پیشنهاداتی به کوروش سلیمانی برای احیای تئاتر شهر؛ از حریم تا گیشه

چارسو پرس: مجموعه تئاتر شهر که حالا بیش از ۵۰ سال از عمر خود را سپری می‌کند، مدیران گوناگونی را تجربه کرده است؛ مدیرانی که گاه چهره‌های هنری بوده‌اند و گاه هم بیشتر به عنوان چهره‌های مدیریتی شناخته شده‌اند.

کورش سلیمانی که به تازگی عهده‌دار مسئولیت این مجموعه شده، به عنوان هنرمندی که در این مجموعه سابقه اجرای چند نمایش را دارد، این مسئولیت را بر عهده گرفته است.

گرچه از چند هفته پیش نام او به عنوان مدیر بعدی تئاترشهر به صورت غیر رسمی و در گفتگوهای شفاهی و دوستانه، مطرح می‌شد اما او عصر روز چهارشنبه، ۲۶ شهریور ماه به صورت رسمی و با برپایی مراسم تودیع و معارفه، مسئولیت این مجموعه را بر عهده گرفت.

بی‌شک خود سلیمانی که از بدنه هنرمندان تئاتر است، به خوبی به مشکلات مجموعه‌ای مانند تئاتر شهر آگاهی دارد اما این نوشتار هم یادآوری دیگری است تا بدانیم کسی که در شرایط فعلی مسئولیت تئاتر شهر را بر عهده دارد، با چه موانع و مشکلاتی رو به روست.

طبیعتا وضعیت بیرونی تئاتر شهر، موضوعی است که جامعه تئاتری بارها نسبت به آن واکنش داشته است. در حال حاضر حریم نیمه کاره تئاتر شهر و وجود تنها یک درب برای رفت و آمد به این مجموعه، یکی از مشکلات اساسی است. مساله‌ای که هم تردد و دسترسی به این مجموعه را دشوار کرده و از سوی دیگر ایمنی آن را هم به خطر انداخته است. جامعه تئاتری که سابقه آتش‌سوزی در این مجموعه را می‌دانند، در این مقطع نیز از بابت این موضوع دل‌نگران هستند که اگر خدای ناخواسته، تئاتر شهر در وضعیت فعلی دچار آتش‌سوزی شود، خروج افراد از یک در خروجی و از سوی دیگر، ورود ماشین آتش‌نشانی به این مجموعه بسیار دشوار خواهد بود. بنابراین سر و سامان دادن به وضعیت حریم تئاتر شهر و باز کردن دیگر مسیرهای رفت و آمد به این مجموعه یکی از اولویت‌هایی است که علاوه بر وزارت ارشاد، همراهی و همکاری شهرداری را هم می‌طلبد.

اما هنرمندان تئاتر در این سال‌ها بارها عنوان کرده‌اند که تئاتر شهر دیگر آن رونق گذشته را ندارد. این مساله البته دلایل گوناگونی دارد چراکه در سال‌های گذشته به دلیل مشکلات اجتماعی و اقتصادی فراوانی که داشته و داریم، بسیاری از وجوه زندگی‌مان دستخوش تغییراتی شده اما در کنار همه این دلایل که برشمردن آنها در حوصله این نوشتار نیست، نمی‌توان از تاثیر کیفیت آثاری که در تئاتر شهر روی صحنه رفته‌اند نیز غافل شد.

تئاتر شهر که در دوران کرونا از حضور بسیاری از هنرمندان شناخته شده تئاتر محروم ماند، هنوز هم نتوانسته از بحران کرونا و وضعیت اجتماعی بعد از آن به شرایط قابل قبولی برسد. در این سال‌ها کیفیت تعدادی از آثاری که در این مجموعه روی صحنه رفته‌اند، واقعا درخور نام تئاتر شهر نبوده است. در کنار این، بعضی از گروه‌های نمایشی حرفه‌ای هم که پیش‌تر در این مجموعه فعالیت می‌کرده‌اند، به دلیل شرایط اقتصادی، گاه ترجیح می‌دهند آثار خود را در فضایی خارج از این مجموعه روی صحنه ببرند که در زمینه قیمت‌گذاری بلیت و حتی تمدید زمان اجرا دست‌شان بازتر باشد تا بهتر بتوانند هزینه‌های ساخت و اجرای نمایش خود را از راه گیشه تامین کنند.

