگی عنوانش را اصلاح کرده و انیمیشن را به آن اضافه کرده است یا حوزه هنری هم همیشه انیمیشن در سبد تولیداتش بوده و «شکرستان» را در مشارکت با شبکه دو می‌توان یک نمونه از آن‌ها دانست.
انیمیشن محصولی پرهزینه و زمانبر است، یک تهیه‌کننده خصوصی باید هزینه بالایی صرف تولید کند و مدتی طولانی سرمایه‌اش را متوقف کند. ما تهیه‌کننده‌های خصوصی چندانی نداریم و اگر هم هستند سعی دارند منابع مالی خود را از نهادهای دولتی و حاکمیتی فراهم کند. سود انیمیشن هنوز اثبات‌شده نیست و از آنجا که هزینه تولید بالا و زمان آن طولانی است کمتر کسی حاضر به سرمایه‌گذاری می‌شود؛ به همین دلیل تنها نهادهای دولتی که بودجه دارند به این حوزه ورود می‌کنند و یکی از حوزه‌های فرهنگی که تأکید زیادی بر حمایت از آن صورت گرفته همین سینمای انیمیشن است.
این اتفاق می‌تواند مثبت باشد اما پاشنه آشیل آن در این است که وقتی جریان‌های دولتی به چنین حوزه‌هایی ورود می‌کنند در مسائل بی‌ربط که مستقیماً روی کیفیت و محتوای اثر تأثیرگذار است دخالت می‌کند و همواره تأثیر مخربی دارد. از نظر من به همین دلیل جریان‌های دولتی باید به جای این دخالت‌ها، در فراهم کردن زیرساخت‌ها اقدام کنند. در واقع وجود حمایت‌های دولتی لازم است اما این حمایت‌ها نباید منجر به دخالت‌هایی شود که آسیب‌زننده باشد. نمونه‌ای از این دخالت آسیب‌زا را می‌توان در صداوسیما مشاهده کرد که در سال‌های اخیر ناخواسته باعث افت کیفیت سینمای انیمیشن در ایران شده است.
دخالت‌های صداوسیما چگونه منجر به افت کیفیت انیمیشن در ایران شده است؟
وقتی بودجه‌ای برای تولید انیمیشن تعیین شده و شما با آن بودجه سعی دارید حجم بیشتری از آثار را تولید کنید طبیعتاً باید کیفیت را فدای کمیت کنید و سرعت کار را هم بالا ببرید. از طرفی تهیه‌کننده فقط از سفارش کار سود می‌برد و کیفیت و میزان فروش در میزان سود‌دهی نقشی ندارد. بنابراین هر چقدر آثار ارزانتر، سریعتر و بیشتری تولید شود سود و درآمد بیشتری برای تولیدکنندگان به دست می‌آید و وقتی اثری با سرعت و ارزان تولید شود طبیعتاً کیفیت مطلوبی نخواهد داشت.
آیا نهادهای دیگر که در تولید آثار انیمیشن نقش دارند، علاوه بر محتوا در مسائل دیگر نیز دخالت دارند؟
بله، ورود به محتوا فقط بخشی از دخالت‌هاست. وقتی نهادهای حامی برای پروژه‌ها ناظر تعیین می‌کنند، این افراد خارج از پروژه هستند اما در مسائل مختلف اظهارنظر و دخالت دارند. البته باید بگویم که در سال‌های اخیر این دخالت‌ها کمتر شده و اعتماد کمی بیشتر شده است.
سینمای انیمیشن بی‌حاشیه و نجیب است و تولیدکنندگان می‌دانند که برای چه قشری از جامعه اثر تولید می‌کنند و به همین دلیل فکر می‌کنم در سال‌های اخیر مسئولان این موضوع را درک کرده و به انیمیشن اعتماد کرده‌اند.
شاید در بحث تکنیک نتوانیم با کمپانی‌های مهم رقابت کنیم اما چرا در فیلمنامه هم همچنان نمی‌توانیم در حد و اندازه آثار مطرح جهان باشیم؟
ضعف ما در فیلمنامه از کم‌دانشی ما می‌آید. من هم در حوزه انیمیشن فعالیت می‌کنم و این انتقاد را به خودم هم وارد می‌دانم. ما هنوز در این زمینه ضعیف هستیم، باید بیشتر تجربه کنیم و دانش بیشتری برای خلق محتوا کسب کنیم. ما منابع بی‌نظیر و درخشانی داریم که متأسفانه تا امروز نتوانسته‌ایم از آن‌ها استفاده درستی داشته باشیم.
ما خیلی تکنیک‌زده و درگیر تصویر و رنگ و لعاب هستیم و کمتر به قصه توجه می‌کنیم.
///.
منبع: خبرگزاری ایلنا
