فیلم مستند «دربست اکباتان»؛ روایت تلخ و امیدبخش از جانبازی در دل تهران

چارسو پرس: محمد حیدری‌پور، کارشناس پخش فیلم در یادداشتی درباره این مستند نوشته است: «دربست اکباتان» فیلمی است که با تلفیق بازسازی و مصاحبه، داستان جانبازی را روایت می‌کند که در تهران زندگی سختی دارد. شخصیت اصلی این مستند – که راننده تاکسی و جانباز جنگ است – به‌مراتب تأثیرگذارتر و حتی بازیگرانه‌تر از دو شخصیت جوانی‌ست که در بازسازی‌ها در تاکسی حضور دارند.

او معتقد است اگر بخش بازسازی و بازی دو بازیگر جوان حذف شود، فیلم حتی تاثیرگذارتر خواهد بود، چرا که شخصیت جانباز بدون نیاز به هیچ زرق‌وبرق یا تأکید نمایشی، به‌تنهایی بار احساسی و انسانی فیلم را بر دوش می‌کشد.

در «دربست اکباتان»، شخصیت اصلی مردی است جسور، باهوش و خودساخته که نه برای ترحم، بلکه برای واقعیت زندگی‌اش مقابل دوربین قرار گرفته. او نه اهل ناله است و نه دلخوش به کمک دولتی یا رانت. با وجود معلولیت جسمی، با تاکسی کار می‌کند، ورزش می‌کند و بدون شعار یا اغراق، در دل واقعیت تلخ، زندگی می‌کند.

در جایی از فیلم می‌گوید: «من هر چه دارم از دولت است، بدبختی‌هایم هم از دولت است»؛ جمله‌ای که در عین سادگی، تصویری دقیق از دوگانه‌ی زندگی‌اش ارائه می‌دهد. تدوین فیلم، با استفاده از هم‌زمان‌سازی دیالوگ‌های مرد با واکنش‌های مختلف زنان مسافر، به تلخی فضا، طعمی از طنز انسانی و زندگی روزمره می‌افزاید.

سالور که در دهه ۸۰ با آثاری مانند «چند کیلو خرما برای مراسم تدفین» و «ترانه تنهایی تهران» به تلفیق سینمای داستانی و مستند علاقه‌مند بود، در «دربست اکباتان» بار دیگر به این فضا بازمی‌گردد. اما آنچه در این اثر برجسته است، قدرت کارگردان در نمایش واقعیت و تسلط او بر لحظات زیسته سوژه است؛ لحظاتی که به‌سادگی می‌توانند مخاطب را به تأمل وا دارند.

جانباز فیلم، با وجود مشکلات جسمی و اقتصادی، در پارک، خیابان و پشت فرمان زندگی را روایت می‌کند. او سر جنگ با دنیا ندارد اما از آن گله‌مند است. همین تضاد، مستند را از یک روایت ساده فراتر برده و به اثری عمیق تبدیل کرده است.

«دربست اکباتان» مستندی است کوتاه، اما عمیق و تأثیرگذار؛ فیلمی که بدون تحمیل احساسات و شعارزدگی، بیننده را با واقعیتی روبه‌رو می‌کند که تلخ است، اما خالی از امید نیست. این مستند نه تنها مستندی درباره جنگ یا آسیب‌های آن نیست، بلکه اثری درباره انسان بودن، استقامت و حفظ کرامت در بدترین شرایط ممکن است.

سامان سالور که بعدتر آثاری چون «سه کام حبس»، «گردن‌زنی» و «تمشک» را ساخته، با این مستند کوتاه نشان داده است که هنوز هم می‌تواند با دوربینش به لایه‌های ناب زندگی نفوذ کند و حقیقت را بی‌واسطه روایت کند.

مستند «دربست اکباتان» در حال حاضر روی پلتفرم فیلیمو قابل تماشا است.