«لاو»؛ مستندی که اندازه‌اش را خودش تعیین کرد

چارسو پرس: رضا غلامی‌مطلق کارگردان مستند نیمه‌بلند «لاو»، درباره سوژه این فیلم گفت: داستان درباره نوجوانی روستایی است که برای ادامه تحصیل در رشته هنر، از روستا به شهر مهاجرت کرده و با خانواده‌اش دچار چالش‌هایی می‌شود. او به دنبال زیستن در فضایی بزرگ‌تر، آزادتر و مهاجرت است اما خانواده‌اش با این تصمیم مخالفت می‌کنند. در نهایت، با مسائلی روبه‌رو می‌شود که به اختلاف و انقطاع نسلی مربوط می‌شود؛ این موضوع، محور اصلی فیلم است.

غلامی‌مطلق درباره مسیر ورود به فیلمسازی عنوان کرد: به طور طبیعی، اولین تجربه یک فیلمساز چه در آموزشگاه‌ها و چه به صورت مستقل، با فیلم کوتاه آغاز می‌شود. اکثر فیلمسازان بزرگ از همین مدیوم شروع کرده‌اند، مگر آنهایی که پیش از آن در حرفه‌ای هنری تجربه داشته‌اند و مستقیماً سراغ فیلم بلند رفته‌اند. ساخت فیلم بلند به‌مراتب دشوارتر و پیچیده‌تر است و برای علاقه‌مندان تازه‌وارد مناسب نیست. نیاز است فیلمسازی که در آینده قصد ساخت فیلم بلند را دارد، ابتدا در فیلم کوتاه، تجربه کسب کند و سپس به سراغ تولید اثر سینمایی در قامت بلند برود.

وی اما با دیدگاه رایج درباره نقش فیلم کوتاه به عنوان مقدمه‌ای برای ساخت فیلم بلند مخالفت کرد و یادآور شد: این‌که فیلم کوتاه صرفاً پله‌ای برای رسیدن به فیلم بلند باشد، نگاهی اشتباه است. فیلم کوتاه مدیومی مستقل است و باید به همین شکل به آن نگاه کرد.

کارگردان «لاو» در ادامه با اشاره به دشواری‌های ساخت فیلم نیمه‌بلند عنوان کرد: فیلم نیمه‌بلند جایگاه مشخصی در جشنواره‌ها ندارد و اغلب در دسته فیلم‌های بلند داوری می‌شود. من به سراغ ساخت فیلم نیمه‌بلند نرفتم؛ بلکه این فیلم بود که به سراغ من آمد. در مرحله‌ای از فیلمنامه‌نویسی یا فیلمبرداری، روایت کامل شد و فیلم به ۴۰ تا ۵۰ دقیقه رسید؛ نه کوتاه بود و نه بلند. در مستند، مدت زمان فیلم در حین تولید خود را به شما تحمیل می‌کند. یا باید با پلان‌های اضافی آن را به فیلم بلند تبدیل کرد، که این موضوعی آسیب‌زا است، یا پذیرفت که اثر نیمه‌بلند است.

وی با انتقاد از نگاه منفی به این قالب، افزود: برخی گمان می‌کنند ساخت فیلم نیمه‌بلند نشانه‌ای از غیرحرفه‌ای بودن است یا تصور می‌کنند کسی که یک بار فیلم بلند ساخته، دیگر نباید به سراغ آثار کوتاه یا نیمه‌بلند برود. در حالی که امروز زمان مشخصی برای فیلم نمی‌توان تعیین کرد. نمی‌فهمم چرا فیلم نیمه‌بلند نباید بتواند با فیلم بلند رقابت کند؟

غلامی‌مطلق در ادامه تأکید کرد: من فیلم را برای جشنواره‌ها نمی‌سازم. فیلم نیمه‌بلند برای من الزاما چیزی نیست که در رزومه بماند یا صرفاً برای دیده شدن ساخته شده باشد. مهم‌تر از زمان فیلم، تأثیرگذاری، زیبایی‌شناسی و تکنیک آن است. در مستند، این موضوع رایج‌تر است؛ چرا که تصمیم‌گیرنده نهایی نیستیم و نمی‌توانیم از ابتدا تعیین کنیم که فیلم حتماً باید ۷۰ دقیقه باشد. به عقیده من محدود کردن خود در قالب زمان، انتخابی اشتباه است و باید زمان تکمیل اثر را زمانی بدانیم که روایت به شکل کاملی بیان شده باشد.

وی در پایان درباره شیوه کارگردانی خود، توضیح داد: سعی می‌کنم مستند را از قالب مصاحبه خارج کرده و به سکانسی سینمایی بدل کنم. در «لاو»، اکت، میمیک و ارتباط میان شخصیت‌ها به فیلم جان داده‌اند. این نوع روایت را بسیار دوست دارم و تلاش می‌کنم از سکانس‌های تکراری ۲ به ۲ که در فضای مستند خسته‌کننده‌اند، اجتناب کنم.