چارسو پرس: به نقل از روابط عمومی اداره کل هنرهای نمایشی، روز ۱۸ مهرماه تماشاخانه سنگلج میزبان جمعی از هنرمندان پیشکسوت تئاتر بود که به پاس این روز و به یاد سال‌های آغازین فعالیت این تماشاخانه گرد هم آمدند تا از همکار دیرینه خود که بیشترین بازی را در صحنه سنگلج داشته است، تقدیر کنند.
اکبر زنجان‌پور، ایرج راد، سعید امیر سلیمانی، هادی مرزبان، قطب‌الدین صادقی، داوود فتحعلی‌بیگی، علی ایزدی (مدیر طرح و برنامه اداره کل هنرهای نمایشی)، هادی عامل، شهرام زرگر و جمعی از مدیران اداره کل هنرهای نمایشی از جمله میهمانان این مراسم بودند.
پریسا مقتدی، مدیر تماشاخانه سنگلج در آغاز این مراسم ضمن خیرمقدم به حاضران، با تسلیت برای درگذشت دو هنرمند سرشناس تئاتر فردوس کاویانی و آتیلا پسیانی گفت: «از ۱۸ مهر ۱۳۴۴ تا امروز ۱۸ مهر ۱۴۰۲ این تماشاخانه به یمن حضور شما عزیزان پرافتخار فعالیت خود را آغاز و ادامه داده است. امیدواریم که همچنان با گرمای حضور شما این مسیر را ادامه دهد. باید در همین آغاز درگذشت فردوس کاویانی و آتیلای پسیانی را تسلیت بگویم. دو عزیزی که در تئاتر و سینما نقش‌های به‌یادماندنی ایفا کردند و به رسم روزگار از میان‌مان رفتند. امیدوارم این گرد غم از چهره شما پاک شود.»
او بیان خاطرات و مرور تجربیات پیشکسوتان تئاتر را برای آموزش جامعه تئاتر پراهمیت دانسته و افزود: «نکاتی در خاطرات شما بیان می‌شود که امروز در تئاتر گم شده است. احساس مسئولیت، همراهی و همدلی که در لحظه‌لحظه خاطرات شما شنیده می‌شود برای همه ما سرشار از نکات آموزشی است.»
مقتدی با اشاره به آخرین مراسمی که با عنوان جشن تولد سنگلج، پیش از شیوع کرونا برگزار شد، گفت: «هرساله در این سالروز از تعدادی از هنرمندان پیشکسوت تئاتر تجلیل می‌شود. در سال‌های همه‌گیری کرونا نتوانستیم این مراسم را برگزار کنیم. در دو سال متوالی به نام استاد جوانمرد و سعدی افشار در پارک شهر درخت نشاندیم تا یاد این عزیزان در حافظه تاریخ بماند.»
او ادامه داد: «امسال فکر کردیم که با خروج از این شرایط دورهمی کوچک اما وزین داشته باشیم و به یمن حضور شما از عزیزی تقدیر کنیم که طبق اطلاعات ما، پرکارترین بازیگر تماشاخانه سنگلج در ۱۰ سال اول فعالیتش بوده است.»
مدیر تماشاخانه سنگلج گفت: «اسماعیل محرابی برای فردی از نسل من از سریال آینه شروع می‌شود. این سریال و شما در آن سال‌های پرالتهاب کشور در قلب تک‌تک مردم ایران حضور داشتید. هر جا که اسم شما بود، می‌دانستیم با کار ارزشمندی روبه‌رو هستیم. آخرین حضور اسماعیل محرابی در صحنه این تماشاخانه در سال ۶۱ بوده است.»
او با خطاب قرار دادن اسماعیل محرابی ادامه داد: «از همین تاریخ درخواست می‌کنم خانواده تئاتر را از خودتان محروم نکنید.»
در ادامه این مراسم هر یک از حاضران به بیان خاطرات خود از همکاری و رفاقت دیرینه با اسماعیل محرابی پرداختند.
اسماعیل محرابی در بخشی از خاطرات خود به اجرای نمایش «کی برای اولین بار مادرم را دیدم» که در تالار مولوی روی صحنه رفته بوده، اشاره کرد و گفت: «تمام لحظات آن نمایش را دوست داشتم. گاهی در برخی از کارها آدم منتظر است که تمام شود اما آن نمایش برایم تفاوت داشت.»
محرابی از ورودش به هنرهای دراماتیک یاد کرده و گفت: «از همان ابتدا همه با شور و علاقه کار کردیم. خیلی خوش می‌گذشت. اولین کارم با سمندریان «شبح کوچک» بود. یک نمایش فانتزی که نقش شبح را بازی می‌کردم.»
در بخش دیگر این مراسم، پریسا مقتدی به ارائه گزارشی از فعالیت تماشاخانه سنگلج و مرکز تئاتر ایرانی پرداخت و شرح کوتاهی از فعالیت مکتبخانه سنگلج و همکاری هادی عامل، داوود فتحعلی‌بیگی و شهرام زرگر در شورای علمی آن ارائه داد.
