چند نکته درباره برخی کمک‌های مالی وزارت ارشاد

پایگاه خبری تئاتر: علی‌اصغر کاراندیش ـ معاون توسعه‌ی منابع و مدیریت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌ ـ در خبری که ۲۷ مردادماه بدون اطلاع‌رسانی خاصی در سایت رسمی این وزارتخانه، البته نه در صفحه‌ی اصلی، بلکه در صفحه‌ی مربوط به زیرمجموعه‌ی معاونت‌ها منتشر شده، از شفاف‌سازی کمک‌ها از ابتدای سال ٩٧ تا پایان تیرماه خبر داده است. این کمک‌ها در دو جدول ارائه شده است؛ ۱۴ مورد کمک به اشخاص حقیقی و ۸۶ مورد کمک به اشخاص حقوقی مثل مؤسسات، بنیادها و ...که برخی از آن‌ها چند بار مورد حمایت قرار گرفته‌اند. در بخش اشخاص حقیقی چهار میلیارد و ۳۲۰ میلیون ریال به ۱۴ نفر بابت کمک به مؤسسات غیردولتی فرهنگی دینی داده شده است که یک مورد آن با پرداخت مبلغ ۹۰۰ میلیون ریال بابت «کمک به انتشار آثار ارزشمند» به یک چهره سیاسی - فرهنگی مربوط می‌شود. اما نکته‌ی جالب توجه، فهرست «کمک به اشخاص حقوقی» در سال ۹۷ است؛ چون برخلاف بعضی دیگر از کمک‌ها و حمایت‌های این چنینی، مثل آنچه در سینما اعلام شد و نوک پیکان انتقادها را به سمت برخی سینماگران چرخاند، این بار فهرست کمک‌ها بیشتر، سؤال را متوجه معاونت توسعه‌ی منابع و مدیریت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌ می‌کند که بر چه مبنایی این کمک‌های مالی پرداخت‌ شده است. براساس لایحه‌ی ارائه شده‌ی دولت به مجلس، اعتبار جاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ۱۱ هزار و ۸۵۴ میلیارد ریال بوده که این وزارتخانه جدا از اعتباری که برای هرکدام از زیر مجموعه‌های خود مثل سینما، هنرهای نمایشی، موسیقی، هنرهای تجسمی و ... درنظر گرفته در چند بخش، ارقامی برای کمک  و حمایت نیز اختصاص داده است. طبق پیگیری ایسنا این کمک‌های اعلام شده هم از فصل پنجم بودجه‌ی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که مربوط به کمک‌های بلاعوض است داده شده ولی نکته‌ی اصلی که در این گزارش به آن پرداخته می‌شود، ابهام در تناسب بعضی پول‌های داده شده  با حوزه‌ی فعالیت مؤسسات کمک‌گیرنده یا برنامه‌ی درج شده در جدول است. در جدول کمک به اشخاص حقوقی،  ۸۶ مورد کمک به مؤسسات، کانون‌ها، بنیادها و انجمن‌ها دیده می‌شود که در حوزه‌ی فعالیت‌های فرهنگی، هنری و دینی فعال هستند و هر کدام براساس یک برنامه در سال ۹۷ کمک مالی دریافت کرده‌اند که مجموع این کمک ۶۶۲ میلیارد و ۳۸۲ میلیون ریال می‌شود. هر کدام از این پرداخت‌ها جداگانه می‌تواند قابل بررسی باشد. طبق آنچه در این جدول منتشر شده، اردیبهشت‌ماه امسال بنیاد فرهنگی و هنری رودکی ۸۰۰ میلیون تومان تحت عنوان حمایت و صیانت از موسیقی ملی و هنرهای نمایشی دریافت کرده ولی شرح اقدام آن «بابت حمایت از ارکستر ملی سمفونیک» درج شده است. این بنیاد خردادماه امسال نیز یک کمک سه میلیارد تومانی گرفته که عنوان برنامه‌اش باز هم حمایت و صیانت از موسیقی ملی و هنرهای نمایشی بوده، اما عنوان فعالیت و شرح اقدام، «کمک به بنیاد فرهنگی هنری رودکی و بابت انجام فعالیت‌های فرهنگی هنری» ذکر شده است. در تیرماه یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان دیگر به بنیاد رودکی پرداخت شده که باز هم عنوان برنامه همانند قبل است و شرح اقدام و عنوان فعالیت «انجام فعالیت‌های هنری، کمک به بنیاد رودکی و حمایت از ارکستر ملی و سمفونیک» بوده است. البته بنیاد رودکی