چارسو پرس: حالا باید گفت فیلم «قاتل و وحشی» به کارگردانی حمید نعمت‌الله دو قصه دارد؛ یکی قصه فیلم و دیگری قصه اکران آن که به‌نظر می‌رسد دارد پرفرازونشیب‌تر از خود درام می‌شود. فیلم در سال 98 ساخته شد و هنوز در گیر‌ودار مجوز، اکران و نمایش است. پیش از مسئله اکران هم اختلافاتی بر سر مالکیت آن وجود داشت و به همین دلیل از سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر بیرون ماند و سال بعد هم زیر تیغ سانسور قرار گرفت و به سی‌ونهمین جشنواره نرسید. «قاتل و وحشی» فیلم ششم کارنامه سینمایی حمید نعمت‌الله با بازی لیلا حاتمی، امین حیایی، ستاره اسکندری و شهرام حقیقت‌دوست، توجهات رسانه‌ای پررنگی به خود جلب کرده و درحالی‌که بسیاری از مخاطبان و سینمادوستان منتظر اکران این فیلم بودند، چهارسال است که در لیست توقیفی‌ها قرار گرفت. در خلاصه داستان این فیلم آمده است: «زیبا، در حال آماده شدن برای عروسی دختر خود است که به‌طور اتفاقی اسیر یک باند گانگستری مخوف می‌شود. او سعی می‌کند از این بند خود را رها کند. وقت زیادی ندارد، چون دخترش نیز بی‌خبر از همه‌چیز عازم همان‌جاست و این اتفاقی‌است که نباید بیفتد. زیبا، برای نجات خود و دخترش می‌جنگد.»
از توقیف تا اکران خارجی
فیلم در میانه‌راه ساخت به‌علت مشکل بودجه برای مدتی متوقف شد، همچنین به دلیل اختلافات مالکیتی مجوز حضور در جشنواره فجر ۹۸ را نگرفت، سرانجام در پاییز سال ۱۳۹۹، با اتمام مراحل صدا و ساخت موسیقی آماده نمایش شد. با وجود دریافت نقدهایی مثبت از آنها که فیلم را در اکران‌های خصوصی دیده بودند، پروانه نمایش ازطرف وزارت ارشاد برای اکران در جشنواره فجر ۹۹ را دریافت نکرد. موضوعی که انتقادات زیادی را ازطرف مردم و اهالی هنر به‌دنبال داشت. در ۶ اسفندماه ۱۴۰۱ بعد از چهارسال توقیف و سه‌بار ممانعت از حضور در جشنواره فیلم‌فجر پروانه‌نمایش فیلم «قاتل و وحشی» فقط برای اکران در خارج از کشور صادر شد، در بیانیه سازمان سینمایی آمده است: اگرچه مضمون فیلم دارای فضایی ملتهب و خشن بوده و مخاطب خاصی را جلب خواهد کرد، اما وحشت و خشونت حاکم بر فیلم، علت عدم‌نمایش این اثر نبوده و تنها تصاویر بازیگر زن با موی تراشیده این امکان را از اثر سلب کرده است. با وجود اینکه در گذشته چنین اتفاقی در برخی آثار رخ داده است اما به‌دلیل حساسیت‌های مختلف، تاکنون از نمایش این فیلم جلوگیری شده بود با این وجود شورای پروانه‌نمایش سینمایی صرفاً با اکران بین‌المللی «قاتل و وحشی» موافقت کرد و از این پس تهیه‌کننده اثر مجاز به نمایش این فیلم در خارج از کشور خواهد بود.