مقتدی با مرور تلاش‌هایی که برای پس‌گیری زمین مجاور تماشاخانه در طی سال‌های گذشته و توسط مدیران قبل تاکنون انجام شده و هنوز به نتیجه نرسیده، از پیشکسوتان حاضر درخواست کرد که دست یاری داده و اگر راهکار دیگری برای بازپس‌گیری این زمین می‌دانند، دریغ نکنند.
در ادامه این مراسم، قطب‌الدین صادقی در سخنانی به جایگاه تماشاخانه سنگلج و تأثیری که بعد از کودتا بر تئاتر ایرانی و دراماتورژی ایرانی، همچنین تربیت نسلی از بازیگران بزرگ داشته پرداخته و گفت: «این تماشاخانه یک نسل از بازیگران بزرگ را معرفی کرد که اعتبارشان را به سینما و تلویزیون بردند. در این سالن سبک و سیاق تئاتر ایرانی به وجود آمد و بازیگرانی که هنوز در تئاتر مثل آن‌ها نیست. کارگردان‌هایی که زیبایی‌شناسی پیشرفته داشتند و نمایشنامه‌نویسانی که هنوز مانندشان نداریم.»
او تربیت مردم عادی برای دیدن تئاتر را یکی دیگر از دستاوردهای تماشاخانه سنگلج در سال‌های اولیه شکل‌گیری دانسته و گفت: «هر اجرای تئاتری این سالن یک رویداد هنری بزرگ محسوب می‌شد به‌خصوص که آن نمایش‌ها به استان‌ها و شهرهای دیگر می‌رفتند و اجراهای استانی شکل می‌گرفت.»
صادقی تأکید کرد: «هر کاری نمایش ایرانی نیست. درخواستم این است که هر نمایشی را راه ندهید. موتور خلاقه تئاتر ایران باید سنگلج باشد.»
ایرج راد نیز درباره تماشاخانه سنگلج گفت: «به یاد ندارم که آن سال‌ها حتی یک صندلی خالی باشد. از هفته قبل صندلی‌ها رزرو می‌شدند. امکانات سالن محدود بود و سیستم سرمایش نداشت، به همین دلیل هشت گروه اداره تئاتر از مهر تا اردیبهشت نمایش‌های‌شان را به ترتیب روی صحنه می‌آوردند و از اردیبهشت به بعد این تماشاخانه تعطیل بود. هر نمایش یک ماه اینجا اجرا می‌کرد و بعد سفرهای کشوری شروع می‌شد. تماشاگر برای دیدن تئاتر تربیت شده بود و کار را انتخاب می‌کرد. شاخص‌ترین هنرمندان اینجا روی صحنه می‌رفتند و مردم همه آن‌ها را می‌شناختند و کارهای‌شان را دنبال می‌کردند.»
در بخش پایانی این مراسم هم مسائل و مشکلات به‌روز تئاتر، مشکلات صنفی و تولید تئاتر، کاسته شدن از حمایت‌های دولتی و عدم تعریف ردیف شغلی برای حرفه‌های هنری، افزایش روزافزون دانش‌آموختگان این رشته و کافی نبودن زیرساخت‌ها از سوی میهمانان مطرح شد.
علی ایزدی، معاون طرح و برنامه مرکز با ارائه آماری از فعالیت‌های اداره کل، تعداد دانشگاه‌ها و آموزشگاه‌های تئاتری، سالن‌ها، زیرساخت‌ها و درصد اشتغال هنرمندان، تعداد جشنواره‌های بین‌المللی و داخلی و استانی و... گفت: «متأسفانه دانشگاه‌ها هر سال ۱۵۰۰ کارشناس تحویل می‌دهند؛ ۵۷ دستگاه فرهنگی وجود دارد که ۸۰ درصدشان بودجه تئاتر می‌گیرند اما فقط مرکز باید پاسخگو باشد. ما وارث اتفاقاتی هستیم که نقشی در آن نداشته‌ایم اما باید پاسخگو باشیم. این بدنه توان کشش این حجم از تقاضا را ندارد. در حال حاضر ۱۵۰ هزار فارغ‌التحصیل تئاتری داریم.»
صادقی نیز گفت: «طبق آمار سال ۹۹ تنها ۱۸ هزار و هفت‌صد فارغ‌التحصیل تئاتر توانسته‌اند در کل کشور امکان فعالیت در این رشته را داشته باشند و بقیه کلاً این حرفه را رها کرده و رفته‌اند. در این لحظه ۶۰۰۰ دانشجو تئاتر تنها در تهران مشغول تحصیل هستند.»
این مراسم با رونمایی از پوستر پنجاه‌وهشتمین سالروز تولد تماشاخانه سنگلج و اهدای نشان ویژه و لوح تقدیر تماشاخانه سنگلج به اسماعیل محرابی توسط پریسا مقتدی و همچنین اهدای لوح تقدیر از سوی اداره کل هنرهای نمایشی توسط علی ایزدی به پایان رسید.
///.
