سید احسان عمادی، کارگردان مستند تاریخی «فرار از قصر»، در گفت‌وگویی، جزئیات روند تولید این اثر را که به فرار اعضای حزب توده از زندان قصر در دهه ۲۰ می‌پردازد، تشریح کرد. او از پژوهشی پنج‌ساله و پرحاشیه و نیز چالش‌های فیلمبرداری و اکران این مستند سخن گفت.
مستند اقتباسی «دستگیری پرستار قاتل»، محصول ۲۰۲۲ انگلستان، یکشنبه ۳۰ شهریور در قالب صد و نهمین برنامه «مستنداتِ یکشنبه» در خانه هنرمندان ایران به نمایش درمی‌آید. پس از اکران، زهرا مشتاق، منتقد سینما، درباره این فیلم صحبت خواهد کرد.
فیلم مستند بلند «بال‌های آوازخوان» به نویسندگی و کارگردانی هیمن خالدی، موفق به راهیابی به بخش مسابقه آثار مستند بیست و یکمین جشنواره فیلم زوریخ و شصت و نهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم لندن (BfI) شد. این موفقیت در ادامه حضور بین‌المللی این مستند پس از پذیرفته شدن در جشنواره فیلم بوسان است.
مستند «آرش در قلمرو ما» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی فرهاد ورهرام، مراحل فیلمبرداری خود را به پایان رسانده و وارد مرحله تدوین شده است. این مستند تجربی به بررسی داستان آرش کمانگیر با نگاهی نو و استفاده از المان‌های انتزاعی می‌پردازد.
نادر طریقت، تهیه‌کننده و کارگردان سینما، در گفتگو با خبرگزاری مهر، از آماده شدن دو پروژه جدید خود خبر داد: یک فیلم سینمایی اجتماعی و یک مستند تاریخی که تولید آن ۲۵ سال به طول انجامیده است.
مستند «حبیب الله» به کارگردانی عدنان زندی، جایزه بهترین فیلم مستند را از ششمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم کوبانی در آلمان کسب کرد. این جشنواره یک پلتفرم فرهنگی مستقل است که بر صداهای سینمایی جوامع و مناطق کمتر شناخته‌شده تمرکز دارد.
موزه سینمای ایران روز دوشنبه ۲۴ شهریور، مجموعه فیلم‌هایی از کامران شیردل، مستندساز فقید ایرانی، را در سالن فردوس به نمایش می‌گذارد. این برنامه با هدف گرامیداشت آثار این فیلمساز و با رویکردی تحلیلی به سینمای مستند ایران برگزار می‌شود.
مهلت ارسال آثار به نوزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت» تا پایان وقت اداری روز دوشنبه، ۳۱ شهریور تمدید شد. سامانه دریافت آثار از اول مهر ماه بسته خواهد شد و پس از آن هیچ اثری پذیرفته نمی‌شود.
علیرضا دهقان، کارگردان مستند پرمخاطب «ایساتیس»، در گفت‌وگو با ایسنا، به تحلیل سازوکار اکران در گروه سینمایی «هنر و تجربه» پرداخت. او ضمن اشاره به نقاط قوت این گروه، هشدار داد که بدون حمایت کافی و تغییرات بنیادین، «هنر و تجربه» روز به روز به حاشیه رانده خواهد شد.
مستند «شگرد»، برنده سیمرغ بلورین بهترین مستند جشنواره فیلم فجر ۱۴۰۳، همزمان با مسابقات جهانی کشتی، روز یکشنبه ۲۳ شهریور ۱۴۰۴ در سینما بهمن تهران به نمایش درمی‌آید. این اکران به صورت ویژه برای دانش‌آموزان رشته علوم انسانی در نظر گرفته شده است.
در ادامه برنامه‌های سینماتک موزه هنرهای معاصر تهران و همزمان با نمایشگاه «به گزارش زنان»، سه مستند درباره منصوره حسینی، پری‌یوش گنجی و بهجت صدر به نمایش درمی‌آید. این فیلم‌ها که بخشی از مجموعه «پیشگامان نقاشی نوین ایران» هستند، نقش هنرمندان زن را در روند نوگرایی نقاشی ایران به تصویر می‌کشند.
یازدهمین جشنواره بین‌المللی مستند «درخت زردآلو» در کشور ارمنستان با معرفی برگزیدگان به کار خود پایان داد. در این رویداد که با نمایش ۲۰ مستند از ۱۷ کشور برگزار شد، مستند کوتاه «کارون، بلندترین رود ایران» موفق به کسب جایزه اصلی جشنواره شد.
