پایگاه خبری تئاتر: صبح روز چهارشنبه گذشته، چند ساعت پیش از آیین اهدای جایزه‌های ایدفا 2019 بود که ایسنا پیش‌بینی کرد سینمای ایران در حوزه مستند تا ساعت‌هایی دیگر می‌تواند تاریخ‌ساز باشد. نه‌تنها تمامی آن پیش‌بینی‌ها محقق شد، بلکه یک تاریخ‌سازی فراتر از آن نیز واقع شد؛ اتفاقی که در ایران نیز باید دیده و درک شود.
در این دوره از ایدفا که سینمای مستند ایران حضور چشمگیری در آن داشت، یک تاریخ‌سازی در همان روز نخست شکل گرفت که برای نخستین بار در تاریخ 32 ساله جشنواره، فیلمی از سینمای مستند ایران ("سایه‌های بی‌خورشید" - اثر مهرداد اسکویی) برای افتتاحیه جشنواره انتخاب شد.
دو تاریخ‌سازی دیگر هم توسط همین فیلم واقع شد؛ با این فیلم، اولین جایزه سینمای مستند ایران در بخش فیلم‌های مستند جشنواره به دست آمد (بهترین کارگردانی)، همچنین برای نخستین بار، یک فیلمساز ایرانی، دو بار و در دوره مختلف از جشنواره به جایزه رسید. پیش‌تر و هشت دوره پیش، مهرداد اسکویی در بخش سینمای مستند کودک این جشنواره به جایزه رسیده بود، یک بار هم محسن عبدالوهاب در بخش فیلم‌های نیمه بلند، جایزه دریافت کرده بود.
اتفاق نادر دیگر برای سینمای مستند و چه‌بسا سینمای ایران، برای فیلم کوتاه "آشو" از جعفر نجفی رقم خورد که در بخش کودک جشنواره به‌عنوان بهترین فیلم انتخاب شد. با این فیلم، یکی از معدود جایزه‌های جهانی سینمای ایران با یک فیلم با درون‌مایه "طنز" به دست آمد.
اما تاریخ‌سازی غایی آنجا صورت گرفت که با برنده شدن فیلم "خلاف عقربه‌های ساعت" جلال وفایی در بخش بهترین فیلم نیمه بلند (میان‌مدت)، برای نخستین بار، سینمای مستند ایران در سه بخش اصلی آثار بلند، نیمه بلند و کودک جشنواره، هم‌زمان در یک دوره به جایزه رسید؛ اتفاقی که شاید دست کم در دهه پیش رو برای سینمای ایران تکرار نشود.
در آیین اهدای جایزه‌های ایدفا 2019 که چهار شب پیش از پایان این جشنواره، در سالن مدرن و هنری آی سینما در آمستردام برگزار شد، مستندسازان ایرانی، جعفر نجفی، جلال وفایی و مهرداد اسکویی، به ترتیب برای دریافت جایزه‌هایشان روی صحنه رفتند و پشت تریبون جایگاه، هر کدام سخنانی بیان کردند.
جعفر نجفی که با نخستین فیلم خود، پس از حضور در جشنواره لایپزیک و دریافت یک دیپلم افتخار، در دومین حضور جهانی خود به جایزه بهترین فیلم بخش کودک رسید، هنگام اعلام نامش در سالن آیین اهدای جایزه‌های ایدفا 2019 بسیار هیجان‌زده شد.
او پیش از هر چیز مهرداد اسکویی را در آغوش گرفت و از او به‌عنوان پیشکسوتی که از آثارش چیز یاد گرفته و راه را برای جوان‌ترهایی چون او گشوده است، تشکر کرد.
