اکران نوروزی و انحصار به نفع یک فیلم

پایگاه خبری تئاتر: اکران نوروزی امسال برخلاف اکران‌‌های آرام این بازه طلایی، حواشی بسیاری را به خود دید. از همان ابتدای مسجل شدن گزینه‌‌های نمایش عید، مشخص بود یک دوقطبی میان «متری شیش‌و‌نیم» و «رحمان 1400» به وجود خواهد آمد؛ همین‌طور هم شد اما از دیگر سو شاهد آن بودیم که بیشترین میزان حواشی نیز مختص به این دو فیلم پرمخاطب بود. در ادامه نگاهی خواهیم داشت به حواشی مهم اکران نوروزی در سه هفته اخیر. 1 نخستین حاشیه اکران نوروزی به مانند هر سال، انتشار لیست‌‌هایی بود که براساس برخی گمانه‌زنی‌‌ها، رسانه‌ای می‌شد. در ابتدا این شایعه مطرح شد که احتمال می‌‌رود تعداد سرگروه‌‌های سینمایی به هشت سرگروه افزایش یابد که البته این‌گونه نشد. در ادامه، برخی فیلم‌‌ها با جوسازی‌‌هایی از قطعیت اکران در ایام نوروز سخن به میان آورده و به این ترتیب، تبلیغات رسانه‌‌ای را برای خود دست و پا کردند. اما آنچه سبب طولانی شدن این پروسه در سکوت کارگروه اکران شده بود، تعلل این کارگروه در اعلام اسامی فیلم‌‌های اکران نوروزی بود. فیلم‌‌هایی که قرار بود از 22 اسفند ۹۷ روی پرده بروند درنهایت از شنبه 25 اسفند روی پرده رفتند و دو فیلم هم با یک روز تاخیر، از یکشنبه اکران خود را آغاز کردند. اما آنچه سبب این تاخیر چند روزه در اعلام فیلم‌‌های نهایی اکران نوروز شده بود، گویا مهلتی بود که سازمان سینمایی به «متری شیش‌و‌نیم» برای گرفتن رضایت یک نهاد داده بود. هر چند هیچ نهاد رسمی‌ای، دلیلی برای این تاخیر ذکر نکرد، اما شواهد و حرف‌‌های بیرون آمده از داخل سازمان و کارگروه اکران، موید همین اتفاق بود تا جایی که آنها حتی فیلم جایگزین «متری شیش‌و‌نیم» را برای اکران نوروزی انتخاب کرده بودند. 2 اتفاق عجیب دیگری که در نخستین روزهای سال 98 رسانه‌‌ای شد، عدم رعایت شنبه‌‌ها و سه‌‌شنبه‌‌های نیم‌‌بها از سوی سینماها بود. چندین رسانه نسبت به این اتفاق اعتراض کردند و حتی کار به پاسخگویی سخنگوی کارگروه اکران کشید که این اقدام را کاملا طبیعی و طبق رویه هر ساله سینماها عنوان کرد. البته که در این زمینه، حق با کارگروه اکران است. شنبه‌‌ها طبق اعلام و تمایل خود سینماهای تهران و سه‌‌شنبه‌‌ها به شکلی اجباری در تمام کشور نیم‌بهاست؛ این قاعده تنها مختص روزهای عادی سال است و نه تعطیلات. البته آنچه رسانه‌‌ها باید نسبت به آن واکنش شدیدتری نشان می‌‌دادند، تخطی سینماهای ممتاز و درجه یک تهران و برخی سینماهای کلانشهرها بود که قیمت بلیت خود را همپای سینماهای مدرن تهران، 20 هزار تومان فروختند. این درحالی است که سینماهای ممتاز باید بلیت خود را 15 هزار و سینماهای درجه یک نیز 12 هزار تومان می‌‌فروختند، اما متاسفانه در تعطیلی نوروز و نبود نظارت کافی، برخی سینماهای پایتخت با سوءاستفاده، بلیت‌‌های خود را 20 هزار تومان فروختند. هر چند اخبار منتشره از برخی سینماهای کلانشهرها به‌گونه دیگری بود‌؛ آنها نیز با سوءاستفاده از این وضعیت، بلیت‌‌های خود را گران‌تر از نرخ مصوب به فروش رساندند. 