فیلم مستند «من جلال آل‌احمد هستم» به کارگردانی علی اکبری، روز سه‌شنبه، ۱۸ شهریورماه ۱۴۰۴ در فرهنگسرای اندیشه رونمایی و نقد و بررسی می‌شود. این مستند ۶۰ دقیقه‌ای به سال‌های پایانی و پرالتهاب زندگی جلال آل‌احمد می‌پردازد و وجوه سیاسی و اجتماعی این شخصیت را بررسی می‌کند.
مستند کوتاه «بچه سوم» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی سرنا امینی، موفق به دریافت جایزه بهترین مستند کوتاه از بیست‌وهفتمین دوره جشنواره بین‌المللی سایدواک (Sidewalk Film Festival) در آمریکا شد. این فیلم پیش از این نیز در جشنواره سینماحقیقت نامزد دریافت دو جایزه شده بود.
مستند برنده جایزه «اِلنا» ساخته پترا کوستا، یکشنبه، ۱۶ شهریورماه در قالب برنامه «مستندات یکشنبه» در خانه هنرمندان ایران روی پرده می‌رود. این فیلم محصول سال ۲۰۱۲ که روایتی از زندگی یک دختر جوان برزیلی در جست‌وجوی رویای بازیگری است، با نقد و بررسی محمدجواد فراهانی و پوریا نوری همراه خواهد بود.
مهلت ثبت‌نام و ارسال آثار به نهمین جشنواره تلویزیونی مستند، که پیش از این ۱۰ شهریورماه اعلام شده بود، تا ۳۰ شهریورماه تمدید شد. این جشنواره به دبیری حسین زارع‌زاده در پنج بخش اصلی شامل «فیلم مستند»، «مجموعه مستند»، «عکس مستند»، «مستندنگاری» و «گزارش مستند تصویری خبری» برگزار می‌شود و علاقه‌مندان می‌توانند آثار خود را از طریق وب‌سایت جشنواره ارسال کنند.
مستند «موسیو مارکف»، به کارگردانی و تهیه‌کنندگی مهوش شیخ‌الاسلامی، به صورت اختصاصی در پلتفرم «هاشور» منتشر شد. این مستند، پرتره‌ای از نیکلای مارکوف، معمار روسی است که نقش مهمی در معماری نوین ایران در دوران پهلوی داشته و از طریق خاطرات کارگردان، سفری در میان آثار ماندگار او را به تصویر می‌کشد.
فیلم مستند بلند «بال‌های آوازخوان» به کارگردانی هیمن خالدی، برای نخستین نمایش جهانی خود به بخش مسابقه سی‌امین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم بوسان راه یافت. این فیلم که محصول مشترک ایران، گرجستان و بلژیک است، در روستای دره‌تفی کردستان فیلمبرداری شده و روایتی انسانی از مهاجرت و همزیستی انسان و طبیعت را به تصویر می‌کشد.
فیلم مستند «ایساتیس» به کارگردانی علیرضا دهقان، که عنوان پرفروش‌ترین مستند تاریخ سینمای ایران را به خود اختصاص داده، به عنوان فیلم افتتاحیه جشنواره مردم‌شناسی مونته‌نگرو انتخاب شد. در پوستر این رویداد نیز از تصویری از همین فیلم استفاده شده است. این مستند که روایتی از سفر در دل کویر ایران است، در تاریخ ۹ تا ۱۱ شهریورماه در شهر ریسان به نمایش درخواهد آمد.
فیلم مستند «لعبت‌باز» به کارگردانی پوریا نوری، به جشنواره بین‌المللی نمایش عروسکی «شارلویل مزیر» در فرانسه راه یافت. این مستند که روایتی از کوشش‌های سیاوش ستاری برای احیای هنر خیمه‌شب‌بازی است، همزمان با روز جهانی صلح در این جشنواره به نمایش درخواهد آمد.
مستند کوتاه «صورتگر» به کارگردانی رامین حسین‌پور، پس از کسب سه جایزه از جشنواره Impact DOCS آمریکا، به عنوان نامزد رسمی جشنواره بین‌المللی نالیوود تورنتو معرفی شد. این فیلم که روایتی از زندگی مولانا و شمس تبریزی است، قرار است جمعه، ۱۴ شهریور ۱۴۰۴، در این رویداد معتبر سینمایی اکران شود.