سازنده "آشو" سپس به همراه تهیه‌کننده و پخش‌کننده فیلمش (مریم نقیبی) در جایگاه حاضر شد و گفت: خیلی خوشحال و البته هیجان‌زده هستم، چون اصلاً انتظارش را نداشتم. از همه کسانی که کمکم کردند، خصوصاً تهیه‌کننده و همه بچه‌های فیلمم تشکر می‌کنم. آن‌قدر هیجان‌زده‌ام که نمی‌توانم حرف دیگری بزنم.
جلال وفایی که او نیز با اولین فیلمش به جایزه بخش فیلم‌های نیمه بلند ایدفا 2019 رسید، دومین ایرانی بود که برای دریافت جایزه، روی جایگاه این رویداد جهانی قرار گرفت.
او نیز که به همراه پخش‌کننده فیلمش روی صحنه رفته بود، در سخنانی گفت: اصلاً انتظارش را نداشتم، این اولین فیلم زندگی من است که اولین حضورش را هم در یک فستیوال، اینجا تجربه می‌کند. خوشحالم که فیلم من با موضوع خانواده‌ام که در این سال‌ها همیشه در تلاش و جنگیدن برای رسیدن به آرمان‌های آزادی‌خواهانه‌اش بوده است، در اینجا به نمایش درآمد و انتخاب شد.
در این هنگام، متاسفانه طراحی صحنه سالن، باعث لغزش پای جلالی شد و برای او مشکل به وجود آورد و سقوطش برای لحظه‌هایی، جمع سالن را تحت تاثیر قرار داد.
مهرداد اسکویی آخرین سینماگر ایرانی بود که برای دریافت بهترین جایزه فیلم بلند برای "سایه‌های بی خورشید" روی صحنه رفت؛ فیلمی که پخش جهانی آن بر عهده نسرین میرشب است و پس از انتخاب به‌عنوان فیلم افتتاحیه جشنواره امسال، به سرشناس‌ترین فیلم جشنواره هم بدل شد که همه نمایش‌های آن با استقبال چشمگیر و صندلی‌های پر همراه شد.
اسکویی هنگام دریافت جایزه‌اش گفت: سپاسگزارم از انتخاب هیئت داوران برای اعتقاد به فیلم ما، همین‌طور از تیم ایدفا و 600 داوطلبش سپاسگزاری می‌کنم. همچنین از گروه عزیزم که پیوسته همراهی کردند و ایدفا تمام 10 نفرشان را دعوت کرده بود.
او در این هنگام از گروه همکاران سازنده‌اش که در سالن حضور داشتند، دعوت کرد که برای لحظه‌هایی روی جایگاه حاضر شوند و ادامه داد: در عین حال دوست دارم تشکر ویژه کنم از هر کسی که به من کمک کرد تا بتوانم صدایی برای بی‌صدایان باشم.
علاوه بر ایرانی‌های سه‌گانه، و دیگر برندگانی که عمدتاً حرف‌های زیبایی زدند و بعضاً بسیار هیجان‌زده شدند و اشک ریختند، سخنان یورگن لث سینماگر سرشناس دانمارکی هم بسیار جالب توجه بود که جایزه یک عمر فعالیت سینمایی را گرفت.
او که در پایان و در حاشیه آیین پایانی ابراز تمایل کرد که فیلم "سایه‌های بی‌خورشید" را که بسیار درباره‌اش شنیده است، بتواند ببیند، در سخنانی بر جایگاه اهدای جایزه‌های ایدفا 2019 گفت:اشتباه کردن خیلی خوب است و خود من از اشتباه‌هایی که کردم و احمقانه و طبق قیدوبندها فیلم نساختم، خیلی راضی هستم.
یورگن لث همچنین با اشاره به‌خوبی هلی شعر ادامه داد: استفاده از فضاهای شاعرانه و شخصی هم در سینمای مستند خیلی خوب است.
سی و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند آمستردام (ایدفا) از تاریخ ۲۰ نوامبر تا۱ دسامبر (۲۹ آبان تا 10 آذر) در پایتخت کشور هلند در حال برگزاری است.