3 وقتی «سیدجمال ساداتیان» در برنامه‌‌ای رادیویی از جذب پنج تا 6 میلیون مخاطب و شکستن رکورد «هزارپا» توسط «متری شیش‌و‌نیم» سخن گفت، عوامل «رحمان 1400» عزم خود را بر یک اکران قوی‌‌تر جزم کردند. وقتی «منوچهر هادی» و تیمش از همان ابتدای کلید‌زدن پروژه «رحمان 1400» در سودای شکستن رکورد فروش سینمای ایران بودند، تمام مهره‌‌چینی‌‌های لازم را با هوشمندی تعیین کردند. با سخاوت از کنار موقعیت‌‌های گاه و بی‌گاه اکران نیمه دوم 97 گذشتند تا اکران عید را با سرگروهی کورش در چنته داشته باشند. البته فکرش را هم نمی‌‌کردند که کورش، سرگروهی خود را از دست داده و به رقیب چغری همچون فیلم «سعید روستایی» با آن تبلیغات ایده‌‌آل رسانه‌‌ای در ایام جشنواره بربخورند. اما همین تقابل سبب شد تا خیلی زود، با یک جرقه، عوامل دو فیلم روبه‌روی یکدیگر قرار گیرند. جرقه این تقابل، رسانه‌‌ای‌شدن بلیت بازارسیاه «متری شیش‌ونیم» و فروش بلیت‌‌های 20 هزار تومانی این فیلم در پردیس کورش به قیمت 200 هزار تومان در اپلیکیشن دیوار بود. بلافاصله پس از این اتفاق، «سعید روستایی» و «نوید محمدزاده» واکنش نشان داده و از رقابت نابرابر «رحمان 1400» حداقل در پردیس کورش سخن گفتند. مدیریت پردیس کورش، علی سرتیپی تهیه‌‌کننده «رحمان 1400» است و این فیلم در کورش، سانس‌‌های بیشتری به نسبت «متری شیش‌و‌نیم» داشت. روستایی و محمدزاده، راه افتادن بازارسیاه را نشانه نبود سانس کافی برای فیلم آنها با وجود مخاطب دانستند. هر چند پس از این اتفاق، «منوچهر هادی» در نوشته‌ای، ضمن تحسین فیلم روستایی، زمان بیش از 130 دقیقه‌‌ای فیلم آنها را دلیلی برای سانس کمتر فیلم دانست. البته پردیس کورش نیز پس از این اعتراض، بر تعداد سانس‌های فیلم روستایی افزود تا این غائله در ظاهر ختم به خیر شود. 4 دیگر حاشیه پررنگ اکران نوروزی امسال، ممیزی‌های حوزه هنری برای دو فیلم «رحمان 1400» و «چهار انگشت» بود. ابتدا موضوع «چهار انگشت» پیش آمد که رسانه‌‌ها خبر از صدای بوق روی برخی دیالوگ‌‌های این فیلم نوشتند. این در حالی است که «منوچهر محمدی»؛ تهیه‌‌کننده فیلم «چهار انگشت»، خود از نیروهای نزدیک به حوزه هنری است اما پس از آنکه حوزه، نمایش فیلم قبلی او (اکسیدان) را در سینماهای خود با محدودیت‌‌هایی مواجه کرد، حالا هم چنین رویه‌‌ای را برای فیلم جدید این تهیه‌‌کننده در پیش گرفته است. چند روز بعد از این اتفاق، «منوچهر هادی» هم در یادداشتی از مخاطبان فیلم خود خواست که «رحمان 1400» را در سینماهایی غیر از سالن‌‌های حوزه هنری به تماشا بنشینند. دلیل آن هم ادعایی مبنی‌بر سانسور بخش‌هایی از این فیلم توسط حوزه هنری بود. البته در مواجهه با این دوشکل ممیزی حوزه هنری و مسئولان ارشاد سکوت کردند. برخی از رسانه‌ها در واکنش به این اقدام خودسرانه حوزه هنری ادعا کردند درحالی که اگر این قبیل حرکات، تبدیل به عرف شود، محوریت ارشاد و سازمان سینمایی و البته کارگروه اکران در استقلال تصمیم‌‌گیری را به مخاطره خواهد انداخت. 