سازنده‌ی «علی آقا» برای جذابیت آفرینی تلاش کرد

پایگاه خبری تئاتر: در ابتدای این جلسه که با حضور رضا درستکار به عنوان منتقد مهمان برگزار شد، حیدری در پاسخ به پرسش ناصر صفاریان (مجری برنامه و مسئول جلسه‌های نمایش فیلم) درباره‌ی میزان شناخت خود از شخصیت فیلم «علی آقا» گفت: «شناخت من از این شخصیت ریشه در علاقه‌ام به عکاسی مستند و خیابانی دارد که حدود ده سال است به آن اشتغال دارم. در طول این مدت با افراد بسیاری آشنا شده‌ام که شخصیت محوری فیلم «علی‌آقا» تنها یکی از آن‌هاست.» وی که در فیلم خود برش‌هایی از زندگی یک مرد عاشق کبوتربازی را به نمایش گذاشته افزود: «دلم می‌خواست داستان تعریف کنم اما بیش از آن دوست داشتم درباره‌ی موضوع کبوتربازی فیلم بسازم. به همین دلیل مدت‌ها دنبال کسی می‌گشتم که چنین خصوصیاتی داشته باشد تا این که علی‌آقا را پیدا و احساس کردم او همان کسی است که دنبالش می‌گردم.» حیدری سپس در پاسخ به پرسش دیگری درباره‌ی نحوه‌ی راضی کردن شخصیت محوری فیلم برای حضور در مقابل دوربین گفت: «آشنایی با او برای انجام این کار حدود پنج ماه زمان برد. در طول این مدت هر دو سه روز یک‌بار درباره‌ی این فیلم با او صحبت می‌کردم تا سرانجام رضایت داد وارد زندگی‌اش شوم و از او و خانواده‌اش فیلم بگیرم.» وی سپس با اشاره به این که تنها یک نفر دیگر (صدابردار) در تولید این فیلم به او کمک کرده افزود: «در بخش‌هایی از فیلم برای آن که ماجراها کاملاً واقعی باشد دوربین را از چشم رهگذران و مردم عادی مخفی کرده بودیم، با این وجود فیلم‌برداری این فیلم حدود هجده‌ ماه و در طول این مدت، هفته‌ای سه روز ادامه داشت.» بخش بعدی به صحبت‌های منتقد مهمان برنامه اختصاص داشت. در این بخش رضا درستکار ساخته شدن فیلم «علی‌آقا» را خوش‌حال‌کننده توصیف کرد و گفت: «این فیلم را می‌توان یک نمونه‌ی خوب از تلاش سینمای مستند برای جذابیت‌آفرینی دانست. فیلمی که استادان این نوع سینما کم‌تر به ساخت آن علاقه نشان می‌دهند.» وی سپس حضور آگاهانه‌ی سوژه‌ی فیلم و اطرافیانش در مقابل چشم دوربین را نشانه‌ی امتیاز این فیلم و رشد سینمای مستند امروز ایران دانست و افزود: «در بخشی از این فیلم حتی سازنده‌ی فیلم و همکار او نیز جلوی دوربین دیده می‌شوند. به تعبیری بهتر آن‌ها به این طریق سعی می‌کنند یقه‌ی تماشاگر را گرفته و تا انتهای فیلم رها نکنند.» درستکار نامزد شدن «علی‌آقا» در دوره‌ی قبلی جشنواره‌ی سینماحقیقت و در چند رشته مهم را دستاورد مهمی برای این فیلم دانست و سپس گفت: «شخصیت اصلی این فیلم با آدم‌های اطراف خود تفاوت‌های عمده‌ای دارد و همین نکته به جذابیت او تبدیل شده؛ اما نکته این‌جاست که مستند «علی‌آقا» فرم مورد نیاز خود را پیدا نکرده و از این زاویه می‌توان گفت فیلم موفقی نیست.» وی افزود: «این فیلم با وجود رویکرد مدرنی که دارد و برخلاف فیلم‌هایی که زیبایی‌شناسیِ «چرکی» را به یک پدیده تبدیل می‌کنند، زیبایی‌شناسی مورد