پایگاه خبری تئاتر: این رویداد که با همراهی موسسه حقوقی «داتیکان» برگزار شد دومین نشست تخصصی در دور جدید فعالیت‌های مجموعه تئاتر شهر بود که با حضور جمع کثیری از هنرمندان و حقوقدانانی همچون «کاوه رضوانی راد» ، «وحید آگاه» ، «مهدی نوده» و همچنین سخنرانی مریم کاظمی کارگردان تئاتر و عضو شورای داوری خانه تئاتر در تالار مشاهیر رخ داد.
در ابتدای این نشست امین عظیمی با اشاره به برگزاری نشست پیشین این مجموعه با عنوان «برتولت برشت، والتر بنیامین و تمامی فرشتگان تاریخ » بیان کرد توسعه آگاهی‌های زیبایی شناسانه، کاربردی و علمی مخاطبان و هنرمندان تئاتر بنیان و پایه تمامی نشست‌های مجموعه تئاترشهر است و از همین روی مبحث مهمی همچون چالش حقوقی قراردادهای کاری هنرمندان تئاتر و سینما محور نشست حاضر قرار گرفته است.
*مریم کاظمی : کدخدامنشی میان اهالی تئاتر دیگر فایده‌ای ندارد!
نخستین سخنران این نشست «مریم کاظمی» کارگردان تئاتر و عضو شورای داوری خانه تئاتر بود که سخنان‌اش را ذیل عنوان «شرط داوری در قراردادهای هنری» ارائه کرد. وی با ارائه تعریفی از واژه داوری در خانه تئاتر با طرح این پرسش که آیا واقعا در قراردادهای هنری داوری لازم است؟ گفت: متاسفانه بحران تسلط گیشه در حوزه تئاتر موجب شده که بسیاری از اهالی تئاتر رو در روی هم قرار بگیرند. البته وقتی ۱۰ سال گذشته ماجرای شورای داوری خانه تئاتر به وجود آمد به دلیل اینکه هنوز تئاتر درگیر مسائل اقتصادی نشده بود موضوع حل اختلاف میان هنرمندان تئاتر بسیار کم بود و ما نهایت تلاش خود را انجام دادیم تا کار به دادگستری و آیین های دادرسی نرسد.
اما متاسفانه در این سال‌ها دیگر موضوع کدخدامنشی فایده ای ندارد پس باید در مناسبات کاری وارد مسائل قانونی شده و در قرار دادهای کتبی بندی تحت عنوان «داوری» مواردی را قید کنیم. البته یادمان باشد برخی از اختلافات قابل طرح در شورای داوری نیست چرا که موضوعاتی وجود دارند که در حوزه جزایی و کیفری قرار می گیرد .
عضو شورای داوری خانه تئاتر اظهار کرد: ما نیازمندیم تا در حوزه شورای داوری و ارتباط آن با آیین دادرسی دستورالعمل های تخصصی در حوزه های هنر داشته باشیم تا بتوانیم با اتکا به تخصص داورانِ هر رشته نسبت به موضوع داوری تمرکز بیشتری داشته باشیم. البته که یک داور با در نظر گرفتن تمامی این موارد نباید حق را زیر پا بگذارد. در این میان طرفین دعوی هم این حق را دارند که بر اساس آیین دادرسی نسبت به عزل یا انتخاب داور اقدامات لازم را انجام دهند که این موضوع هم چارچوب های قانونی دارد.
*وحید آگاه : هنرمندان نباید در چارچوب کارگر/کارفرما قرار بگیرند
وحید آگاه عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی و حقوقدان نیز در این برنامه با ارائه پرسش‌هایی در حوزه داوری در میان هنرمندان تئاتر و ارتباط آن با موضوع «قراردادهای هنری در چارچوب قوانین کار» توضیح داد: اگر بخواهیم در قانون کار موضوعی را بررسی کنیم هنرمند یا تبدیل به «کارگر»می شود و یا تبدیل به «کارفرما». حالا مبحث من این است که ایا می‌توانیم عنوان ِ هنرمند را در چارچوب قانون کار تعریف کنیم ؟ در قراردادهای هنری ممکن است دو طرف شخص حقوقی باشند در حالیکه در قوانین کارفرمایی/ کارگری، کارگر باید یک شخصیت حقیقی داشته باشد.
وقتی هنرمند در قالب یک کارگر معرفی می شود پس باید تمامی قوانین مرتبط با او تحت قوانین شورای عالی کار و سازمان تامین اجتماعی باشد. بنابراین هنرمندی که کارگر است بدون بیمه معنا ندارد ولو اینکه بخواهد یک ساعت در هفته کار کند. در حالیکه ما اکنون هنرمندانی داریم که هنوز در رابطه قانون کار تعریف نشده اند! پس تا وقتی نسبت هنر با دولت تعیین نشود تمامی این مواردی که ما به آن اشاره می کنیم مشکلی را حل نمی کند زیرا آزادی حقوقی در این حوزه در نسبت با دولت اصلا تعریف نشده است.
