پویان: «گالیله» را آن طور دیده‌ام که استادم می‌خواست

علی پویان، کارگردان «گالیله» اجرای این اثر را تمام کردن کار ناتمامی می‌داند که حمید سمندریان دوست داشت انجامش دهد.

پایگاه خبری تئاتر: میان شاگردان و علاقه‌مندان زنده‌یاد حمید سمندریان، کسی نیست که از علاقه او به اجرای «گالیله» اثر جاودان برتولت برشت بی‌اطلاع باشد. نمونه‌اش آن‌چه رضا کیانیان در مراسم تشییع استاد گفت: «گفته می‌شود اگر کسی خواسته‌ای داشته باشد و بمیرد و به آن نرسد، دستش از گور بیرون می‌ماند، دست حمید سمندریان بیرون است و من امروز به او می‌گویم حمید دستت را بیرون نگذار! چرا که «گالیله» را همه اجرا خواهند کرد.»

یکی از آن «همه» که شاگرد مستقیم حمید سمندریان هم بوده، علی پویان است. پویان این روزها «گالیله» را با بازی امیریل ارجمند، ژاکلین آواره، فاطمه امینی، بنیامین بخشی‌زاده، اسفندیار بنوال، شبیر پرستار، صادق توکلی، سعید داوودی، بهروز سروعلیشاهی، حمیدرضا سنگیان، شاهین علایی‌نژاد، بابک قادری، شاپور کلهر و امیر مولوی در سالن استاد ناظرزاده کرمانیِ تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه برده است.

سمندریان پس از عبور از سال‌ها انتظار برای اجرای «گالیله»، در سال 1390 درباره دلیل اجرا نشدن این اثر گفته بود: « بعد از تمام مشکلاتی که برای اجرا به وجود آمد، امروز خودم با «گالیله» مسئله دارم. نخستین برخورد من با آن، جنبه علمی-دانشی این شخصیت بود اما برتولت برشت به دلیل عقبه سیاسی چپ‌گرایانه‌اش باری سیاسی به این شخصیت بخشید... من می‌خواهم بازسازی‌ای از این نمایشنامه ارائه کنم که طبیعت و اصالت علمی-تاریخی «گالیله» در آن برجسته باشد. بدون چسباندن مسائل سیاسی متفرقه به اطراف آن.»

علی پویان در این مورد گفت: «در «گالیله» بُعدِ سیاسی قضیه بسیار مهم است. بحث علمی هم مطرح است اما زمینه‌ای است برای ابرازِ نظراتِ سیاسی. شیوه اجرایی من، اپیک است و من «گالیله» را برای امروز اجرا می‌کنم نه برای دهه سی یا چهل میلادی.»

او با اشاره به این که دقیقا از همان منظری به «گالیله» نگاه کرده است که حمید سمندریان نگاه می‌کرد، توضیح داد: «سال 58 که حمید سمندریان مشغول تمرین «گالیله» با حضور هنرمندانی مثل محمدعلی کشاورز، جمیله شیخی، احمد آقالو، گلچهره سجادیه، حمید لبخنده و من بود، دقیقا از همین منظر که ما امروز به این متن نگاه کردیم، نگاه می‌کرد. همه گروه تا پیش از اجرای اول استرس و دغدغه داشتند که نکند نشود ولی اولین اجرای‌مان به ما اثبات کرد که آن‌چه می‌خواستیم اتفاق افتاده است.»
پویان که سال گذشته «دکتر استوکمان» را در تئاترشهر روی صحنه برد، در مورد شیوه اجرایش در «گالیله» توضیح داد: «من بخشی از فلسفه را روی صحنه عینیت داده‌ام و برای رسیدن به آن‌چه اکنون می‌بینید، هشت ماه تمرین کرده‌ایم. حسن باستانی در مقام دراماتورژ نیز، هم خواسته‌های برشت را در نظر گرفت، هم خواسته‌های استاد سمندریان را و هم خواسته‌های مرا. چالاک شدن کار بدون حذف شدن چیزی از آن، برایم بسیار اهمیت داشت. یعنی ضمن حفظ جوهره اثر، کاری کرده‌ایم که مخاطب هم جذب شود. چون مخاطب ایرانی برای دیدن کارهای چند ساعته تربیت نشده است و ما باید از ترفندی برای نگه داشتنش پای کارمان استفاده می‌کردیم. میزانسن‌های ما میلیمتری است و نه کیلومتری. در مدت زمانی که صرف این کار کردم می‌توانستم چهار نمایش روی صحنه ببرم اما دلم می‌خواست کار ناتمامی را که حمید سمندریان دوست داشت انجام دهد، تمام کنم.»

«گالیله» متنی از برتولت برشت با ترجمه حمید سمندریان، کارگردانی علی پویان و دراماتورژی حسن باستانی است که تا دوشنبه 15 آبان هر روز ساعت 18 به مدت زمان یک ساعت و 40 دقیقه روی صحنه خواهد رفت.