هفدهمین جشنواره فیلم «لزارک» فرانسه با معرفی برندگان خود به کار پایان داد و مستند افشاگرانه «آقای هیچ‌کس در برابر پوتین» موفق شد جایزه ۴۰ هزار یورویی بهترین فیلم را از آن خود کند. این اثر که به صورت مخفیانه توسط یک معلم مدرسه روسی در دل فضای جنگ اوکراین فیلم‌برداری شده، پرده از سازوکارهای تبلیغاتی و آموزش‌های میهن‌پرستانه اجباری در روسیه برمی‌دارد.

سان صدیقی، کارگردان فقید مستند «بازی برنده‌ها»، امروز دوشنبه اول دی‌ماه ۱۴۰۴، تنها ۶ روز پس از آنکه روی صحنه تالار وحدت مورد تجلیل قرار گرفت، پس از تحمل یک دوره بیماری سخت در ۴۴ سالگی درگذشت.

مهرداد اسکویی، چهره بین‌المللی سینمای مستند ایران، در گفت‌وگویی تفصیلی با ایسنا از جزئیات خیره‌کننده ساخت مستند «روباه و ماه صورتی» در طول هفت سال پرده برداشت. این فیلم که با تکنیک نوین «کارگردانی از دور» و با استفاده از تصاویر موبایلی ثریا اخلاقی ساخته شده، پس از دریافت جایزه بزرگ جشنواره ایدفا، مستقیماً به رقابت اسکار ۲۰۲۷ راه یافته است.

نامزدهای بخش سینمایی بیست‌ و چهارمین رویداد سینمایی و تلویزیونی دنیای تصویر (تندیس حافظ) توسط هیئت داوران معرفی شدند.

آئین اختتامیه نوزدهمین جشنواره بین‌المللی سینمای مستند «سینماحقیقت»، عصر ۲۵ آذرماه با حضور سیدعباس صالحی (وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی)، مسئولان سینمایی و جمع کثیری از مستند سازان در تالار وحدت برگزار شد.

مستند شکافتن صخره‌ها ساخته سارا خاکی و محمدرضا عینی، داستان سارا شاهوردی، نخستین زن منتخب شورا در یک روستای کوچک ایرانی را روایت می‌کند؛ زنی که با شجاعت و پشتکار، الگویی برای برابری جنسیتی و تغییر اجتماعی در جامعه‌ای سنتی است.

مراسم بزرگداشت فرهاد ورهرام، مستندساز سرشناس ایران، شامگاه ۲۲ آذر ماه در نوزدهمین جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت برگزار شد. ورهرام در سخنان متواضعانه خود با صراحت اعلام کرد: «من عاشق سینما نیستم» و انتخاب مستندسازی برای او، انتخابی برای "شناخت سرزمین و ارتباط با انسان‌ها" بوده است.

مستند «روباه و ماه صورتی» ساخته مهرداد اسکویی، که پیش از این موفق به کسب جایزه بهترین فیلم جشنواره ایدفا شده است، روز شنبه ۲۲ آذر ماه در پردیس ملت روی پرده می‌رود.

جدیدترین مستند راس مک‌الووی با عنوان «بازسازی» (Remake)، اثری عمیق و تکان‌دهنده درباره سوگ، حافظه و معنای تصاویر ثبت‌شده است؛ روایتی که زندگی خانوادگی، بحران اعتیاد و میراث هنری یک فیلمساز را به شکلی بی‌سابقه در هم می‌آمیزد.

فیلم مستند «بال‌های آوازخوان» به کارگردانی هیمن خالدی، پس از کسب جایزه بهترین فیلم مستند در جشنواره بین‌المللی بوسان و نامزدی در BFI لندن و ZFF زوریخ، مسیر موفقیت بین‌المللی خود را ادامه می‌دهد.

۱۱ مستند ایرانی در بخش‌های مختلف بین‌الملل نوزدهمین جشنواره فیلم مستند ایران «سینماحقیقت» روی پرده خواهند رفت.

