چارسو پرس: با تغییراتی که مجلس شورای اسلامی در لایحه بودجه اعمال کرده است گویا بودجه صداوسیما و قوه قضائیه نسبت به سال جاری ۵۸ درصد افزایش خواهد یافت؛ این در حالی است که رشد بودجه اغلب دستگاه‌ها در سال آینده حدود ۱۲ درصد است. در روزهای گذشته و پس از انتشار این خبر، انتقادهایی روانه تصمیم‌گیرندگان و مسوولان صداوسیما شد که این رسانه بر مبنای چه عملکردی قرار است با چنین افزایش بودجه‌ای مواجه شود؟
پرسشی جدی که در ادامه توضیح روابط عمومی سازمان صداوسیما را به همراه داشت مبنی بر اینکه، افزایش نسبی بودجه صداوسیما در برنامه هفتم با توجه به وظایف و تکالیف جدید و فراوانی است که برای صداوسیما در بند الف ماده ۷۷ در نظر گرفته شده است که افزایش تعهد چندبرابری برخی تولیدات همچون پویانمایی، تولید هزاران قسمت مجموعه تلویزیونی، ده‌ها قسمت مجموعه الف ویژه، صدها قسمت مستند فاخر و تولید مجموعه‌های تلویزیونی استانی و افزایش قابل توجه تولید برنامه‌های حوزه کودک و نوجوان، جوان، خانواده، سبک زندگی اسلامی ایرانی و برنامه‌هایی با هدف امید آفرینی و تقویت انسجام ملی و ... از آن جمله است.
اما فارغ از مبلغی که قرار است سال آینده عاید سازمان صداوسیما شود و تعداد برنامه‌ای که این سازمان ملزم به ارائه آن است، آنچه برای مخاطب و اهالی رسانه اهمیت دارد، تاثیر محسوس افزایش بودجه بر کیفیت برنامه‌هاست.
بر این اساس اگر قرار است هزینه بودجه صداوسیما بالاتر برود، می‌توان این انتظار را داشت که تبلیغات در صداوسیما ساماندهی شوند و با توجه با اینکه بخشی از بودجه صداوسیما از تبلیغات تامین می‌شود، این مطالبه را می‌توان داشت که هر تبلیغ غیراصولی روی آنتن نرود.
نگاهی قانونی به نحوه تبلیغ در صداوسیما
بر اساس اصل ۱۱ مجموعه ضوابط تولید آگهی‌های رادیویی و تلویزیونی، آگهی بازرگانی نباید به هیچ وجه متضمن فریب بوده و فراتر از واقعیت، کالا یا خدمات مورد نظر را با ادعای خلاف واقع معرفی کند، همچنین از اغراق باید پرهیز شود.
همچنین بر اساس اصل ۱۲ این آئین‌نامه، استفاده از عبارات و قیود تکراری اخباری، چون اطلاعیه، اطلاعیه – توجه، توجه – مژده، مژده – اطمینان بخش – مطمئن، کاملاً سالم، کاملا بهداشتی و استفاده از صفات مطلق ساز و اغراق‌آمیز هم در آگهی مجاز نیست.
اصل ۳۰ این دستورالعمل هم تأکید دارد که نشان دادن تاثیر آنی استفاده از وسایل درمانی مانند لاغر شدن فوری و یا به تصویر کشیدن فرآیند تأثیر داروها، شامپوها، مواد شوینده، روغن‌ها، بر بدن انسان به هر شیوه‌ای از آن جمله تمهیدات انیمیشن مجاز نیست.
