لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ از سوی رئیس‌جمهور به مجلس ارائه شد که طی آن بودجه مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با رشدی ۱۱.۱ درصدی به بیش از ۱۵ هزار و ۳۳۱ میلیارد تومان رسیده است. بر اساس این لایحه، بخش عمده‌ای از این اعتبار به هزینه‌های جاری اختصاص یافته و بودجه عمرانی سهمی ۲ هزار میلیارد تومانی دارد. علیرغم رشد کلی ارقام، حذف ردیف بودجه مستقل برای حوزه‌های حیاتی همچون موسیقی، هنرهای تجسمی، تئاتر و هنرمندان پیشکسوت، یکی از نکات قابل‌تأمل و چالش‌برانگیز در سند مالی سال آینده محسوب می‌شود.
چارسو پرس: بودجه مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بخش‌های جاری و عمرانی براساس لایحه بودجه ۱۴۰۵ معادل ۱۵ هزار و ۳۳۱ میلیارد و ۱۰۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان (۱۵۳٬۳۱۱٬۰۲۸ ریال جدید) برآورد شده است.

مسعود پزشکیان، رئیس‌ دولت چهاردهم در جلسه علنی عصر سه‌شنبه (دوم دی‌ماه) مجلس شورای اسلامی لایحه بودجه ۱۴۰۵ را به محمدباقر قالیباف رییس مجلس شورای اسلامی ارائه کرد.

لایحه بودجه ۱۴۰۵ متشکل از چهار زیربخش شامل احکام، سقف منابع بودجه عمومی دولت، ترازهای عملیاتی، سرمایه‌ای و مالی و فروض برآورد منابع و مصارف است. این بودجه از حیث منابع و مصارف بودجه کل کشور بالغ بر ۱۴ هزار و ۴۴۱ میلیارد و ۴۱۷ میلیون و ۵۰۵  هزار و ۶۰۰ ریال است.   

در این میان یکی از دستگاه‌هایی که همیشه سهم کمتری در بودجه را به خود اختصاص می‌دهد بخش فرهنگ و هنر است که خوشبختانه امسال با رشد روبه‌رو بوده است.

بر اساس این لایحه، بودجه سال ۱۴۰۵ مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بخش هزینه‌های جاری معادل ۱۳ هزار و ۹۷۱ میلیارد و ۹۹۸ میلیون تومان و بودجه عمرانی این مجموعه در سال آینده معادل ۲ هزار و ۲۳۳ میلیارد و ۹۰۳ میلیون تومان درنظر گرفته شده است تا مجموع بودجه این وزارتخانه به ۱۵ هزار و ۳۳۱ میلیارد و ۱۰۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان برسد.

بودجه مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، براساس جدول شماره ۷ ب ـ اعتبارات دستگاه‌های مستقل ذیل دستگاه‌های سیاستگذار شامل سازمان اسناد و کتابخانه جمهوری اسلامی ایران، ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺣﺞ ﻭ ﺯﻳﺎﺭﺕ،  ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻓﺮهنگ ﻭ ﺍﺭﺷﺎﺩ ﺍﺳﻼمی، ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻓرهنگ ﻭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﺍﺳﻼمی، ﻣﺠﻤﻊ ﺟﻬﺎنی ﺗﻘﺮﻳﺐ ﻣﺬﺍﻫﺐ ﺍﺳﻼمی، ﻣﺠﻤﻊ ﺟﻬﺎنی ﺍﻫﻞ ﺑﻴﺖ، ﺑﻨﻴﺎﺩ ﺳﻌﺪی، ﻧﻬﺎﺩ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‌ﻫﺎی ﻋﻤﻮمی ﻛﺸﻮﺭ، ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺧﺒﺮگزاری جمهوری اسلامی است.

سهم ۱۵ هزار میلیاردی فرهنگ در لایحه بودجه ۱۴۰۵؛ رشد ۱۱ درصدی اعتبارات و حذف ردیف‌های مستقل هنری
براساس عدد مصوب ۱۴۰۴ مجموع بودجه جاری و عمرانی مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (شامل ۹ مجموعه اشاره‌شده) معادل ۱۳ هزار و ۷۱۳ میلیارد و ۸ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان است که بودجه پیشنهادی ۱۴۰۵ رشد ۱۱/۱ درصد را نشان می‌دهد.

همچنین برای اعتبارات هزینه‌ای و تملک دارایی‌های سرمایه‌ای وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز مبلغ ۷ میلیارد و ۵۶۶ میلیون و ۶۸۴ هزار ریال جدید(مجموع) برآورد شده است. براساس محاسبه سال گذشته بودجه این وزارتخانه در لایحه بودجه ۱۴۰۴ مبلغ ۹۷ میلیون و ۵۴۵ هزار و ۶۰۰ میلیون ریال پیشنهاد شده بود.

در حوزه کتاب و ادبیات امسال بودجه پیشنهادی برای فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی ۲۳۷ میلیون و ۶۱۹ هزار و ۶۰۰ ریال جدید است. همچنین  ۱۰۰ میلیون و ۸۰ هزار ریال جدید بودجه پیشنهادی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران است.

برای بنیاد سعدی نیز ۱۱۵ میلیون و ۹۰۰ هزار ریال جدید درنظر گرفته شده و ۱ میلیارد و ۴۳۰ میلیون و ۳۰۰ هزار ریال جدید هم بودجه‌ای است که برای نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور پیشنهاد شده است. برای مرکز نشر دانشگاهی نیز  ۸۶ میلیون و ۷۶۴ هزار و ۵۰۰ ریال جدید در نظر گرفته شده است.

یک میلیارد و ۳۵۰ میلیون ریال نیز بودجه پیشنهادی برای حوزه هنری انقلاب اسلامی است. همچنین ۸ میلیون و ۹۷۲ هزار و ۳۰۰ ریال بودجه جدید پیشنهادی فرهنگستان هنر است.

حمایت از نشر، کتاب و مطبوعات به همراه کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی هم یک میلیون و ۱۰۰ ریال جدید بودجه پیشنهادی دارد.

در حوزه سینما نیز در ردیف هزینه و تملک دارایی عدد ۷۹۰ میلیون ریال جدید در نظر گرفته شده است.

نکته قابل تامل این است که در لایحه بودجه امسال ردیف جدایی برای هنر موسیقی، هنرهای تجسمی، هنرهای نمایشی، مد و لباس، شورای فرهنگ عمومی و موسسه هنرمندان پیشکسوت درنظر گرفته نشده است.

نکات کلیدی و تغییرات ساختاری

۱. حذف ردیف‌های تخصصی هنری

نکته بحث‌برانگیز لایحه ۱۴۰۵، نبود ردیف بودجه مجزا برای بخش‌های زیر است:

  • هنرهای نمایشی (تئاتر)

  • هنر موسیقی

  • هنرهای تجسمی

  • مد و لباس

  • مؤسسه هنرمندان پیشکسوت

۲. تمرکز بر حوزه‌های حاکمیتی و مذهبی

بودجه کل وزارتخانه شامل اعتبارات سازمان‌هایی نظیر سازمان حج و زیارت، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و مجمع جهانی تقریب مذاهب است که نشان‌دهنده توزیع بودجه میان فعالیت‌های مذهبی، تبلیغی و هنری است.

۳. سهم کتاب و ادبیات

فرهنگستان زبان و ادب فارسی، بنیاد سعدی و سازمان اسناد و کتابخانه ملی همچنان ردیف‌های اختصاصی خود را حفظ کرده‌اند که نشان‌دهنده اولویت صیانت از زبان و اسناد ملی در لایحه جدید است.