در آستانه برگزاری نوزدهمین دوره جشنواره «سینماحقیقت»، تحلیل‌ها از یک بحران ساختاری به نام «ادغام عمودی ناکارآمد» در این رویداد ملی حکایت دارد. بر اساس آمار، حدود ۸۰ درصد آثار منتخب و جوایز جشنواره، تولید مستقیم یا غیرمستقیم مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی است. این انحصار که ناشی از تعارض منافع نهادی (یگانگی نقش سرمایه‌گذار، تولیدکننده و برگزارکننده در یک مدیریت واحد) است، عملاً رقابت عادلانه را مخدوش و بخش خصوصی مستقل را حذف می‌کند.

فرآیند رزرو بلیت‌های نوزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت» برای دارندگان کارت جشنواره، از ساعت ۱۱ صبح روز یکشنبه ۱۶ آذر در سامانه‌های آی‌تیکت، ایران‌تیک و سینماتیکت آغاز می‌شود. این رزرو صرفاً با شماره تلفن همراه ثبت‌شده در سامانه و تنها امکان رزرو یک بلیت رایگان به ازای هر سانس را می‌دهد. خرید بلیت برای عموم علاقه‌مندان از ساعت ۱۹ روز دوشنبه ۱۷ آذر آغاز خواهد شد.

فهرست ۲۳ مستند بلند بخش مسابقه ملی نوزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت» از سوی روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی اعلام شد.

با نزدیک شدن به روزهای برگزاری نوزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت»، فهرست ۲۰ مستند نیمه بلند بخش مسابقه ملی این رویداد اعلام شد. آثاری چون «کوروش» به کارگردانی سپیده سپهی، «من جلال آل احمد هستم» ساخته علی اکبری، «مال هیچکس» از

مستند «یک بیابان معمولی» به کارگردانی کیانوش الطافی، در حال فیلمبرداری در استان قزوین است. این مستند به سبک زندگی و روزمرگی‌های افرادی می‌پردازد که در یک سیرک کار می‌کنند و زندگی‌شان شبیه عشایر، فصول مختلف سال را به شکلی متفاوت از دیگران می‌گذرانند.

روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی، فهرست ۲۵ مستند کوتاه ایرانی راه‌یافته به بخش مسابقه ملی نوزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت» را اعلام کرد.

همزمان با آغاز نوزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت»، آثار مستند ایرانی و خارجی منتخب بخش‌های مختلف این رویداد در موزه سینما نیز روی پرده خواهند رفت.

مستند «ترنس‌کُشی» به کارگردانی محسن آقایی، نسخه‌ای بازآفرینی‌شده و گسترده‌تر از مستند برنده جایزه «پیله‌ابریشم»، از شنبه ۱۵ آذر ماه در دانشگاه‌های سراسر کشور رونمایی می‌شود و اکران آنلاین آن نیز از ۲۲ آذر ماه ۱۴۰۴ در پلتفرم سفیرتماشا آغاز خواهد شد.

روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی از حضور ۱۸ مستند ایرانی در بخش مسابقه فیلم‌های دانشجویی نوزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت» خبر داد.

روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی از حضور ۱۱ مستند بلند خارجی در بخش مسابقه بین‌الملل نوزدهمین جشنواره «سینماحقیقت» خبر داد. این آثار از تولیدات سال‌های ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ هستند و از کشورهایی چون بلژیک، جمهوری چک، هند، قزاقستان، مونته‌نگرو و ترکیه در این رویداد شرکت دارند.

مستند «جان لیلی و دفتر کنترل تصادف‌های زمینی»، که به زندگی یکی از جنجالی‌ترین دانشمندان حوزه آگاهی، ارتباط انسان و دلفین‌ها، موجودات فرازمینی و LSD می‌پردازد، توسط کمپانی Oscilloscope خریداری شد. این فیلم که روایتگر زندگی عجیب و تأثیرگذار جان لیلی است، نگاه تازه‌ای به مرزهای علم، روان، ادراک و تجربه‌های غیرعادی ارائه می‌دهد.