برای یک تبلیغ تلویزیونی صرفاً در دست داشتن مدت زمان بیشتری از آنتن و پخش و هرچه بیشتر کشدار کردن شعارهای تبلیغاتی کافی نیست؛ تبلیغات اصول و فنونی می‌خواهد و باید مقید به رعایت مسائلی باشد که اثرات سوء جانبی بر کالبد جامعه بر جای نگذارد. تبلیغ همان طور که از ریشه‌اش پیداست، ابزاری برای رساندن و انتقال پیام است اما آیا از هر بستری می‌توان برای رساندن پیام استفاده کرد؟
یک استاد ارتباطات: مانند برنامه‌های سیاسی باید درباره تبلیغات هم حساس بود
به همین منظور حمیدرضا شکری خانقاه ـ استاد ارتباطات ـ در گفت‌وگویی با ایسنا درباره‌ی ادامه‌دار بودن تبلیغات غیراصولی در صداوسیما و لازمه ساماندهی تبلیغات در این سازمان، چنین توضیح می‌دهد: همه تبلیغاتی که شما در تمام رسانه‌ها می‌بینید بُعد تجاری دارند و شرکت‌های مختلف برای نشان دادن ظرفیت‌ها، توانمندی‌ها و به نمایش گذاشتن خودشان نیاز دارند که محصول خودشان را تبلیغ کنند. این تبلیغ می‌تواند در نشریات مکتوب یا در رسانه‌هایی مثل صداوسیما باشد. بنابراین خود تبلیغ به خودی خود یک فرآیند اصولی و خوب است و برای اینکه مردم از وجود برخی محصولات و پتانسیل و خدمات آگاه شوند، لازم است و تا محصولی تبلیغ نشود به وجود آن پی نمی‌برند اما نکته اینجاست که چه تبلیغاتی اصولی است و چه تبلیغاتی اصولی نیست.
وی درباره تبلیغات در مراجع رسمی از جمله صداوسیما می گوید: اگر این پرسش را بپرسیم که آیا مراجع رسمی مثل صداوسیما این مجوز را دارند که هر تبلیغی را بپذیرند یا نه، در جواب باید گفته خیر اینگونه نیست. رسانه‌های رسمی یک شاخصه ارزیابی دارند همانگونه که این شاخصه را در تولید اخبار سیاسی‌شان لحاظ می‌کنند، همانگونه که در مورد مسائل اجتماعی‌شان حساسیت نشان می‌دهند، در مورد کارهای بازرگانی و تجاری هم بایستی یکسری ابزارها و شاخص‌هایی را داشته باشند که هر محصولی را از هر شرکتی ـ چه راست و چه دروغ ـ فقط به صرف اینکه تجاری یا بازرگانی بوده نپذیرند. با توجه به اینکه صداوسیما از بودجه ملی استفاده می‌کند، هر تبلیغی را نباید بپذیرد؛ خصوصا تبلیغاتی که باعث ترویج یک نوع مصرف‌گرایی می‌شود حداقل در نظام جمهوری اسلامی ممنوع است.
افزایش بودجه و عذر بدتر از گناه! /عارضه‌ای که صداوسیما دچارش شده
این استاد ارتباطات در ادامه در پاسخ به اینکه با افزایش بودجه سازمان صداوسیما می‌توان این انتظار را از مدیران رسانه داشت که تبلیغات در این سازمان ساماندهی شود؟ اظهار کرد: اگر بخواهیم اینگونه استنباط کنیم که صداوسیما به دلیل کمبود بودجه به پذیرش هرگونه تبلیغی روی آورده، این آفت است. چون به دلیل جبران کمبودهایش هر تبلیغی را پذیرفته و حالا که بودجه‌اش افزایش پیدا کرده نباید چنین تبلیغاتی را بپذیرد؛ این هم عذر بدتر از گناه است! به این دلیل که صداوسیما حتی در زمانی که بودجه‌اش پایین است، نبایستی هرگونه تبلیغی را بپذیرد. مثل این می‌ماند که بحث آلودگی هوا را داریم اما شهرداری بیاید و به دلیل کسری بودجه‌اش به هر ماشینی که پول طرح ترافیک می‌دهد، مجوز ورود به شهر را دهد؛ در حالی که این یک آسیب است. صداوسیما هم دچار همین عارضه شده و به دلیل جبران کمبودهای مالی‌اش اقدام به تبلیغات غیراصولی می‌کند.
شکری خانقاه با اشاره افزایش بودجه سازمان صداوسیما، در زمینه ساماندهی حوزه تبلیغات این راهکار را ارائه می‌دهد: صداوسیما با توجه به افزایش بودجه‌اش، باید کارهای فرهنگی را بیشتر کند و در زمینه الگوی مصرف و الگوی رفتاری مردم و مهارت‌های ارتباطی موثر و آداب معاشرت‌های ایرانی ـ اسلامی مانور دهد، نه اینکه بودجه‌اش را صرف سریال‌های بی‌فایده و حتی تبلیغ فیلم‌های سینمایی کند که شبیه به فیلم‌هایی است که جنبه لس‌آنجلسی دارد.
