دو رویکرد متفاوت تشکیلاتی در سینمای ما و پیامدها

پایگاه خبری تئاتر: ابراهیم مختاری رییس پیشین هیات مدیره خانه سینما در یادداشتی به مرور اتفاقات در ثبت انجمن های زیرمجموعه خانه سینما در وزارت کار پرداخت و تجربه مستندسازان را با تهیه کنندگان سینما مقایسه کرد. از آنجا که شنبه ۲۴ شهریور ماه مجمع عمومی انجمن صنفی مستندسازان برگزار می شود و مهرماه مجمع عمومی انجمن فرهنگی مستندسازان در پیش است این یادداشت با توجه به سیاست این دو انجمن در عرصه صنفی و فرهنگی نوشته شده است. متن یادداشت بدین شرح است: «وقتی بحث رفتن تشکل های سینمایی به وزارت کار درگرفت، انجمن مستندسازان تشکل خود را در خانه سینما نگه داشت و به گروهی از مستندسازان کمک کرد تا «انجمن صنفی» مستندسازی را در وزارت کار تاسیس کنند اما تشکل های دیگر عضو حانه سینما که به وزارت کار رفتند همه اعضای تشکل خود را «از دم» به تشکل تازه تاسیس صنفی در وزارت کار منتقل کردند و تشکل خانه سینمایی خود را متروک گذاشتند و موجودیت حقوقی آن را انکار کردند. این که چنین کاری با چه تمهیداتی صورت گرفت موضوع این نوشته نیست اما انجمن مستندسازان با اعلام این‌که یک تشکل‌ «فرهنگی» است جبهه فعالیت فرهنگی مستندسازی را حفظ کرد و بخش صنفی را به انجمن صنفی واگذاشت. انجمن مستندسازان در این راه تنها نمونه نبود و «شورای عالی تهیه کنندگان» تشکل دیگر عضو خانه سینما هم به همین شیوه عمل کرد. این تشکل هم - که از چهار تشکل تهیه کنندگی تشکیل شده است - تشکل خود را در خانه سینما نگه داشت و تشکل های عضو خود را راهنمایی کرد تا انجمن های صنفی‌شان را در وزارت کار تاسیس کنند. تا این جای کار، دو تشکل انجمن مستندسازان و شورای عالی تهیه کنندگان همانند هم عمل کردند اما تشکل‌های تازه تاسیس صنفی مستندسازان و صنفی تهیه کنندگان در ادامه راه رویکردهای متفاوتی را در پیش گرفتند و موجب پیامدهای متفاوتی شدند. مدیریت خانه سینما از پیش اعلام کرده بود از هر تشکل شغلی، تنها یک تشکل می تواند عضو خانه سینما باشد(۱) و تصریح کرده بود اگر تشکل صنفی مستندسازان درخواست عضویت کند تشکل مستندسازان (فرهنگی) را از عضویت محروم و تشکل تازه تاسیس صنفی را عضو خانه سینما می کند. هیات مدیره انجمن صنفی مستندسازان پس از تاسیس در وزارت کار، ثبت شدن انجمن صنفی را در وزارت کار به مدیرعامل خانه سینما اطلاع داد و سپس دعوت مدیریت خانه را به مجمع عمومی خانه سینما پذیرفت. مدیریت خانه سینما هم انجمن مستندسازان (فرهنگی) را از حضور در خانه سینما محروم کرد.(۲) انجمن فرهنگی مستندسازان به علت نارسایی «ضوابط و مقررات...» وزارت فرهنگ و اسلامی دارای هویت حقوقی نشده بود و عضویتش در خانه سینما، امنیتی به آن می داد که در بیرون از خانه سینما نداشت. به بیانی این اقدام می توانست موجب نابودی انجمن مستندسازان سینمای ایران شود. به ویژه که اغلب آن‌هایی که در سیاست متروک گذاشتن انجمن های عضو خانه سینما دست داشتند، وجود انجمن مستندسازان فرهنگی را شاهد زنده خلاف گسترده خود می دانستند و خواستار از میان رفتن آن بودند. این تنها موضع برخی از مدیران تشکل‌های سینمایی و دولتی سینما نبود بلکه برخی از مستندسازان عضو انجمن صنفی نیز خواستار از میان رفتن انجمن فرهنگی بودند و وجود انجمن فرهنگی را موجب «دو دستگی» و ناهمرنگی با جماعت تشکل‌های دیگر می دانستند. آنان استدلال می کردند انجمن صنفی می تواند فعالیت فرهنگی داشته باشد و نیازی به یک تشکل با ماموریت فرهنگی نیست. با این استدلال آنها ابتدا فعالیت فرهنگی را به یک «فعالیت ضمیمه» کاهش می دادند و سپس آن را مال خود کرده و خواستار از میان رفتن انجمن فرهنگی مستندسازان بودند.(۳) می توان گمان برد که صاحبان این نظریه اگر به وزیری در وزارت کار برسند با همین استدلال خواهان تعطیل تشکل های فرهنگی در همه مشاغل شوند و در نهایت حکم به بستن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بدهند. این روحیه تمامیت خواهی در مدیریت دولت دهم و یازدهم بود که تشکل های مدنی را قلع و قمع می کرد و راه تاسیس آن‌ها را می‌بست. اما تشکل های تازه تاسیس صنفی تهیه کنندگان در ادامه راه خود سیاست دیگری را در پیش گرفتند. آن‌ها گرچه می توانستند اتحادیه صنفی تهیه کنندگان را در وزارت کار تشکیل دهند و معارض «شورای عالی تهیه کنندگان» در خانه سینما شوند، تشکل های صنفی خود را سامان دادند و معارض «شورا» نشدند. شورای عالی تهیه کنندگان هم اجازه دخالت مدیریت خانه سینما را در امور خود نداد و مدیریت خانه نیز که مدام اعلام کرده بود تشکل‌ها به شرطی می توانند در خانه سینما باشند که در وزارت کار ثبت شده باشند(۴) در این مورد (مانند مورد تشکل هایی که به سوی وزارت کار نرفتند) سکوت کرد. بدین ترتیب تهیه کنندگان با این سیاست هم تشکل فرهنگی خود را در خانه سینما دارند و هم امکان گسترش صنفی در وزارت کار را – برای تشکیل اتحادیه صنفی تهیه کنندگان – در بیرون از خانه سینما دارا هستند. ابراهیم مختاری ۲۳/۶/۹۷ ۱- این بندی از اساسنامه خانه سینما است. ۲- توضیح علل این رفتار مدیریت خانه سینما را در مقاله «خانه سینما، صنفی یا فرهنگی» ایسنا ۲۲/۶/۹۶ و در «صورت بندی تشکل‌های سینمائی در دولت روحانی» خبرآنلاین، شرح داده ام. ۳- این در حالی بود که اعضای انجمن فرهنگی نه تنها خواستار از میان رفتن انجمن صنفی نبودند که به عکس معتقد به بودن و تقویت آن انجمن بودند. ۴- این ادعا خلاف اساسنامه بود.»