گوش یا مو؛ مسئله کدام است؟
ایرادهایی که به فیلم تازه نعمت‌الله وارد شده، موهای تراشیده‌شده نقش اول زن با بازی لیلا حاتمی است. گرچه معلوم نیست آیا مسئله اصلی همین است یا چیز دیگر، چون برخی مدیران می‌گویند مسئله مو نیست، گوش است! البته ایفای‌نقش خانم‌ها در سینما با سر تراشیده ماجرای تازه‌ای نیست و پیش‌تر بازیگرهای زیادی این را تجربه کرده‌اند، مثل فریماه فرجامی در فیلم «سرب»، رویا نونهالی در «زندان زنان»، زهرا داوودنژاد در «بچه‌های بد»، شایسته ایرانی در «آینه‌های روبرو»، پانته‌آ بهرام در «شنای پروانه» و رویا تیموریان در «شیفتگی» که برخی هم به نحوی با مشکل مجوز روبه‌رو شدند.
فیلمی متفاوت و عجیب
طی این چندسال چهره‌های شناخته‌شده سینمای ایران مانند هدیه تهرانی، پرویز پرستویی، نوید محمدزاده، محسن تنابنده، سحر دولتشاهی، همایون شجریان، حامد بهداد، امیر جدیدی، طناز طباطبایی، تینا پاکروان، نرگس آبیار، مهناز افشار، سجاد افشاریان، حبیب رضایی و هومن بهمنش، با انتشار پست، توئیت و استوری در فضای مجازی از فیلم« قاتل و وحشی» و نمایش این فیلم در جشنواره فیلم‌فجر حمایت کرده‌اند، اما نقدهایی نیز توسط برخی رسانه‌ها به این فیلم شده است. به گفته برخی از رسانه‌ها فیلم «قاتل و وحشی»، اثری‌است که در ادامه سیاست توسعه خشونت در آثار نمایشی ساخته شده و نخستین اثر سینمایی تاریخ سینمای ایران است که به‌صورتی آشکار به موضوع بردگی جنسی می‌پردازد و سیاست‌گذاری اخیر اهالی سینما پس از نمایش «خانه پدری»، اعطای مجوز به آثار نمایشی است که خشونت عینی و واقع‌گرایانه را تصویر می‌کند. بااین‌حال بارها و بارها شاهد حضور فیلم‌های مختلفی در جشنواره فجر بوده‌ایم که زمان اکران با اصلاحاتی همراه بوده‌اند البته گاهی صاحبان اثر با زیر بار نرفتن به انجام موارد اصلاحی، فیلم چندسالی مهر توقیف را یدک کشیده است. «قاتل و وحشی» یکی از همین فیلم‌هاست. فیلمی که به‌نظر می‌رسد جنجالی‌ترین و البته متفاوت‌ترین فیلم حمید نعمت‌الله باشد. امین حیایی که از بازیگران اصلی این فیلم است و در فیلم قبلی حمید نعمت‌الله «شعله‌ور» حضور درخشانی داشته است در مورد «قاتل و وحشی» گفته بود: «اگر این فیلم در جشنواره فجر اکران می‌شد، یکی از پرسروصداترین آثار تاریخ سینمای ما لقب می‌گرفت. او در مورد دلیل این اظهارنظر توضیح داد، چون به‌قدری این فیلم خاص و متفاوت است و در آن نگاه عجیبی از سوی یک کارگردان به یک ماجرا و داستان جنایی دیده می‌شود که حدی نمی‌توان برایش متصور بود.» به گفته حیایی: «در داستان این‌فیلم زوایایی از نگاه کارگردان را می‌بینید، از روان‌شناسی آدم‌ها و تک‌تک کاراکترهای درون فیلم که وقتی با یکدیگر پیوند می‌خورند، اتفاقات جالب و عجیبی را رقم می‌زنند. «قاتل و وحشی» فوق‌العاده فیلم متفاوت و عجیبی شده است. یک فیلم درخشان که حس می‌کنم زمانی که بیرون بیاید، به‌گونه‌ای ما را بگیرد و درگیرش شویم که تا سال‌ها درباره‌اش حرف بزنیم و نقد و تحلیل‌اش کنیم.»