این استاد ارتباطات با بیان اینکه انتظار این است که صداوسیما نظارت بیشتری بر روی تبلیغات کند و به قیمت به دست آوردن سود بیشتر هر تبلیغی را نپذیرد، در عین حال می‌گوید: تبلیغات فرآیند مثبتی است اما هر تبلیغاتی مفید نیست. در حال حاضر ماهواره جای صداوسیما را پر کرده و بسیاری از محصولاتی که به فروش می‌رسند در ماهواره به فروش می‌رسند چه فیلم سینمایی چه موارد دیگر به راحتی این اتفاق می‌افتد و حتی گاهی اوقات فکر می کنی اینها شبکه‌های صدا و سیماست. بنابراین صداو سیما باید بر روی ظرفیت‌های اخلاقی و ارتباطی جامعه ایرانی بیشتر تمرکز کند.
به گزارش ایسنا، در کنار انتقادهایی که درخصوص افزایش بودجه صداوسیما مطرح شده است، برخی هم هستند که با دفاع از این تصمیم، به موضوع جنگ روایت‌ها و جنگ رسانه‌ای اشاره می‌کنند و البته رسانه ملی را در قبال این افزایش بودجه مکلف به انجام تعهداتی می‌دانند.
صداوسیما باید خودش را به‌روز کند
مجتبی یوسفی ـ عضو هیات رییسه مجلس ـ افزایش بودجه صداوسیما در لایحه بودجه ۱۴۰۳ را اقدامی ضروری می‌داند اما درباره عملکرد صداوسیما معتقد است: اکنون ما در جنگ روایت‌ها و جنگ رسانه‌ای هستیم. در دوره کنونی دنیای ارتباطات متفاوت شده است و نباید نقش فضای مجازی، اپلیکیشن‌ها، پلتفرم‌ها و پیام‌رسان‌های داخلی و خارجی را نادیده گرفت. اما همیشه آن، رسانه ملی در کشورهاست که سیاستگذار و مرجع اطلاع‌رسانی است و به نوعی خط سیر حکمرانی و موضوعاتی که مورد توجه مردم است را سیاستگذاری می‌کند و به فرمایش حضرت امام خمینی (ره) اگر صداوسیما درست شود فرهنگ جامعه درست می‌شود.
یوسفی با بیان اینکه صداوسیما باید خودش را به‌روز کند، می‌گوید: برخی معتقدند که در صداوسیما باید بازنگری شود تا مخاطبانش افزایش پیدا کند؛ از این جهت هست که افزایش اعتبارات آن یک ضرورت محسوب می‌شود.
عضو هیات رییسه مجلس معتقد است: صداوسیما یک رسانه رسمی است که در مقابل چندین هزار رسانه اعم از شبکه‌های ماهواره‌ای و معاندین نظام جمهوری اسلامی و همچنین کسانی که در موضوعات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی فرهنگ‌سازی می‌کنند و بحث های ایجاد ناامنی در کشورها را مد نظر دارند، ایستاده است.
یوسفی با بیان اینکه افزایش اعتباراتی که به حوزه فرهنگ و به نوعی حکمرانی ما در فضای مجازی یا رسانه‌ای باشد قطعا امروز یک ضرورت است، می‌گوید: اعتباراتی که امروز به صداوسیما با توجه به حجم کارها و تولید محتواهایی که برایش در نظر گرفته شده اختصاص پیدا کرده قطعا نسبت به هزینه‌هایی که یک شبکه معاند انجام می‌دهد خیلی چشمگیر نیست. یک شبکه معاند در سال چند صدمیلیون دلار هزینه می کند در حالی که کل هزینه‌های رسانه ملی شاید به اندازه یک شبکه آنها نباشد.
یوسفی در پایان با بیان اینکه صداوسیما یک تنه باید در مقابل همه آن شبکه‌های معاند فرهنگ‌سازی کند و از نظام جمهوری اسلامی دفاع کند، از کسانی که به دنبال ایجاد تنش و فضاسازی هستند، می‌خواهد، بیایند اعتبارات سی ان ان، بی بی سی، یا رسانه های دیگر را با اعتبارات صداوسیما مقایسه کنند.
منبع: خبرگزاری ایسنا
