آرداقیون؛ روایتی مدرن از گوشه‌ تاریخ

چارسو پرس: نمایش «آرداقیون» روایتی از یکی از مقدسان مسیحی است که بر صحنه تئاتر شهید می‌شود. این جمله شاید یکی از ساده‌ترین توصیفات از این نمایش به شمار بیاید اما آنچه روی صحنه اتفاق می‌افتد بسیار عمیق‌تر از این توصیفات ساده خواهد بود.

«آرداقیون» نمایشی است که از یکی از مدرن‌ترین گونه‌های نمایشی یعنی تئاتر حرکتی یا فیزیکال برای روایت یک رویداد تاریخی مهم در تاریخ مسیحیت استفاده می‌کند.

آنچه روی صحنه روی می‌دهد بیش از استفاده از صحنه پردازی استفاده از مهارت بازیگران برای نشان دادن حالات انسانی اندیشه‌های درونی است.

تئاتر فیزیکال نوع خاصی از اجراست که روایت داستان و درام در آن، به جای کلام و بیان بیشتر از طریق اعمال فیزیکی بدن صورت می‌گیرد. در تئاتر فیزیکال، محتوا از دل فرم به وجود می‌آید و از تقلید، رقص، اداهای نمایشی و دیگر گونه‌های کمدی فیزیکی، شکل‌هایی از نمایش عروسکی و نمایش‌های آکروباتیک استفاده می‌شود.

ویژگی اصلی این تئاتر وابستگی آن به حرکت جسمانی بازیگر است. بازیگران به جای دیالوگ گفتن با حرکات بدن خود داستان را پیش می‌برند و با تماشاچی ارتباط برقرار می‌کنند. در تئاتر فیزیکال معمولاً نمایشنامه یا داستان از پیش نوشته شده دقیقی وجود ندارد. استفاده از موسیقی، رقص، تصاویر و نقاشی از ویژگی‌های این نوع تئاتر محسوب می‌شود.

در «آرداقیون» طراحی گریم قابل توجه به همراه استفاده از طرحی از پارچه‌ها که خون و رنج را به یاد می‌آورد، برای طراحی لباس و به طور کلی بهره‌گیری از المان‌هان‌های دیداری در صحنه‌ای با کمترین جزییات به خوبی صورت گرفته است.

همه تلاش این نمایش ایجاد تمرکز مخاطب روی چهره‌ها و حرکات بازیگران است بازیگرانی که به درستی در هر بخش از صحنه از دست و پای خود و حتی اجزای صورتشان برای روایت استفاده می‌کنند.

نوعی از طراحی حرکت در این نمایش به چشم می‌خورد که به آسانی قابل درک نیست، مخاطب این اثر به گونه‌ای باید متخصص باشد یا مهارت زیادی به کار گیرد که در آغاز بتواند وقایع صحنه را درک کند و ارتباط درستی با بازیگران برقرار سازد. این نمایش در آغاز یک ابهام بزرگ است اما در ادامه عناصر نمایشی به کمک درک موقعیت می‌آیند و کم کم مثل نورهای صحنه که افزایش می‌یابد و نشان دهنده روشن شدن جان آرداقیون و درک او از مسیحیت است، ابهامات نیز برطرف می‌شوند.

آنچه نمایش «آرداقیون» می‌خواهد بگوید، نه موضوعی در قالب رنج که روند روشنی جان است که لحظه به لحظه اتفاق می‌افتد و اگر جانی پذیرای این روشنی نباشد نمی‌تواند به رستگاری برسد حتی اگر رستگاری در مصلوب شدن روی صحنه نمایش باشد.

«آرداقیون» یک اثر هنری قابل توجه و یک روایت مدرن از دریچه نگاه تئاتر به نخستین شهید صحنه نمایش است که یکی از مقدسان مسیحی بوده است.

آرداقیون که بیشتر به نام جنسیوس رومی، شناخته می‌شود، یک قدیس افسانه‌ای مسیحی است، وی در نمایش‌هایی بازی کرده بود که مسیحیت را به سخره می‌گرفت. بر اساس روایات مسیحی، هنگام اجرای نمایشی که غسل تعمید را به سخره می گرفت به او الهامی رسید که او را متحول کرد.

جنسیوس عقیده جدید خود را اعلام کرد و با قاطعیت از دست کشیدن از آن خودداری کرد، حتی زمانی که امپراتور دیوکلتیان به او دستور داد که این کار را انجام دهد، بر ایمان خود پافشاری کرد و سرانجام دستور بریدن سر او صادر شد و وی را روی صحنه نمایش، به صلیب کشیدند.

نمایش «آرداقیون» به کارگردانی ژیرایر داداسیان پنجم بهمن ماه در جریان چهل و سومین جشنواره تئاتر فجر در تماشاخانه ایرانشهر-سالن سمندریان روی صحنه رفت.

چهل‌وسومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر از سوم تا سیزدهم بهمن‌ماه به دبیری خیرالله تقیانی‌پور در حال برگزاری است.