پایگاه خبری تئاتر: تئاتر ایران در سالی که گذشت پستی‌ها و بلندی‌های زیادی را به خود دید، بحرانی شدن وضعیت زیربنایی مجموعه تئاتر شهر و تغییر دبیر سی‌دومین جشنواره تئاتر فجر در آستانه برگزای جشنواره تا وضعیت بلاتکلیف اداره تئاتر، تالار «مولوی» و البته بازگشت برخی هنرمندان نام آشنا پس از چند سال به صحنه تئاتر از جمله اتفاقات مهم وجالب توجهی بود که در سال 92 در تئاتر رخ داد.
در این گزارش مروری داریم بر مهمترین رخدادهای تئاتری در سالی که سپری شد.
تغییرمدیر هنرهای نمایشی در آستانه جشنواره تئاتر فجر
مدیر اداره کل هنرهای نمایشی سرانجام تغییر کرد، اواسط دی ماه بود که حسین طاهری به عنوان مدیر جدید اداره کل هنرهای نمایشی معرفی شد.
شاید خیلی‌ها انتظار داشتند که معاونت هنری زودتر از این‌ها مدیر جدید تئاتر را معرفی کند، اما کمتر کسی انتظار داشت که این اتفاق در آستانه برگزاری سی و دومین جشنواره تئاتر فجر رخ دهد.
طاهری در شرایطی مدیریت اداره کل هنرهای نمایشی را بدست گرفت که با مشکلات متعددی از جمله کمبود اعتبار و بودجه لازم، تعهدات و بدهی‌ها به گروه‌های مختلف تئاتری،بلاتکلیفی چندین مجموعه تئاتری و ... روبرو بود.
اما با این وجود با روی کارآمدن دولت جدید تئاتری‌ها هم مانند دیگر اقشار جامعه امیدوار شدند که پس ازاین شرایط بهتری برای تئاتر رقم بخورد.
با وجود این امیدواری‌ها مدیر جدید هنرهای نمایشی هنوز برنامه مشخص،مدون و روشنی برای آینده تئاتر عنوان نکرده‌است و فعلا سکوت را ترجیح داده است، امروز تئاتری‌ها منتظر هستند که ببینند مدیری که از تلویزیون به تئاتر آمده با چه رویکرد و برنامه‌ای می‌خواهد تئاتر را از وضعیت فعلی‌اش خارج کند.
تغییر مدیر شورای نظارت وارزشیابی
با شروع مدیریت حسین طاهری در مرکز هنرهای نمایشی در اواخر دی ماه بود که محمدرضا الوند از سمتش به عنوان مدیر شورای نظارت وارزشیابی استعفا کرد.
الوند درباره استعفایش می‌گوید:«استعفای من اصلا به دلیل پس‌لرزه‌های انتخابات نیست و این شیطنت برخی از افراد است که چنین تحلیل‌هایی را ارائه می‌دهند.»
اوایل اسفند هم رضا دادویی که به عنوان نویسنده و کارگردان سابقه فعالیت در تئاتر و سینما را دارد، از سوی حسین طاهری به عنوان مدیر جدید شورای نظارت وارزشیابی معرفی شد.
تغییر دبیر جشنواره تئاتر فجر
یکی از مهمترین اتفاقات تئاتری امسال تغییر اسماعیل عالی‌زاد دبیر سی و دومین جشنواره تئاتر فجر و جایگزینی قادر آشنا، مدیر پیشین اداره هنرهای نمایشی به جای در آستانه برگزاری جشنواره تئاتر فجر بود.
با وجود آنکه اسماعیل عالی‌زاد تا آخرین لحظات برکناری‌اش بر ادامه کارش تاکید می‌کرد اما سرانجام این تغییر اتفاق افتاد.
شاید اصلی‌ترین دلیل این تغییر نارضایتی تعداد زیادی از هنرمندان از عملکرد عالی‌زاد و نبودن اجماع لازم نسبت به نحوه مدیریت او بود.
