چارسو پرس: حسن فتحی، کارگردانی که چندسالی است از تلویزیون فاصله گرفته و فقط در شبکه نمایش خانگی سریال هایش را تولید می کند، از اولین های کارگردانی سریال های مناسبتی برای تلویزیون است. او سال ۷۲ در مقطعی که نوروز و رمضان مثل این ایام با هم مقارن شده بود، مجموعه ای را به نام «همسایه ها» کارگردانی کرد و در ادامه همین سریال، روند تولید کارهای مناسبتی را ادامه داد.
حس فتحی زمانی از پُرکارهای صداوسیما بود و اتفاقا بسیاری از سریال هایش را در همین مناسبت ها کارگردانی کرد. او سال ۷۲ وقتی شروع به ساخت سریال «همسایه ها» کرد، اصلا مثل این روزها مشهور نبود. در حقیقت «همسایه ها» نخستین کار حسن فتحی در مقام کارگردان محسوب می شد و پیش از آن بیشتر در حوزه تئاتر فعال بود یا در مقام نویسنده و محقق برنامه های فرهنگی با صداوسیما همکاری می کرد.
۳۰ سال قبل که درست مثل این روزها مناسبت نوروز و رمضان با هم مقارن شده بود، تلویزیون تصمیم گرفت که مانند بسیاری از کشورهای اسلامی برای مناسبت هایش سریال داشته باشد. خسرو ملکان دو سال تمام وارد گود شد و دو سریال ساخت و پس از بازخورد مثبتی که ساخته هایش در بین مخاطبان به دست آورد، حسن فتحی به عنوان دومین کارگردانی که برای مناسبت های نوروز و رمضان سریال ساخت، نامش را ثبت کرد.
در این زمینه بخوانید:
طاهره‌خانمِ چنگال‌به‌دست و نیاز به یک جرقه بعد از ۳۰ سال
فتحی زمانی که «همسایه ها» را ساخت، ۳۳ سال داشت. در رشته روانشناسی در دانشگاه شهید بهشتی تحصیل کرده بود و بعدها فوق لیسانسش را در رشته کارگردانی گرفت. همان سال ۷۲ بود که به صداوسیما پیوست و سریال مناسبتی تلویزیون را هم ساخت.
«همسایه ها» تقریبا ساختاری اپیزودیک داشت و از همان داستان های درام مرسوم دهه های ۶۰ و ۷۰ که دوربین را بین اعضای یک خانواده و نهایتا یک محله می بردند، تبعیت می کرد. این مجموعه دربارهٔ چندین خانواده و همسایه بود که در هر قسمت برای هر یک مشکلات و مسائلی پیش می‌آمد و در نهایت با همفکری و همیاری سایر همسایه‌ها، آن مشکل برطرف می‌شد.
در حقیقت اولین سریال فتحی از داستان و ساختاری بسیار ساده بهره می برد اما به دلیل انتخاب محدود بیننده در آن زمان، استفاده از بازیگران حرفه ای و داستان هایی که از دل مردم بیرون می آمد، به سرعت توانست مانند سریال های ماندگار آن ایام، در بین مخاطبان جایش را باز کند.
بیوک میرزایی، شهلا ریاحی، فریبا متخصص، زهرا سعیدی، کتایون ریاحی، مریم معترف، شهرزاد عبدحق، حسین کسری، داریوش موفق، بهمن نجف‌زاده، خسرو فرخزادی، کامران ملک مطیعی و سید حسن حسینیان (در نقش مراد نفتی) بازیگرانی بودند که مقابل دوربین این مجموعه رفتند که خیلی از آنها برخلاف کارگردان جوان سریال، در آن زمان سابقه بازی در فیلم ها و سریال های متعددی را داشتند.
در این بخش تماشاگر بخش هایی از سریال همسایه ها باشید:
نکته قابل توجه در سریال «همسایه ها» همکاری حسن فتحی با تهیه کننده ای بود که بعدها به یار باوفایش تبدیل شد و هنوز که هنوز است اغلب کارهایشان را با همکاری هم، تولید و به پخش می رسانند.
اسماعیل عفیفه، تهیه کننده ای که نامش در سریال های شناخته شده ای همچون «جیران»، «پس از باران»، «میوه ممنوعه»، «زمانه»، «در مسیر زاینده رود»، «رسم عاشقی» و «آنام» دیده می شود، بسیاری از این کارها را به واسطه همکاری با فتحی به آنتن رسانده است.
اتفاقا «همسایه ها» در سال ۱۳۷۰ اولین فعالیت عفیفه در مقام تهیه کننده صداوسیما هم محسوب می شد و پس از آن بود که البته برای چندسالی تهیه سریال های سعید سلطانی را عهده دار شد و فتحی هم با تهیه کننده ای مانند حسن بشکوفه کار کرد، اما این دو یار قدیمی بار دیگر در پروژه «میوه ممنوعه» به هم رسیدند و توانستند به واسطه بازی درخشان علی نصیریان، یکی از پروژه های ماندگار تلویزیون را در ماه رمضان به ثبت برسانند.
میوه ممنوعهپس از اینکه فتحی و عفیفه با همراهی هم سریال پرحاشیه و البته خط شکن «زمانه» را با بازی پریناز ایزدیار و حمید گودرزی کار کردند، همکاری این کارگردان برای همیشه با صداوسیما قطع شد. فتحی سپس سراغ ساخت سریال «شهرزاد» در شبکه نمایش خانگی رفت که در تهیه باحاشیه هایی هم همراه شد. بعدها بسیاری با انتقاد از رویکرد صداوسیما در قبال از دست دادن چهره هایش، به این نکته پرداختند که در صورت رویکرد مناسب برنامه ریزان رسانه ملی می توانستیم سریالی مانند شهرزاد را برای تلویزیون داشته باشیم. به هر طریق وقتی حسن فتحی پروژه بعدی اش «جیران» را هم با همکاری عفیفه برای شبکه نمایش خانگی ساخت، بسیاری مطمئن شدند که کارگردان سریال های مطرحی همچون پهلوانان نمی‌میرند، شب دهم و مدار صفر درجه را مانند بسیاری از چهره های دوران طلایی تلویزیون باید برای همیشه از صداوسیما رخت بربسته ببینند.
حسن فتحی در پشت صحنه سریال شهرزادهرچند سال ۹۸ مدیر وقت سیما فیلم به پروژه ای اشاره کرد که با نام «ده پهلوان» قرار بوده با حسن فتحی ساخته شود اما او شبکه نمایش خانگی را ترجیح داده است؛ خبری که هیچگاه به تایید این کارگردان نرسید.
اسماعیل عفیفه هم حدود دو سال قبل در زمان اکران قسمتی از سریال جیران وقتی با پرسشی درباره همکاری مجدد صداوسیما با فتحی مواجه شد، چنین گفته بود: حسن فتحی که جایی نرفته است، اتفاقاً تلویزیون رفته، بچه‌های ما جایی نرفتند. باید فضای تلویزیون یک مقدار باز شود؛ قصه‌ها و داستان‌ها و شخصیت‌های جدید اضافه شوند. آن‌قدر که شخصیت‌ها شبیه به هم شده‌اند و جذابیتی ندارند.
حسن فتحی و اسماعیل عفیفه///.