برای هر شب اجرای تئاتر و حتی کنسرت اجاره‌ی زیادی از گروه‌ها می‌گیرد و هر زمانی هم که فرصت دست دهد تالار وحدت را برای برنامه‌های غیرفرهنگی و غیر هنری اجاره می‌دهد که این اعتقاد وجود دارد که پول خوبی از آن به‌دست می‌آید، همانند برنامه‌ای که برای رونمایی از خودرورهای لوکس خارجی در تالار وحدت برگزار شد یا آنچه به بهانه‌ی قرعه کشی خودرو توسط یک برند  آرایشی ـ بهداشتی در این تنها سالن فاخر هنری کشور برپا کردند. از سوی دیگر، مؤسسه‌ی توسعه‌ی هنرهای معاصر که به نوعی گلوگاه مالی معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و با حجم زیادی از فعالیت‌های هنری، اعتبار زیرمجموعه‌های معاونت همچون هنرهای نمایشی، هنرهای تجسمی، موسیقی و مد و لباس را در اختیار دارد و اتفاقا این روزها به‌خاطر همین موضوع شفاف‌سازی در تیررس مطالبه‌ها قرار گرفته، از ابتدای سال فقط دو میلیارد تومان کمک مالی از معاونت توسعه‌ی منابع و مدیریت دریافت کرده است. از کمک‌های مالی به این موسسه، اردیبهشت امسال ۵۰۰ میلیون تومان با عنوان حمایت و گسترش هنرهای نمایشی و بابت حمایت از تولید نمونه‌سازی و اجرای برنامه‌های تئاتر داده شده است. همچنین مؤسسه تیرماه یک میلیارد تومان هم برای حمایت از توسعه و الگوسازی مد و لباس اسلامی ـ ایرانی، حمایت و صیانت از موسیقی ملی، حمایت و گسترش هنرهای تجسمی و نمایشی گرفته که تجمیع تمام این فعالیت‌ها در یک میلیارد تومان خودش جای سؤال است. البته یک رقم ۵۰۰ میلیون تومانی دیگر هم در تیرماه امسال به مؤسسه‌ی توسعه‌ی هنرهای معاصر داده شده که بابت حمایت و صیانت از موسیقی ملی بوده است. با این حال از آنجا که در یک موردِ هنرهای نمایشی، هنوز مطالباتی از سال قبل باقی مانده و زمان چندان زیادی از تسویه حساب هزینه‌های جشنواره‌ی تئاتر فجر سال ۹۶ نمی‌گذرد. جدا از این سه بخش که به هنرهای نمایشی ارتباط داشتند، دو موسسه‌ی دیگر در این فهرستِ منتشر شده، کمک مالی برای فعالیت در حوزه‌ی هنرهای نمایشی گرفته‌اند که یکی «مؤسسه فرهنگی هنری همای هنر خانه خورشید» با دریافت ۱۰۰ میلیون تومان و با عنوان حمایت و گسترش هنرهای نمایشی است که جست‌وجوی اینترنتی اطلاعات مشخصی را از این مؤسسه نمی‌دهد و دیگری هم «مؤسسه‌ی فرهنگی هنری صبح روشن اصفهان» است که آن هم با عنوان برنامه‌ی حمایت و گسترش هنرهای نمایشی ۲۰۰ میلیون تومان کمک دریافت کرده است. نکته‌ی مهم درباره‌ی این دو مؤسسه این است که آیا معاونت هنری و تشکیلات تئاتر از اعطای چنین کمکی با عنوان «هنرهای نمایشی» مطلع هستند، ضمن اینکه معلوم نیست این دو مؤسسه چه فعالیتی در حوزه‌ی تئاتر داشته یا دارند؟ این ابهامات درحالی است که بودجه‌ی تئاتر به رغم تلاش‌هایی که برای افزایش آن در چند سال گذشته انجام شد، حال مدام آب می‌رود و مصداق آن هم اظهارات مدیرکل هنرهای نمایشی است که خردادماه امسال در گفت‌وگویی با ایسنا از کاهش پنج میلیارد تومانی اعتبار تئاتر نسبت به سال قبل خبر داد؛ آن هم در شرایطی که در قانون بودجه‌ی سال ۹۷ اعتبار تئاتر با بیش از ۱۴ میلیارد تومان افزایش نسبت به سال قبل، به حدود ۷۸ میلیارد تومان رسیده بود. شاید برای رفع این ابهامات که ممکن است در نظر اهالی فن و کارشناسان و اهالی تئاتر بیشتر هم باشد، لازم باشد معاونت توسعه‌ی مدیریت و منابع وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شفاف‌سازی دقیق‌تری را از کمک‌هایش ارایه کند.