قادر آشنا مدیر پیشین اداره کل هنرهای نمایشی چندی پیش درباره انتخاب و برکناری اسماعیل عالی‌زاد از دبیری سی‌ودومین جشنواره تئاتر فجر توضیح داد: «شناخت من از ایشان به دوره فعالیتش در شورای نظارت و ارزشیابی برمی‌گردد. ایشان در مباحث نظری صاحب نظر بود و مکاتب فکری و سبک‌های هنری را خوب می‌شناخت. از سوی دیگر از شنیده‌های فراوان درباره عملکرد دبیران قبلی جشنواره خسته شده بودم و می‌خواستم کسی را انتخاب کنم که متعلق به هیچ طیفی نباشد و بتواند همه هنرمندان را برای حضور در جشنواره جذب کند.»
او ادامه می‌دهد: «می‌دانستم که چون او از بدنه تئاتر نبود، دوستان تئاتری واکنش خواهند داشت. اما معتقد بودم روال کارها به گونه‌ای خواهد بود که اعتراضات فروکش می‌کند. انتشار به موقع فراخوان و زمان‌بندی جشنواره قابل قبول بود اما در روند اجرا دچار مشکل شد. او حوزه اجرا را دست کم گرفته بود. دبیری که یک سال فرصت داشت باید ستاد اجرایی‌اش را می‌چید، اما مشاورانش در این زمینه اشتباه کردند تا اینکه من خود وارد کار شدم. مشاوران عالی‌زاد مشاوره نظری می‌دادند نه اجرایی، در حالی که در جشنواره تئاتر فجر بخش اجرایی بسیار مهم است. از سوی دیگر به دلیل تغییر معاون هنری، طبیعی بود که فرد دیگری جایگزین من شود و فکر می‌کنم آقای عالی‌زاد منتظر بود تا ببیند با چه کسی همکاری خواهد کرد.»
جشنواره تئاتر فجر کم هیجان‌تر از سال‌های قبل
سی‌ودومین جشنواره تئاتر فجر در جزیره کیش افتتاح شد و بخش صحنه‌ای جشنواره هم نسبت به سال‌های گذشته در تعداد روزهای بیشتری برگزار شد.
با وجود حجم بالای آثار در بخش‌های مختلف انتقاداتی نسبت به کیفیت برخی آثار، نحوه داوری‌ها، نظم و شرایط برگزاری،کیفیت آثار خارجی از سوی هنرمندان مطرح شد.
جشنواره تئاتر فجر امسال در شرایطی برگزار شد که نمایشگاه عکس و پوستر که در زیر گذر چهار راه ولیعصر (عج) برپا شده بود خیلی زود جمع آوری شد و بازار تئاتر ایران هم کم رونق‌تر از سال‌های گذشته برگزار شد.
اما علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که پیش از جشنواره تئاتر فجر بر مظلومیت تئاتر و کم توجهی به آن اذعان کرده بود، در طول برگزاری جشنواره به سالن‌های تئاتر نیامد و تنها در روز اختتامیه حاضر شد.
سرنوشت اداره تئاتر به سال بعد موکول شد
سال 92 به پایان رسید اما وضعیت مبهم و نامشخص اداره تئاتر مشخص نشد تا همچنان مرکز اصلی تمرین گروه‌های تئاتری بلاتکلیف بماند و هنرمندان مجبور باشند در ساختمان اجاره‌ای خیابان «فرصت» که شرایط مطلوبی ندارد، تمرین کنند.
مریم معترف مدیر اداره تئاتر به تازگی درباره آخرین وضعیت اداره تئاتر عنوان کرد:«با صحبت‌هایی که با معاون هنری وزارت ارشاد و مدیر اداره کل هنرهای نمایشی درباره اداره تئاتر داشته‌ایم، قرار بر این شد تا بودجه لازم برای تخریب ساختمان قدیمی اداره تئاتر و ساختن دوباره آن اختصاص یابد. اما به هر حال تا زمانی که ساختمان اصلی ساخته شود باید در ساختمان موقتی بمانیم.»
جشنواره تئاتر عروسکی دانشجویی با کمبود‌ها برگزار شد
سیزدهمین جشنواره تئاتر عروسکی دانشجویی اواخر بهمن با وجود مشکلات مالی در تعدادی از تالار‌ها، موسسات و دانشکده‌های تئاتر برگزار شد.