5‌ نفروختن «ژن خوک» یکی از عجایب اکران نوروز امسال بود. فیلم درحالی طی 20 روز توانست به زحمت فروش خود را از مرز یک میلیارد تومان عبور دهد که فیلم‌‌های قبلی «سعید سهیلی» به‌راحتی جزء پرفروش‌‌ترین آثار سالانه محسوب می‌‌شدند. هر چند تهیه‌کننده فیلم، نداشتن تیزرهای تلویزیونی را دلیلی برای این کم بودن فروش اعلام کرد. قطعا پذیرفته نشدن فیلم در بخش مسابقه جشنواره فجر، یکی از دلایلی بود که مخاطبان پیگیر سینما، تمایلی به تماشای این فیلم نشان ندهند. هر چند سهیلی پس از رد صلاحیت این فیلم در جشنواره فجر، ترجیح داد سکوت کند و حرفی در این باره نزند، اما در نخستین روز اکران فیلمش در یکی از سینماها حضور یافت و حسابی از خجالت هیات انتخاب درآمد. وی در این اکران مردمی گفت: «اول فکر کردم فیلم را به احمد امینی؛ عضو هیات انتخاب جشنواره تقدیم کنم چون پنج، 6 فیلم ساخته که فروش‌شان اندازه یک شب فیلم من نبوده است. ولی بعدش گفتم فیلم را به بهروز شعیبی دیگر عضو هیات انتخاب تقدیم کنم که با پول بیت‌‌المال فیلم می‌سازد ولی نگذاشت فیلم من وارد جشنواره شود.» «ساعد سهیلی» نیز در یکی از اکران‌‌های مردمی این فیلم با بیان اینکه بسیاری از مسئولان، الان با وجود سیل مهیب در خارج از کشور هستند یا امیدوارم یک سیل بزرگ بیاید که برخی از آقازاده‌‌هایی که از موقعیت خود سوءاستفاده می‌‌کنند را با خود ببرد، حاشیه‌هایی را در دنیای مجازی رقم زد. 6 فروش دور از انتظار «زندانی‌‌ها» نیز از دیگر موارد عجیب اکران نوروزی امسال بود. ده‌‌نمکی که اکثر فیلم‌‌هایش در نوروز اکران شده و جزء آثار پرفروش سینمای ایران است، حالا با «زندانی‌‌ها»، چهره‌‌های کمتر شناخته شده‌‌ای را برای کارش انتخاب کرده و از فروش کمتری نیز برخوردار شده است به‌طوری که در 20 روز نخست، تنها کمی بیشتر از دو میلیارد تومان فروخت. در ابتدای نوروز، برخی با انتقاد از فیلم، نوشته‌‌هایی را علیه آن منتشر کردند که ‌‌ده‌‌نمکی لااقل در پاسخ به یکی از آنها (المیرا شریفی‌‌مقدم؛ مجری سیما) پاسخ داد که فیلم وی با مفهوم «انتظار» ساخته شده و اگر کسانی با چیپس و پفک، در نمایش این فیلم می‌‌خوابند، همان بهتر که بخوابند. 7 اکران «غلام‌‌رضا تختی» در ایام نوروز، به یک چالش بزرگ تبدیل شد. فروش مایوسانه 700 میلیونی در سه هفته و قرار گرفتن در آخرین جایگاه گیشه نوروزی سینماها، سوالاتی را برای همه به وجود آورد. عده بسیاری در یادداشت‌‌هایی، موضع‌گیری‌‌های فیلم در قبال نشان دادن خودکشی تختی را دلیل نفروختن آن دانستند و در مقابل آنها که موافق این تصمیم‌‌گیری صریح فیلم بودند، از تنها گذاشتن و مظلومیت تختی حتی در اکران فیلمش و البته زمان نه‌چندان مطلوب برای نمایش سخن به میان آوردند و بحث را از مقوله خودکشی دور کردند. نکته جالب آنکه در تمام مدتی که مخاطبان فیلم، منتقدان، هنرمندان و ورزشکارانی که درباره چرایی نفروختن «تختی» سخن می‌‌گفتند، «بهرام توکلی» و «سعید ملکان» هیچ سخنی به زبان نیاوردند. وگرنه با توجه به جنجال‌‌های فیلم در ایام جشنواره که می‌‌توانست حکم تبلیغاتی عالی برای فیلم داشته باشد، تیزرهای تلویزیونی، چهره‌‌های بسیاری که در این سه هفته به تماشای فیلم رفتند و تبلیغات پی‌‌درپی فیلم در فضای مجازی، این فیلم باید به یک فروش حداقل معقول در بهترین زمان اکران دست می‌یافت. اما شاید جدول زیر بتواند توضیح بهتری را درخصوص تغییرات فروش در سینمای نوروز 98 دهد.