اکران خارجی آری، اکران داخلی نه
حالا پس از فرازونشیب‌های فیلم در چهارسال اخیر، خبر آمده که فیلم برای اکران خارجی و حضور در جشنواره‌های بین‌المللی مجوز اکران گرفته است. روح‌الله سهرابی، مدیرکل دفتر نظارت بر عرضه و نمایش فیلم سازمان سینمایی ضمن تأیید ثبت پروانه‌نمایش فیلم «قاتل و وحشی» به کارگردانی حمید نعمت‌الله در سامانه رسمی سازمان سینمایی، درباره این پروانه توضیح داد: این پروانه نمایش درواقع همان پروانه‌نمایشی است که در اسفندماه سال گذشته درباره آن اطلاع‌رسانی کرده بودیم و مربوط به اکران بین‌المللی این فیلم و حضورش در جشنواره‌های خارجی است. حالا این پروانه به‌صورت رسمی صادر شده است. او درباره تأخیر در صدور رسمی این پروانه برای اکران بین‌المللی گفت: بالاخره بخشی از این فرآیند مربوط به مباحث اداری می‌شود و بخشی از آن هم منوط به پیگیری عوامل فیلم است. در مواردی صاحبان آثار هم سر صبر، پیگیر کارها می‌شوند و فوریتی برای رسیدن به نتیجه ندارند تا مجوزها در کارتابل آنها ثبت‌نهایی شود. این مدیر سینمایی در پاسخ به اینکه سرانجام اکران داخلی «قاتل و وحشی» چه می‌شود؟ ادامه داد: درباره پروانه‌نمایش داخلی این فیلم می‌توانم این توضیح را بدهم که اگر اصرار بر دریافت این پروانه ازسوی عوامل باشد، شورای صدور پروانه‌نمایش باید مجدد فیلم را بازبینی و درباره آن اعلام‌نظر کنند. شورا نسخه فعلی را دیده و فعلاً نظرشان بر این است که اکران خارجی آن بلامانع است و با اصلاحاتی پروانه‌نمایش برای آن صادر شد.
سخن پایانی
آنچه بر سرنوشت فیلم «قاتل و وحشی» تا اینجا اتفاق افتاد، نشان می‌دهد که بعد از این‌همه پشت در بسته ماندن، به اندازه مخاطب خارجی برای مخاطب داخلی احترام قائل نبودند تا «قاتل و وحشی» را در ایران اکران کنند. گویی چشم مخاطب وطنی، نامحرم بود و تماشای سر تراشیده و گوش پیدای لیلا حاتمی موجب گناه. پرسش این است که اگر مشکل فیلم، گوش اوست که پیش از این در «دلشدگان» هم گوش‌هایش نمایان بود! اگر سر تراشیده مشکل است که پیش از این زنانی با موهای تراشیده کم نداشتیم. از «فریماه فرجامی» در سرب و «رویا نونهالی» در زندان زنان گرفته تا «زهرا داوودنژاد» در بچه‌های بد و «رویا تیموریان» در شیفتگی و «پانته‌آ بهرام» در شنای پروانه. اتفاقاً برای برون‌رفت سینما از بحران، سیاست‌گذاران سینمایی باید اعتماد ازدست‌رفته را برگردانند. شاید یکی از راهکارهای اثربخش در این وضعیت اکران همه فیلم‌های توقیف‌شده دودهه قبل باشد. شاید اکنون اکران فیلم‌هایی مثل «گزارش یک جشن» ابراهیم حاتمی‌کیا، «کاناپه» کیانوش عیاری و «قاتل و وحشی» حمید نعمت‌الله بتواند بخشی از مخاطبان قهرکرده با سینما را به سالن‌های سینما برگرداند و سینماگران را هم امیدوار کند که بتوانند در فضای آزادتری به تولید فیلم دست بزنند.
منبع: روزنامه هم میهن
نویسنده: رضا صائمی