شاید یکی از مهمترین مشکلات گروه‌های عروسکی دانشگاهی در این دوره علاوه بر کمبود کمک هزینه‌ها که دیگر موضوعی عادی شده است، محل استقرار و اسکان وسایل‌ها و عروسک‌های گروه‌های تئاتر به خصوص گروه‌های شهرستان بود چرا که هنوز تکلیف بازگشایی خانه عروسکی مشخص نشده است و این گروه‌ها مجبور شدند از پلاتو‌های دانشکده‌های مختلف برای اسکان وسایل‌شان استفاده کنند.
محسن محمدی دبیر سیزدهمین جشنواره تئاتر عروسکی دانشجویی با ارزیابی ازاین جشنواره تصریح کرد: هیچ ضمانتی برای ادامه جشنواره تئاتر دانشگاهی وجود ندارد. بزرگترین مشکل جشنواره تئاتر عروسکی دانشجویان عدم انسجام آن است، در این وضعیت هر دبیری که بیاید باید از اول شروع کند.
وی مشکلات مالی را دیگر معضل بزرگ جشنواره تئاتر عروسکی دانشجویان برمی‌داند و می‌گوید: همیشه بیشتر انرژی صرف جذب بودجه می‌شود و کمتر به مسائل علمی می‌پردازیم. وزارت علوم انتظار دارد جشنواره زیر نظر مستقیم آن‌ها برگزار شود در حالی که شکل درست‌تر این است که جشنواره همچنان دانشگاهی بماند اما ساختارش تغییر کند.
این جشنواره که سابقه نسبتا طولانی هم دارد در طی سال‌ها به دلیل مشکلات مختلف نتوانسته است به صورت مداوم برگزار شود.
دغدغه‌ای به نام تالار مولوی
شاید خبرسازترین و یکی از پرحاشیه‌ترین اتفاقات تئاتری امسال متعلق به اصلی‌ترین مرکز تئاتر دانشجویی ایران یعنی تالار مولوی بود، تالاری که در اوایل امسال پس از چند ماه تعطیلی قرار بود با انجام تعمیرات و بهسازی لازم فعالیت‌اش را از اوایل پاییز از سر بگیرد، اما این اتفاق نیافتد و معاونت فرهنگی دانشگاه تهران که متولی اصلی تالار به حساب می‌آید، دلیل این اتفاق را عدم تامین اعتبارات لازم عنوان کرد.
اما مدتی بعد سعید اسدی مدیر وقت تالار مولوی و همچنین معاون فرهنگی دانشگاه تهران تصمیم گرفتند با وجود انجام نشدن تعمیرات درهای تالار مولوی را باز کند تا حداقل این تالار از حالت رکود و تعطیلی که مدت‌ها دچارش بوده است خارج شود.
در این مدت چند نمایش در تالار کوچک و همچنین تالار اصلی مولوی در شرایطی نامطلوب و بدون امکانات نوری و سیستم برق و با استفاده لامپ به صحنه رفتند. اما همه این‌ها باعث نشد که سعید اسدی مدیری که خیلی از تئاتری از دوران مدیریت‌اش به نیکی یاد می‌کنند استعفایش را اعلام نکند، سرانجام هم جعفر گل محمدی معاون فرهنگی دانشگاه تهران با استعفای او موافقت کرد تا بیش از پیش وضعیت این تالار دانشجویی که قدمتی بیش از 50 سال دارد در هاله‌ای از ابهام فرو برود.
با این وجود در روزهای گذشته اداره کل فرهنگی و اجتماعی دانشگاه تهران با انتشار بیانیه‌ای گزارشی از آخرین وضعیت این تالار را ارائه دادند و ابراز امیدواری کردند که طبق فازبندی انجام شده تعمیرات انجام خواهد شد.
اما باید دید مدیریت جدید تالار مولوی چگونه می‌تواند به تعهداتی که از پیش به تعدادی گروه‌های تئاتری و همچنین برگزیده‌های جشنواره تئاتر دانشگاهی از سال گذشته داده است، جامع عمل می‌پوشاند.
