چارسو پرس: مدیرعامل سابق مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی درباره مواجهه خود با استعدادهای خاص در جشنواره‌های سینمایی گفت: در جشنواره ۱۰۰ که من در مقطعی سابقه دبیری هنری آن را داشته‌ام، استعدادهای بسیار شاخصی پیدا شده‌اند. مانند انیمیشن «پدر» ساخته محمدرضا خردمندان که بسیار هم بعدها دیده شد و یا چند کار کوتاه ۱۰۰ ثانیه‌ای دیگر که در فضای رسانه‌های اجتماعی به صورت گسترده بازپخش شد و اثرگذار هم بود. خیلی از بچه‌های فیلمساز ما از معبر همین جشنواره‌هایی از جنس جشنواره فیلم ۱۰۰ به سینمای ایران معرفی شده‌اند.
این مدیر سینمایی همچنین درباره شرایط تولید فیلم کوتاه در کشور تصریح کرد: بحث فیلمنامه یکی از معضلات امروز سینمای کوتاه و اساسا سینمای امروز ماست. این مشکل، مشکل مهمی است اما ریشه آن به مشکل عمیق‌تری برمی‌گردد و آن اینکه در سال‌های اخیر حوزه نویسندگی و ادبیات ما ضعیف شده است. ما مقاطع تاریخی‌ای را به یاد داریم که نویسندگان استخوان‌دار و قوی، متن‌های خوبی را در حوزه ادبیات خلق می‌کردند و به تبع آن نه فقط در قالب آثار اقتباسی که در همه حوزه‌ها شاهد اتفاقات خوبی بودیم.
وی ادامه داد: اساسا زمانی که تنور نویسندگی و نگارش و ادبیات در کشوری داغ می‌شود، حوزه نگارش فیلمنامه در سینمای آن کشور هم گرم می‌شود. فیلمنامه بیش از آنکه متعلق به سینما باشد متعلق به حوزه ادبیات است و آبشخور اصلی‌اش آنجاست. در این سال‌ها بازار داستان، رمان و حتی داستان کوتاه در کشور ما رونق آنچنانی نداشته و چندان گرم نبوده است. البته نه اینکه فعالیتی نداشته‌ایم و حتی نویسندگان خوبی هم داشتیم که کارهای موفقی ارائه کرده‌اند اما بازار نویسندگی در کشور ما در این سال‌ها بازار گرمی نبوده است. این نبود گرما، به حوزه‌های دیگر هم سرایت کرده که مهمترین آن‌ها فیلمنامه‌نویسی بوده است.
این مدیر سابق سینمایی گفت: به همین دلیل است که هر گاه می‌خواهیم از آسیب‌های سینما در حوزه‌های مختلف آن صحبت کنیم، عمده حرف‌مان این است که در حوزه فیلمنامه اشکال و ضعف داریم که نکته درستی هم هست. اما باید بدانیم ریشه اصلی آن پررونق نبودن بازار ادبیات ماست. اگر همین امروز ما بخواهیم جریان اقتباس را در سینمای خود داشته باشیم، واقعا منابع اقتباسی چندانی در اختیار نداریم که قابلیت استفاده را داشته باشد.
وی افزود: حتی در حوزه شعر هم شاهد این اتفاق هستیم. در دهه‌های ۶۰ و ۷۰، شعر انقلاب اسلامی یکی از پررونق‌ترین بخش‌های هنر بود، زمانی که چهره‌هایی مانند قیصر امین‌پور، سیدحسن حسینی، ساعد باقری و سهیل محمودی در این حوزه فعال بودند اما امروز یک غزل‌سرا به نام فاضل نظری داریم که مردم او را می‌شناسند. مهمترین اشکال در همین است که حوزه شعر و ادبیات ما از رونق سابق افتاده و دور شده است.
طباطبایی‌نژاد تأکید کرد: تمامی بخش‌های فرهنگ و هنر، به یکدیگر ارتباط ارگانیک دارند و وقتی در بخشی دچار ضعف می‌شویم، این ضعف در بخش‌های دیگر هم خودش را نشان می‌دهد. همه بخش‌ها با هم باید تقویت شود. از این منظر فیلمنامه‌نویسی ما بیشتر از هر چیز از ضعف فعالان حوزه ادبیات لطمه دیده است. وقتی که فیلمنامه دچار ضعف می‌شود، طبیعتا جریانی مانند جریان فیلم کوتاه ما هم دچار ضعف می‌شود. به‌خصوص که چفت‌وبست یک فیلمنامه در حوزه سینمای کوتاه، گاهی دشوارتر از سینمای بلند است. مانند گفتن یک رباعی یا دوبیتی خوب است که در واقع می‌توان آن‌ها را شعرکوتاه دانست. گفتن یک رباعی خوب گاهی خیلی دشوارتر از سرودن یک قصیده خوب است.