در نشست نقد و بررسی فیلم مستند سینمایی «مهدکودک» به کارگردانی حانیه یوسفیان (محصول مرکز گسترش)، بر روایت تکان‌دهنده‌ی زندگی کودکانی تأکید شد که به دلیل مادران مجرم، در زندان متولد شده‌اند و هرگز فضای بیرون و آسمان پرستاره‌ی شب را ندیده‌اند.

مستند جنجالی «عصر افشاگری» که به‌تازگی در آمازون پرایم منتشر شده، با اتکا به شهادت ده‌ها مقام ارشد دولتی و امنیتی آمریکا ادعایی تکان‌دهنده را مطرح می‌کند: بیگانگان وجود دارند و دهه‌هاست که به زمین آمد‌ه‌اند، و دولت‌ها از حقیقت مطلع‌اند. این فیلم ۱۱۰ دقیقه‌ای با بررسی اسناد، گزارش‌های رسمی و مصاحبه با شخصیت‌هایی از سیا، پنتاگون و سنای آمریکا، مخاطب را با شواهدی روبه‌رو می‌کند که اگر درست باشند، می‌توانند بزرگ‌ترین افشاگری تاریخ بشر را رقم بزنند.

فیلم «راه‌های دور» با عنوان انگلیسی «شکافتن صخره‌ها» به کارگردانی مشترک سارا خاکی و محمدرضا عینی، برنده جایزه ۵ هزار یورویی تماشاگران در جشنواره بین‌المللی فیلم مستند آمستردام (ایدفا) ۲۰۲۵ شد.

سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی مستند آمستردام (ایدفا) با اعلام کامل برندگان به کار خود پایان داد؛ مستندسازان ایرانی موفق به کسب دو جایزه اصلی این دوره شدند. فیلم «روباه و ماه صورتی» به کارگردانی مهرداد اسکویی جایزه ۱۵ هزار یورویی بهترین فیلم در مسابقه بین‌الملل را کسب کرد، و فیلم «گذشته آینده استمراری» ساخته مرتضی احمدوند و فیروزه خسروانی نیز جایزه ۱۵ هزار یورویی بهترین فیلم در بخش «انویژن» (ویژه آثار با فرم‌های جسورانه) را از آن خود کرد. در این جشنواره، جایزه بهترین کارگردانی بین‌الملل به «پادشاهی کارتلی» و بهترین تدوین به «دسامبر» رسید.

مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی از برگزاری ۱۲ کارگاه تخصصی با حضور استادان ایرانی و خارجی در حاشیه نوزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت» خبر داد.

در سی‌وهشتین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایدفا در آمستردام، مستندسازان ایرانی موفق به کسب جوایز بهترین فیلم در دو بخش اصلی رقابتی شدند. در بخش مسابقه بین‌الملل، جایزه بهترین فیلم به «روباه و ماه صورتی» به کارگردانی مشترک مهرداد اسکویی و ثریا خلاقی اهدا شد. همچنین در بخش «انویژن» (Envision)، مستند «گذشته آینده استمراری» ساخته مرتضی احمدوند و فیروزه خسروانی این جایزه را کسب کرد.

با حکم رائد فریدزاده، رئیس سازمان سینمایی، اعضای شورای سیاستگذاری نوزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت» معرفی شدند. در این شورا، رائد فریدزاده به عنوان رئیس و افرادی چون محسن برمهانی (معاون سیما)، مهدی شفیعی (معاون توسعه سازمان سینمایی)، محمدحسین حقیقی (کارگردان) و محمد حمیدی مقدم (دبیر جشنواره) حضور دارند.

در بخش بین‌الملل نوزدهمین جشنواره فیلم مستند ایران «سینماحقیقت»، ۱۲ مستند پرتره با موضوع زندگی چهره‌های تأثیرگذار سینمای جهان به نمایش درمی‌آیند.