نگاه‌ها به تئاتر شهر بازگشت
مجموعه تئاتر شهر که بدون اغراق می‌توان آن را یکی از هویت‌های فرهنگی ایران دانست، در این سال‌ها با مشکلات کوچک و بزرگی در فضا داخلی و بیرونی‌اش مواجه بوده است.
اما اواسط پاییز امسال اتابک نادری مدیر مجموعه تئاتر شهر از بحرانی بودن وضعیت زیربنایی و فنی این مجموعه خبر داد و عنوان کرد که تئاتر شهر به لحظه انفجار خود نزدیک شده است.
پس از این بود توجه هنرمندان و اهالی تئاتر بیش از پیش به تئاتر شهر جلب شد و مدتی بعد هم علی اصغر کار اندیش معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی وزارت ارشاد از فضای داخلی تئاتر شهر بازدید کرد و از لزوم تامین اعتبار 12 میلیارد تومان برای تعمیرات این مجموعه خبر داد.
چند روز بعد از آن هم جمعی از مسئولان شهرداری تهران و شورای شهر تهران از فضای بیرونی تئاتر شهر بازدید کردند و بر انجام اقداماتی برای بهبود شرایط محیطی تئاتر شهر تاکید کردند.
اما با وجود خوشبینی‌هایی که پس از رفت و آمدهای مسئولان فرهنگی و هنری به تئاتر شهر، در بین هنرمندان به وجود آمده بود، هنوز اقدامی برای شروع تعمیرات اصلی مجموعه مثل تجهیزات سالن‌ها، اتاق‌های گریم، تعویض صندلی‌ها و... به چشم نمی‌خورد.
اما مسئولان تئاتر شهر به تازگی از تامین اعتبار لازم در سال جدید خبر دادند و عنوان کردند که تعمیرات بدون تعطیلی مجموعه دنبال خواهد شد.
هنرمندانی که به تئاتر برگشتند
با روی کار آمدن دولت جدید، انگیزه و امیدواری بیشتری در بین هنرمندان ایجاد شد و برخی هنرمندان که چند سالی از تئاتر دور بودند بار دیگر کارهایشان را به صحنه بردند.
محمد رحمانیان پس از مدتی دوری از ایران سال پرکاری را پشت سرگذشت. او نمایش « ترانه‌های قدیی» را تابستان به صحنه برد و بعد از آن دو نمایش «آرش ساد» و «روزهای آخر اسفند» در زمستان اجرا کرد.
همچنین اکبر زنجانپور پس از 5 سال دوری از تئاتر با نمایش «دایی وانیا» نوشته آنتوان چخوف به تئاتر بازگشت.
رحمان سیفی آزاد بعد از 12 سال دوری از تئاتر نمایش «شایعات» را به صحنه برد و گروه تئاتر «اشتباهات» به سرپرستی میثم عبدی هم توانست بعد از هشت سال کارنکردن نمایش «کمدی استشمامات» را اجرا کند. اما همچنان جای بهرام بیضایی نه تنها در تئاتر که در ایران خالی است. او همچنان بعد از حدود سه سال در آمریکا زندگی می‌کند.
اتحادیه تئاتر شکل گرفت
یکی از اتفاقات خوب تئاتر در سال جاری را می‌توان شکل گیری گروه تئاتر دایره 10 در تابستان امسال دانست این گروه متشکل از 10 گروه تئاتر آتیلا پسیانی ، حمیدپورآذری، امیر رضا کوهستانی، حسن معجونی ، رضا حداد، علی اصغر دشتی ، رضا گوران، همایون غنی‌زاده، آروند دشت آرای، رضا ثروتی و یک نمایشنامه نویس یعنی محمد چرم شیر است. چرم شیر به عنوان سخنگوی این گروه علاقه همه اعضای این گروه به تئاتر خصوصی را از دلایل گروهمایی آنان می‌داند و هدف نهایی این گروه را رسیدن به اتحادیه تئاتر عنوان کرده است.
منبع: خبرگزاری ایسنا