این مدیر سینمایی که سابقه دبیری جشنواره‌های سینمایی را هم در کارنامه خود دارد، درباره تأثیر جشنواره‌ها بر ارتقای سطح کیفی فیلمنامه‌ها هم تأکید کرد: جشنواره‌ها حتما می‌توانند تأثیرگذار باشند. حوزه هنر، حوزه ایجاد انگیزه و بازار است و همه عوامل باید دست به دست هم بدهند تا هنرمند با قرار گرفتن در یک جریان طبیعی، انگیزه‌هایش برای فعالیت تقویت شود. او هم باید احساس رقابت داشته باشد و هم مورد تشویق قرار بگیرد و همه این عوامل از مولفه‌های رشد هنری یک هنرمند هستند. یک جشنواره زمانی که برگزار می‌شود، چند رویکرد را به‌صورت همزمان پیگیری می‌کند. اول اینکه هنرمندان را گرد هم جمع می‌کند تا به تماشای آثار یکدیگر بنشینند. دوم اینکه یک فضای رقابتی برای آن‌ها به‌وجود می‌آورد. سوم اینکه آن‌ها را مورد تشویق قرار می‌دهد تا در فضای کاری خود حرفه‌ای‌تر شوند و انگیزه ماندن پیدا کنند. ده‌ها مولفه دیگر از این جنس می‌توان برای تقویت فعالیت هنرمندان در ساحت هنر، برای یک جشنواره مدنظر داشت.
طباطبایی‌نژاد افزود: هیچ فعالیت فرهنگی و هنری در خلا رها نمی‌شود و همه رویدادهای کوچک و بزرگ، به اندازه خود اثرگذار هستند. رویدادی اگر به درستی برگزار شده باشد، حتما اثر خودش را هم گذاشته است. آن‌هایی که استمرار دارند و مسیر درستی برای برگزاری پیدا می‌کنند، می‌توانند برای این تأثیرگذاری برنامه‌ریزی بیشتری داشته باشند و به حوزه‌های دیگر هم ورود داشته باشند. مثلا یک جشنواره می‌تواند به حوزه ارائه حمایت‌های مالی یا اعطای فاوند ورود پیدا کند. یک رویداد متناسب با اهداف و رویکردهای خود می‌تواند وارد حوزه حمایت مالی از فیلمسازان شود. شناسایی استعدادها هم از دیگر کارکردهای این رویدادهاست.
وی تأکید کرد: من همواره جزو طرفداران برگزاری جشنواره‌ها هستم چرا که معتقدم در فضای فقیر فرهنگی کشور ما، این رویدادها انگیزه‌بخش و دل‌گرم کننده هستند. همین رویدادها ایجاد نشاط می‌کنند و شادابی فضای هنری کشور را به دنبال دارند. معتقدم فضای فرهنگی و هنری کشور، نیاز به این جشنواره‌ها دارد و در همه دنیا هم همین‌گونه است. در کشوری مانند فرانسه، چیزی در حدود ۵۰۰ جشنواره سینمایی اعم از محلی و بین‌المللی برگزار می‌شود. حتی خاطرم هست جشنواره‌ای در حوزه سنگ و سرامیک داشتند! در همه این بخش‌ها به‌صورت تخصصی به ظرافت هنر و رسانه توجه می‌شود.
طباطبایی‌نژاد در ادامه درباره تأثیر سینمای کوتاه در زمینه ایجاد فضای گفتگو در جامعه امروز ایران هم توضیح داد: به عقیده من مهمترین رسانه برای ایجاد یک فضای گفتگو و احیای اعتماد عمومی، همین رسانه سینما و به‌خصوص فیلم‌های کوتاه است. در همین رسانه‌های اجتماعی، بیش از ۸۵درصد مراجعه مخاطبین، به ویدئوهای کوتاه است. نمی‌توان همه را از یک جنس دانست اما این اتفاق در حال رخ دادن است و اگر به شکل هنرمندانه و قابل‌قبول در این حوزه تولید داشته باشیم، حتما می‌تواند اثرگذار هم باشد. در همه دنیا همواره فیلم‌ها بیشترین ارتباط را با مخاطبان برقرار کرده و بیشترین تأثیر را هم گذاشته‌اند. در شرایط فعلی کشور ما هم همین اتفاق در حال رخ دادن است. امروز شاید فیلم‌ها در فضای مجازی بیشتر کارکرد گزارشی داشته باشند اما می‌توان نگاه هنری به این حوزه هم داشت و معتقدم همچنان می‌تواند بالاترین اثرگذاری را هم داشته باشد.
///.