آگاه با ارائه توضیحاتی از مراحل مختلف قوانین مربوط به کار و ارتباط با هنرمندان حوزه‌های سینما و تئاتر تصریح کرد: اگر هنرمند کارگر و کارفرما باشد بسیار خوب است اما قطعا با دستمزدهایی که در فعالیت‌های هنری جا به جا می شود، روند دادرسی اداره کار به صرفه نخواهد بود. چرا که در این مجال دیگر حق فسخ وجود ندارد مگر اینکه پای استعفا در میان باشد. حتی در این زمینه کارفرما می‌تواند اخراج داشته باشد که این هم دربرگیرنده قوانین سخت گیرانه‌ای است که دیگر راهی را برای استفاده از قانون اخراج نمی‌گذارد. در حوزه «شرط فسخ» هم این موضوع فقط در قراردادهای دائم مطرح می شود که این شیوه نیز در ایران با توجه به نبود قراردادهای بلند مدت امکان ندارد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در انتهای سخنانش گفت : در زمینه حقوق هنرمندان ما باید دو الگوی رابطه کار در قراردادهای هنری و شرط داوری را در یک پیوند قرار دهیم و شرایطی را فراهم کنیم تا همه هنرمندانِ فعال این عرصه عضو خانه تئاتر شوند. در حوزه بیمه نیز موضوع بیمه اختیاری مطرح می شود که هر هنرمندی می‌تواند با در نظر گرفتن ضوابطی در این چارچوب تجمیعی قرار گیرد. پس نظر من این است که هنرمند در چارچوب قوانین مربوط به کارگر و کارفرما نباشد. پیشنهاد حقوقی من این است که هنرمندان در عین الزاماتی که می تواند در عضویت داشته باشد در زیر مجموعه «قانون ۱۰ » قرار گرفته و برای حضور در این چارچوب فعالیت های خود را ادامه دهند.
*کاوه رضوانی راد : مشکل عمده هنرمندان بعد از ممیزی ، قراردادهای شفاهی است
دیگر سخنران نشست پژوهشی مجموعه تئاتر شهر ، کاوه رضوانی راد، حقوقدان سرشناس و مشاور حقوقی خانه موسیقی بود که با ابراز خرسندی از برگزاری این نشست گفت: این استقبال نشان می‌دهند که ما گره‌های اساسی در حوزه قراردادهای هنری به ویژه در قراردادهای سینمایی و تئاتری داریم که نه نهادهای صنفی درباره آن صحبت کردند و نه حقوقدان‌های دیگر. هنر در کنار جنبه‌های زیبایی شناسانه ای که دارد دربرگیرنده موارد حقوقی متعددی است. ببنید اگر قرار باشد که بگوییم جامعه هنری چند مشکل بسیار بزرگ دارد اول ممیزی و سانسور و دوم قراردادهای شفاهی هنری است که در این شرایط ما با این معضلات بسیار مواجهیم.
وی که با موضوع «آسیب شناسی قراردادهای هنری با تاکید بر رویه قضایی» سخنرانی می کرد، افزود: آیا در نظام حقوقی ایران قرارداد شفاهی به رسمیت شناخته شده است یا خیر؟ در این مجال کجا باید مراجعه کنیم که به اعتقاد من ماده ۱۸۳ قانون مدنی یکی از راه های ورود است. در نظام حقوقی ایران قرادادهای شفاهی را پذیرفته ایم.حتی در زندگی اجتماعی هم عقود شفاهی پذیرفته شده است. یعنی خرید و فروش ساده‌ای که ما در زندگی روزمره انجام می دهیم در چارچوب همین قراردادهای شفاهی قرار می گیرد. دقیقا در همین شرایط است که بهتر است به سراغ قراردادهای کتبی برویم. پس چه اتفاقی افتاده که فکر می کنیم قراردادهای شفاهی در ایران قراردادهای ناکارآمدی شده اند؟
مهدی نوده : «حسن نیت» مهمترین عامل بازدارنده در مقابل تقلب نسبت به قانون است
آخرین سخنران این نشست تخصصی مهدی نوده، مدیر موسسه حقوقی «داتیکان» با عنوان «تقلب نسبت به قانون در قراردادهای هنری» بود. وی در این زمینه گفت : موضوع «تقلب نسبت به قانون» در قراردادهای هنری زمانی می‌تواند شایع باشد که ما قانون جدیدی را حمایت از هنرمندان وضع کنیم که آنجا احتمال تقلب به قانون بیشتر می شود یعنی کسی که این قانون به ضرر اوست تلاش می‌کند تا با دور زدن قانون در اجرای قانون تقلب کند. قرارداد خوب قراردادی است که امکان تفسیر را به حداقل برساند و همه منافع طرفین در آن مطرح شده باشد و یک روش روشن نیز برای حل اختلاف داشته باشیم. بحث دیگر موضوع ضمانت اجرایی در قرارداد است که اگر این موضوعات مورد توجه قرار گیرد قطعا ما با کمترین مشکل کار را انجام می دهیم. یک قرارداد خوب قراردادی است که بازدارنده باشد و وقتی هم اینها شفاف قید شده موضوع تقلب و تخلف را کم می کند.