بنابراین در این مقطع ارایه نوبت اجرا به آثار باکیفیتی که بتواند مخاطب را دوباره به حضور در تئاتر شهر تشویق کند، اولویتی جدی است. شاید اگر اداره کل هنرهای نمایشی می‌توانست بودجه‌ای مجزا به تولید تئاتر در سالن‌های زیر پوشش خود اختصاص بدهد، دست مدیران برای تولید تئاتر در سالن‌های دولتی بازتر می‌بود و این امکان وجود داشت که در صورت حضور مدیری دلسوز و دارای سلیقه هنری، آثار باکیفیت‌تری در مجموعه‌ای مانند تئاتر شهر روی صحنه بروند.

از سوی دیگر اعلام نتایج فراخوان اجراهای نمایشی در هر مجموعه‌ای به ویژه مجموعه‌ای حرفه‌ای مانند تئاتر شهر دیگر موضوعی است که باید مورد توجه قرار بگیرد. اصولا انتشار فراخوان اجرای نمایش در مجموعه‌ای با اعتبار تئاتر شهر، یکی از موضوعاتی است که درباره آن شک و تردید وجود دارد. بخشی از جامعه تئاتری معتقد است نمایش‌های مجموعه تئاتر شهر باید در قالب دعوت از گروه‌های شناخته‌شده و حرفه‌ای و نه از راه انتشار فراخوان، انتخاب بشوند. اما حال که چند سالی است که فراخوان اجرای نمایش در مجموعه تئاتر شهر مرسوم شده، باید نتایج هر فراخوان نیز در اختیار رسانه‌ها قرار بگیرد تا مشخص شود ارایه نوبت اجرا به گروه‌های نمایشی در این مجموعه تا چه حد بر پایه فرخوان بوده است.  

پاکیزه‌سازی مجموعه هم دیگر نکته‌ای است که در عین اهمیت خود، کار چندان سختی هم نیست. در این سال‌ها بارها دیده‌ایم که جامعه تئاتری نسبت به پاکیزگی بخش‌های مختلف تئاتر شهر گله داشته‌اند، در حالیکه پاکیزه‌سازی این مجموعه در قیاس با حل دیگر مشکلات آن، آسان‌تر محقق می‌شود

در کنار همه اینها اگر تئاتر شهر را به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر تهران بپذیریم و خواهان معرفی این مجموعه به اقشار بیشتری از جامعه باشیم، یکی از ساده‌ترین راه‌ها، همکاری با گروه‌های گردشگری است تا در قالب تورهای چند ساعته، فرصت بازدید از تئاتر شهر را برای علاقه‌مندان فراهم آورند. به این شیوه هم می‌توان منبع درآمدی هرچند اندک برای تئاتر شهر تعریف کرد و هم فرصتی فراهم می‌شود تا بخشی از جامعه که به هر دلیلی تا به حال فرصت تماشای نمایش در تئاتر شهر را به دست نیاورده‌اند و شاید بیشتر کنجکاو هستند تا بدانند در این ساختمان دایره‌ای شکل چه اتفاقاتی رخ می‌دهد، با این مجموعه آشنا شوند و می‌توان امید اشت که از میان آنان تعدادی تماشاگر هم به مخاطبان تئاتر اضافه شوند.

اینها بخش کوچکی از مسائلی است که تئاتر شهر در این سال‌ها با آنها دست به گریبان است و اجرایی کردن هر یک از اینها می‌تواند گامی در جهت بهبود وضعیت فعلی تئاتر شهر باشد.