پایگاه خبری تئاتر: سی و دومین جشنواره بین المللی فیلم مستند آمستردام (ایدفا) با وجود آنکه تا پایان روز یکشنبه هفته آتی ادامه دارد، مراسم اهدای جوایز خود را شامگاه چهارشنبه 6 آذر ماه برگزار می‌کند. از این رو می‌توان گفت که نام مراسم اختتامیه را بر آن نمی‌توان نهاد.
سینمای ایران در این جشنواره که درواقع مهمترین رویداد سینمای جهان در حوزه مستندسازی محسوب می‌شود پیش از این دو بار جایزه گرفته است.
اهمیت این جایزه را برای مستندسازان، با جایزه اسکار و اهمیت جشنواره را نیز با جشنواره فیلم کن مقایسه می‌کنند.
محسن عبدالوهاب در بخش فیلم‌های میان مدت و مهرداد اسکویی نیز در بخش مستندهای کودکان در سال‌های گذشته موفق شده‌اند جایزه هایی برای سینمای مستند ایران به ارمغان بیاورند.
امسال اما در تاریخ 32 دوره‌ای ایدفا برای سینمای ایران یک تاریخ سازی اتفاق افتاد و آن، انتخاب فیلم مهرداد اسکویی (سایه‌های بی خورشید) برای آیین افتتاح جشنواره بود؛ اتفاقی که گویا تاکنون برای هیچ فیلمسازی دو بار رخ نداده است.
"سایه های بی‌خورشید" که اکنون یکی از مورد توجه ترین فیلم های جشنواره امسال است، در صورتی که به جایزه برسد، این اتفاق برای نخستین بار در بخش مسابقه فیلم های بلند برای یک مستندساز ایرانی رخ می‌دهد.
هرچند این نگرانی وجود دارد که با توجه بسیار هیات انتخاب، منتقدان و رسانه‌ها به این فیلم در روزهای گذشته، هیات داوران آن را فیلم به توفیق رسیده‌ای فرض و از انتخاب نهایی آن صرف نظر کند اما با توجه به اینکه امسال دو جایزه بیشتر و جدید برای این بخش در نظر گرفته شده است، به دست آوردن دست کم یک جایزه برای این فیلم دور از ذهن نیست.
در این صورت، اسکویی که پرافتخارترین مستندساز ایرانی در جشنواره های جهانی است، با فیلم جدید خود، علاوه بر انتخاب به عنوان فیلم افتتاحیه برای نخستین بار و نیز کسب جایزه در بخش فیلم‌های بلند برای نخستین بار، نخستین ایرانی خواهد بود که دو بار در فاصله چند ساله در این جشنواره به جایزه رسیده است.
دیگر فیلم ایرانی که امشب شانس دریافت جایزه دارد، فیلم "آشو" اثر جعفر نجفی است که در رقابت مستندهای کودکان حضور دارد. این فیلم 30 دقیقه‌ای که در بخش فیلم کوتاه جشنواره نیز نمایش داشته است، با توجه به مضمون طنز آن، بسیار مورد توجه دست اندرکاران ایدفا قرار گرفته است. از همین رو با توجه به اینکه تعدادی از داوران را هم در این بخش، نوجوانان تشکیل می‌دهند، به جایزه رسیدن آن نیز دور از ذهن نیست. در این صورت، «آشو» از معدود فیلم های ایرانی خواهد بود که با تم طنز در جشنواره‌ای خارجی به جایزه می‌رسد.
سومین فیلم ایرانی که در جشنواره فیلم مستند آمستردام 2019 شانس به دست آوردن جایزه دارد، "خلاف عقربه‌های ساعت" اثر جلال وفایی، فیلمساز همدانی، در بخش فیلم‌های میان مدت (نیمه بلند) است. وفایی پدرش و سرنوشت فکری او را از نظر سیاسی، سوژه فیلم مستند خود کرده است. سوژه فیلم نجفی نیز به عنوان یک فیلمساز اهل کوهرنگ، نوجوانی از عشایر و ایلات بختیاری است که به سینمای جهان بسیار علاقه دارد.