دهمین دوره جوایز سالانه مستند انتخاب منتقدان (Critics' Choice Documentary Awards) در سالن ایدیسون بال‌روم نیویورک برگزار شد و مستند «همسایه بی‌نقص» ساخته گیتا گاندبیر با حکمرانی کامل، پنج جایزه اصلی را کسب کرد.

همزمان با نهمین سالگرد درگذشت توران میرهادی (۱۸ آبان)، مستند «یکی بود، یکّی نبود» که پرتره‌ای از زندگی و اندیشه‌های این متخصص تأثیرگذار آموزش و پرورش و ادبیات کودکان است، برای نخستین‌بار در سامانه هاشور اکران آنلاین شد.

فیلم مستند «دو خواهر» به کارگردانی فرحبخش فرهیدنیا و تهیه‌کنندگی یاسر طالبی و ستاره زارع، موفق به دریافت جایزه‌ تولید مشترک شبکه مستند الجزیره در رویداد بین‌المللی «توکیو داکس ۲۰۲۵» شد.

نخستین «کمپ سینمای مستند ایران» با دبیری مهدی قربانپور (کارگردان «زمناکو») و با هدف بازگرداندن سینما به سرچشمه‌ مشاهده و درک دوباره جهان در روزگاری که سرعت تولید محتوا غالب شده، برگزار می‌شود.

فیلم مستند «بریکولاژ» که پرتره‌ای از زندگی و جهان ذهنی نادر مشایخی، آهنگساز و رهبر ارکستر نام‌آشنای ایرانی است، اکنون به صورت آنلاین در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است.

مستند بلند «شگرد» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی جعفر صادقی، به بخش رسمی Girona Film Festival در کشور اسپانیا راه یافت.

مستند بلند «رویاباف و قاضی» ساخته حسام اسلامی، پس از حضور موفق در جشنواره‌های معتبری چون ایدفا (IDFA) و هات‌داکس (Hot Docs)، اولین اکران خود را به صورت آنلاین و از روز چهارشنبه ۱۴ آبان‌ماه ساعت ۱۷ آغاز می‌کند.

در نخستین موج نامزدی‌های فصل جوایز سینمایی ۲۰۲۵، فیلم «نبردی پس از دیگری» ساخته پل توماس اندرسن با کسب شش نامزدی از جمله بهترین فیلم و بهترین کارگردانی، رکورد سی و پنجمین دوره جوایز گاتهام را به ثبت رساند.

مستند نیمه‌بلند «رویای روژین» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی سروه علی ویسی، به سیزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم کینو (Kinofest) روسیه راه یافت.

در مراسم بزرگداشت زنده‌یاد ناصر تقوایی و پس از نمایش مستند «پیش» (ساخته سال ۱۳۷۶)، مهوش شیخ‌الاسلامی و فرهاد ورهرام به تمجید از جزئی‌نگری و نظم این فیلمساز فقید پرداختند. مهوش شیخ‌الاسلامی از متانت و دقت تقوایی در پشت صحنه «دایی‌جان ناپلئون» سخن گفت و فرهاد ورهرام او را «بزرگ‌ترین عکاس ایران» نامید

فیلم مستند کوتاه «عاتقه» به کارگردانی مسعود دهنوی و محصول بنیاد فرهنگی روایت فتح، در ادامه موفقیت‌های بین‌المللی خود، موفق به کسب جایزه‌ی ویژه هیئت داوران از هجدهمین جشنواره بین‌المللی حقوق بشر «ENTRETODOS» برزیل شد.

مستند سینمایی «آواز باد» به کارگردانی سودابه بیضایی، بازیگر شناخته‌شده سینما، پس از اکران موفق در گروه هنر و تجربه و حضور در جشنواره‌های جهانی چون «داکا» و «زنان بیروت»، نمایش خود را در پلتفرم «هاشور» آغاز کرد. این فیلم داستان جست‌وجوی خویش توسط دختر جوانی به نام پگاه و آشنایی او با استاد طاهر یارویسی، نوازنده برجسته تنبور است.