انتظار تماشاگر را ارائه نمی‌دهد.» درستکار گفت: «در «علی‌آقا» نه شخصیت محوری و نه سایر شخصیت‌های فیلم، سمپاتیک نیستند و فیلم این توفیق را پیدا نمی‌کند تا همراهی تماشاگر با آن‌ها را به دست بیاورد.» منتقد مهمان برنامه در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: «سازنده‌ی فیلم «علی‌آقا» تماشاگر خود را درباره‌ی علت ساخته شدن این فیلم قانع نمی‌کند و با وجود آشنایی با عناصر اصلی حرفه‌ی عکاسی (قاب‌بندی، ترکیب‌بندی و...) هیچ‌کدام از این عناصر را در ساختار تصویری فیلم خود به کار نبرده است.» در ادامه‌ی جلسه، کامران حیدری در پاسخ به پرسش مجری برنامه درباره‌ی ایده‌پردازی و نحوه‌ی روایت خود در فیلم «علی‌آقا» گفت: «من در کارگاه‌های متعددی که در خارج از کشور و به همین منظور برگزار شده شرکت داشته‌ام. برخلاف تصوری که در داخل ایران وجود دارد، ساخت فیلم‌هایی که در مرز میان سینمای مستند و داستانی حرکت کند، در سینمای جهان از سال‌ها پیش به یک امر عادی تبدیل شده است.» وی با اشاره به این که بخش‌های محدودی از فیلم، طراحی از پیش تعیین شده دارد گفت: «روزهای متمادی به شیوه‌ی زیست و عملکرد شخصیت اصلی فیلم نگاه می‌کردم. به این ترتیب به ‌دقت می‌دانستم او در طول روز چه برنامه‌ای دارد، چه کارهایی انجام می‌دهد و چگونه باید از او فیلم بگیرم.» حیدری سپس در پاسخ به پرسش یکی از تماشاگران درباره‌ی ایجاد تمایز میان سینمای مستند و داستانی گفت: «اگر عنوان مستند را از روی این فیلم برداریم می‌توان گفت من یک فیلم داستانی ساخته‌ام، اما واقعیت این است که «علی‌آقا» در مرز میان این دو نوع سینما جا می‌گیرد و در بخش‌هایی مستند و در بخش‌های دیگری داستانی است.» وی افزود: «مدت‌هاست دیگر به فاصله‌گذاری‌هایی از این نوع فکر نمی‌کنم؛ مگر این که بخواهم یک فیلم اجتماعی با رویه‌ی خبری بسازم.» در ادامه‌ی جلسه، رضا درستکار ضمن قدردانی از تلاش‌های فیلم‌ساز در ساخت «علی‌آقا» گفت: «شخصیتِ محوری فیلم اگر می‌خواهد زندگی بیش‌تری را تجربه کند باید حتماً جغرافیا داشته باشد. در غیر این صورت این فیلم هم جزو آثار متعددی قابل دسته‌بندی است که شیوه‌های فیلم‌سازی مورد تایید مدیران را سرلوحه‌ی کار خود قرار دادند اما جمع‌بندی تمام آن‌ها به تولد فیلم‌سازان قابل بحثی منجر نشد.» بخش پایانی این جلسه‌ی نقد و بررسی به صحبت‌های کامران حیدری درباره‌ی فیلم‌سازی تک‌نفره اختصاص داشت. وی با اشاره به دشواری‌های این نوع فیلم‌سازی گفت: «روش مورد بحث زمانی موفق خواهد بود که تهیه‌کننده با پرداخت سرمایه‌ی کافی و در نظر گرفتن زمان مورد نیاز برای ساخت چنین فیلمی موافقت کند.» وی افزود: «از آن‌جا که در کارهای قبلی‌ام تجربه‌های ناموفقی با برخی فیلم‌بردارها داشتم تصمیم گرفتم «علی‌آقا» را خودم فیلم‌برداری کنم. البته این نوع کار کردن که برای خود من جذاب است گاهی می‌تواند نتایج عجیبی هم داشته باشد اما همیشه و به همه نمی‌توان آن را توصیه کرد.»