«سکوت سفید» در قلمرو پیشنهادی استوپارد حرکت میکند و واجد تخطی و حاشیهروی نمیشود. اجرائی کمینهگرایانه که حتی در طراحی صحنه هم تلاش دارد با نوعی کنار هم قراردادن مکانهایی مثل دفتر بیمارستان و اتاق خصوصی جان براون، سکوت و فاصله صحنهها را به حداقل رسانده و ریتم مناسبی را بهکار بندد.
پایگاه خبری تئاتر: تام استوپارد در نمایشنامه «آرامشی از نوعی دیگر» به مسئله انسان معاصر در نسبت با نظم نمادین میپردازد. روایتی از زندگی «جان براون» که به بیمارستان سالمندان «بیچوود» مراجعه کرده و بیآنکه بیماری خاصی داشته باشد، مایل است در آن مکان اتاقی از آن خود داشته باشد و دور از هیاهوی شهر، روزگار بگذراند. نظم نمادین اما درپی کشف هویت واقعی این شخصیت عجیبوغریب است تا امکان کنترل و نظارت او را داشته باشد. بیمارستان بیچوود با آنکه خصوصی است و در ازای دریافت پول، میتواند اتاقی در اختیار این متقاضی نابهنگام قرار دهد، اما همان کاری را انجام میدهد که جهان مدرن در اینگونه وضعیتهای پرابهام انتظار دارد: یعنی کشف هویت افراد در نسبت با نظم نمادین و مناسبات اقتصادی جامعه. جان براون اما دلزده از تقسیم کار اجتماعی، به مکانی پناه برده تا از اجبارهای زیستن در یک جامعه سازمانیافته، خلاص شود.
تمنایی که با تلاش شبانهروزی کارکنان بیمارستان در افشای هویت واقعی این مراجعهکننده، رنگ میبازد و در نهایت باعث بازگشت او به دل جامعه میشود. تام استوپارد با مکانیسم ازجادرفتگی، نهادی مثل بیمارستان را به سکونتگاهی برای پناهگرفتن و انزوای خودخواسته تبدیل میکند. درواقع جان براون را نمیتوان یک بیمار اورژانسی دانست، او فقط میخواهد با پرداختِ پول، اتاقی در یک بیمارستان خصوصی کرایه کند و بیآنکه پاسخگوی نظم نمادین و نمایندگان جامعه و دولت باشد، روی تخت دراز بکشد و تحت مراقبت پرستاری مانند «مگی کوتز» باشد. نمایشنامه «آرامشی از نوع دیگر» روایتِ ناممکن بودن فرم زندگی کسی است که نمیخواهد نظمِ جهان مدرن را بپذیرد.
گویی بدون بیماربودن و نیاز به بستریشدن، نمیتوان به خلوت یک بیمارستان خصوصی پناه برد و از جهان کناره گرفت. کوروش سلیمانی در مقام کارگردان به جهان استوپارد وفادار مانده و اجرائی استاندارد بر صحنه آورده است. از یاد نبریم که چگونه محمد چرمشیر در نمایشنامه «بوی خواب» از جهان عینی و طنازانه استوپارد فاصله گرفته و روایتی اکسپرسیونیستی از نمایشنامه استوپارد خلق کرده بود که در کارگردانی سهراب سلیمی به جهانی ذهنی و هراسآور میدان میداد. اما «سکوت سفید» در قلمرو پیشنهادی استوپارد حرکت میکند و واجد تخطی و حاشیهروی نمیشود. اجرائی کمینهگرایانه که حتی در طراحی صحنه هم تلاش دارد با نوعی کنار هم قراردادن مکانهایی مثل دفتر بیمارستان و اتاق خصوصی جان براون، سکوت و فاصله صحنهها را به حداقل رسانده و ریتم مناسبی را بهکار بندد. بیدلیل نیست که اجرای 55 دقیقهای نمایش، گرفتار ملال و رخوتناکی روایتهایی مطولی نمیشود که بیدلیل به روایتهای رئالیستی اضافه شده و یادآور ماجراجوییهای اعجابآورِ فرمال گروههای نابلد اجرائی است.
سکوت سفید را میتوان یک نمونه موفق از وفاداری به نمایشنامهای چاپشده دانست که ازقضا با رویکردی مینیمال و مدرنیستی، تلاش دارد مناسبات بحرانیشده انسان معاصر را در مواجهه با نظام دانش و نهاد درمان، آشکار کند. بازیها در خدمت اجراست. گو اینکه سامان دارابی همچنان با لحن و ژستهای طنازانهاش، توانسته به شخصیت جان براون نزدیک شود، اما بههرحال گاه یادآور نقشهایی است که در نمایشهایی مثل «مگس» و «مثبت فکر کن!» از او شاهد بودیم؛ طنزی که از اغراقها و گونهای سادهدلی ترسناک پرده برمیدارد. مهدی بجستانی در نقش دکتر، بیتفاوت و گاه بهتزده مینمایاند. او البته میتوانست اقتدار بیشتری اعمال کند و نظم نمادین بیمارستان را شدت بخشد. الهه شهپرست تلاش دارد بر مرز عشق و وظیفه باقی بماند و نسبتا موفق است.
پرستار مگی کورتزی که اینجا بازنمایی میشود، میان کنترل احساسات و انجام وظایف حرفهای، سرگردان باقی میماند. آناهیتا اقبالنژاد سرپرستاری باتجربه و مقتدر است که مناسبات بیمارستان بیچوود را تنظیم میکند. الهه زحمتی پرستاری است که حضور چندانی ندارد و قرار است جایگزین پرستار مگی کوتز شود. در نهایت سکوت سفید را میتوان اجرائی دانست که با همکاری بازیگران حرفهای تولید شده و کمابیش از این منظر بازیهایی استاندارد دارد. اگر بپذیریم که تام استوپارد، به نقدِ جهان سرمایهداری نشسته که چگونه نوع تنزدن از نظم موجود را ناممکن میکند، اجرای کوروش سلیمانی هم در همان حالوهواست. چندان از نظرگاه شخصی و گشودن چشماندازی یکسره متفاوت کارگردان خبری نیست و این شاید همان نکتهای است که گریبان اجراهایی اینچنین وفادارانه را میگیرد.
اما هر چه هست تماشاگران را هم گرفتار انواع و اقسام ماجراجوییهای بدون مازاد بعضی گروههای اجرائی نمیکند. سکوت سفید استاندارد است و سر به راه و تماشایی. نمایشی که تخطی نمیکند تا دچار خبط و خطا هم نشود. یک سکوت سفید و متعارف و البته قبل از این امتحان پسداده.
https://teater.ir/news/24093