مستند بلند «اوزاک یوللر» (راه‌های دور) به کارگردانی سارا خاکی و محمدرضا عینی، موفق به کسب جایزه معتبر نتپک (NETPAC) چهل و یکمین جشنواره فیلم ورشو شد. این فیلم که پیش‌تر برنده جایزه بزرگ هیئت داوران جشنواره ساندنس شده، روایتگر داستان زنی مدافع حقوق دیگران است که با موتور، در انتخابات روستایی دورافتاده در ایران رأی اهالی را جلب می‌کند.

بن استیلر در مستند جدید خود، «Stiller & Meara: Nothing Is Lost»، چهره‌ای صادقانه و عمیق از زندگی پدر و مادرش، جری استیلر و آن میرا، ارائه می‌دهد. این فیلم که از ۲۴ اکتبر در +Apple TV پخش می‌شود، نه تنها مسیری حرفه‌ای این زوج کمدی معروف دهه ۶۰ را مرور می‌کند، بلکه با استفاده از گنجینه‌ای از آرشیوهای خانوادگی، روایتی احساسی و نوستالژیک از ازدواج ۶۲ ساله و پرچالش آن‌ها به دست می‌دهد؛ عشقی که در برابر شهرت و تنش‌ها دوام آورد.

هیمن خالدی، کارگردان مستند «بال‌های آوازخوان» و برنده جایزه بهترین فیلم بخش آسیا از جشنواره بوسان، به دلیل امتناع سفارت سوییس از صدور ویزا نتوانست در این جشنواره حضور یابد. همچنین پرونده ویزای انگلستان او نیز کنسل شد و این مستند بدون حضور عوامل در بخش رقابتی مستند گریرسون جشنواره لندن به نمایش درآمد.

فیلم مستند بلند «۳۲ متر» به کارگردانی مرتضی اتابکی و محصول مشترک ایران، ترکیه و قطر، برای اولین نمایش جهانی خود در جشنواره IDFA ۲۰۲۵ انتخاب شد. این فیلم که روایتی انسانی از تلاش گروهی از زنان در جنوب ترکیه است، در بخش Luminous نمایش داده می‌شود و نامزد دریافت جایزه فیپرِشی و بهترین فیلم اول نیز هست.

تولید مستند «نارکیس» به کارگردانی زینب کریمی و تهیه‌کنندگی فاطمه احمدی، همزمان با روز جهانی نابینایان (روز عصای سفید) به پایان رسید و آماده حضور در جشنواره «سینماحقیقت» شد.

انجمن منتقدان آمریکا (Critics Choice Association) فهرست نامزدهای دهمین دوره جوایز مستند خود را اعلام کرد. در میان آن‌ها، مستندهای «Orwell: 2+2=5» و «The Perfect Neighbor» با بیشترین نامزدی در صدر قرار گرفته‌اند.

فستیوال بین‌المللی فیلم مستند آمستردام (IDFA) فهرست کامل رقابت‌های اصلی ۳۸مین دوره خود را اعلام کرد. این دوره که از ۱۳ تا ۲۳ نوامبر در آمستردام برگزار می‌شود، شامل نزدیک به ۲۵۰ فیلم از ۷۶ کشور است و با یک برنامه کوتاه‌ها افتتاح خواهد شد تا خلاقیت و تنوع آثار کوتاه مستند به نمایش گذاشته شود.

مستند «مشت‌زنی در رینگ ترجمه» به کارگردانی حنیف شهپرراد و تهیه‌کنندگی آریان عطارپور، با محوریت زندگی و آثار ذبیح‌الله منصوری، نویسنده و مترجم مشهور ایرانی، در مرحله تصحیح رنگ و صداگذاری قرار دارد. در این مستند بیوگرافی که بر اساس مصاحبه‌های اسماعیل جمشیدی روزنامه‌نگار ساخته شده، رضا بهبودی در نقش منصوری و امین قنبری در نقش جمشیدی به ایفای نقش پرداخته‌اند.