در بخش غیررقابتی «Luminous» جشنواره هم سه مستند ایرانی «فقدان» به کارگردانی فاطمه ذوالفقاری، «تارهای ممنوعه» ساخته حسن نوری و «کاغذپاره‌ها» به کارگردانی بهزاد نعلبندی حضور داشتند که البته فیلم «فقدان» از همان ابتدای جشنواره، به دلیل آنچه مشکل فنی اعلام شد، از جشنواره کنار گذاشته شد.
محسن مخملباف، سینماگر ایرانی که یکی از داوران بخش رقابتی اصلی ایدفا 2019 است نیز با فیلم «یک لحظه معصومیت» (نون و گلدون) در بخش «Focus» جشنواره حاضر بود.
غیر از فیلم مخملباف که دو نمایش آن پایان یافته و فیلم «فقدان»، دیگر فیلم های ایرانی حاضر در جشنواره فیلم مستند آمستردام، همچنان در روزهای آتی، نمایش‌هایی خواهند داشت.
البته چند سینماگر ایرانی دیگر نیز با فیلم هایی که محصول کشورهای دیگر بود، در ایدفا 2019 حضور داشته‌اند.
زندگی فقیران روی معدن نقره
البته غیر از فیلمسازان فارسی زبان ایرانی و افغانستانی، فیلمسازان دیگر کشورهای مسلمان جهان نیز در ایدفا 2019 حضور چشمگیر داشتند.
از جمله فیلم‌هایی که روز گذشته در ایدفا نمایش داشت، فیلم "آموسو" بود. فیلمساز مراکشی در این فیلم، داستان زندگی مردمی از کشورش را روایت کرده که در منطقه‌ای کوهستانی، در محل بزرگترین معدن نقره زندگی می‌کنند. آن ها نه تنها کمترین بهره‌ای از این برداشت نقره نمی‌برند، بلکه فعالیت کارخانه معدن به بی آبی منطقه انجامیده که باعث خسارت به کشاورزی آنان شده است.
مردم منطقه پس از یک خرابکاری در خط لوله معدن در سال 2011 کمپی اعتراضی در محل ایجاد کرده، خارج از خانه های خود در بدوی‌ترین شرایط زندگی می‌کنند، شاید صدایشان به دولتشان برسد.
کارگردان در این اثر کمترین دخالت را در روایت داشته و تیم سازنده او از ابتدا تا انتهای فیلم، مشغول تصویربرداری و صدابرداری از زندگی روزمره مردم در کمپینگ اعتراضی بوده‌اند؛ فیلمی که طولانی بودن آن به نسبت کسالت بار است ولی با صدابرداری و صداگذاری خوب، مخاطبان را در هر نقطه از جهان، با وضعیت و سرنوشت مردم بخش کوچک اما مهمی از آن، آشنا می کند.
در جستجوی یوز ایرانی از کردستان تا هلند
اما یکی از فیلم‌هایی که به کشور و منطقه‌ای مسلمان نشین پرداخته اما فیلمسازان آن‌ها غربی هستند، فیلم "سیدیک و پلنگ" است که روز گذشته در ایدفا نمایش داشت.
سیدیک یک شهروند اقلیم کردستان عراق است که از 25 سال پیش با دوربین شکاری و چوب کوهنوردی، مناطق صعب العبور را در جست و جوی نشانه‌ای از یوز ایرانی زیر پا می گذارد.
او به این امید سال‌ها جست و جو می‌کند و می‌داند اگر در آن منطقه یک یوز ایرانی مشاهده کند، کل منطقه به عنوان یک پارک طبیعی حفاظت می‌شود و از این طریق علاوه بر درآمدزایی برای منطقه، بمباران و قتل‌های ناشی از آن نیز می‌تواند متوقف شود.
این فیلم حول محور صحبت‌های شخصیت اصلی آن شکل گرفته که با تصاویر بدیع و زیبایی از طبیعت منطقه آمیخته شده است.
سی و دومین جشنواره بین‌المللی مستند آمستردام (ایدفا) از تاریخ ۲۰ نوامبر تا ۱ دسامبر (۲۹ آبان تا ۱۰ آذر) در پایتخت کشور هلند در حال برگزاری است.
