پایگاه خبری تئاتر: صبح روز دوشنبه، ۲۲ اردیبهشت ماه جلسه‌ای در سازمان سینمایی با حضور اعضای شورای صنفی نمایش برگزار شد که از یک سو گفته می‌شود فقط برای تقدیر از اعضای پیشین بوده و از طرفی دیگر می‌گویند با هدف انتخاب اعضای جدید شورا هم بوده است. این جلسه با حضور و انتخاب محمد حسین فرح‌بخش از سوی سازمان سینمایی به عنوان نماینده تهیه‌کنندگان همراه بود، آن هم به این بهانه که باید در دو گروه تهیه‌کنندگان تجمیع اتفاق می‌افتاد و حال که چنین نشده، خود سازمان نماینده انتخاب می‌کند.
به جز این مسئله، در صحبت‌های مطرح شده، اینکه چه کسی نماینده کانون کارگردانان خانه سینما بوده هم محل اختلاف است، چون محسن امیریوسفی میگوید، در ابتدای جلسه به طور شفاهی گفته که نماینده کانون رضا درمیشیان است و طرف مقابل که گویی فقط معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی (محمد مهدی طباطبایی نژاد) و فرح‌بخش هستند، ماجرا را شکل دیگری روایت می‌کنند؛ به طوری که فرح‌بخش قاطعانه تاکید می‌کند، چون امیریوسفی این بار رییس نشده، الان معترض است. در واقع هر دو طرف همدیگر را به گفته‌های کذب متهم می‌کنند و سخن دیگری را خلاف واقع می‌دانند.
اما اتفاق اصلی و مهمی که بعد از این جلسه رخ داد، تقابل علنی و متفاوت برخی سینماگران و نیز خانه سینما با سازمان سینمایی بود که شاید برای اولین بار در چند سال گذشته و پس از اتفاق‌های زمان دولت پیشین، رخ داد. خانه سینما تقریبا در تمام هفت سال گذشته یعنی پس از بازگشایی خانه سینما در دولت یازدهم، با نوعی محافظه کاری بویژه در برخورد با سازمان سینمایی عمل کرد و به همین دلیل بارها مورد انتقاد رسانه‌ها و حتی اعضای خود قرار گرفت. اما حالا در آخرین سال فعالیت این دولت، مواجهه‌ای جدی و همراه با هشدار از تکرار کشمکش‌های چند سال قبل به وجود آمده است.
پوراحمد: مدیران اندک زمانی پشت میزی هستند و بعد نیستند
جدیدترین واکنش یکی از سینماگران نسبت به اتفاق‌های هفته قبل به کیومرث پوراحمد مربوط می‌شود.
این کارگردان سینما در پی حاشیه‌های پیش آمده پس از جلسه شورای صنفی نمایش و اظهارات معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی در یادداشتی که در اختیار ایسنا قرار داده نوشته است: «حضور یک نفر نماینده کانون کارگردانان در رأس شورای صنفی یادگار زنده‌یاد سیف‌الله داد است. نظر آن آزادمرد این بود که همین یک نفر کافی است تا مراقب اکران فیلمهای فرهنگی باشد. منظور من و منظور سیف‌الله داد از فیلم فرهنگی مطلقاً فیلمی نیست که تماشاگر را به چرت زدن وامی‌دارد. اگرچه هرنوع فیلمی برای سلیقه‌های گوناگون باید ساخته و اکران شود. اما حتی فیلمهای ارزشمندی که ظرفیت فروش خوب هم داشته باشند، اگر به یکی از معدود محافل سرمایه سالار وابسته نباشند سرنوشت‌شان این است که در اکران بسوزند و تهیه‌کننده پشت دستش را داغ کند.
بزرگداشت گــرفتن برای نازنینی مثل سیف‌الله داد کار بسیار شایسته است، اما شایسته‌تر آن است که افکار و اهداف او را از یاد نبریم و راهش را ادامه دهیم.
بدون حضور کارگردان، تصمیم گیرنده چند سینمادار خواهند بود که پخش‌کننده و تهیه‌کننده هم هستند و تولید هر گونه فیلمی که با ذائقه سینمادار جور در نیاید باید در مرحله اکران بسوزد تا تهیه‌کننده‌اش اگر بخواهد به حیاتش در سینما ادامه بدهد، برود دست‌بوس حضرات و پنبه ذوق و قریحه و سلیقه و زیباشناسی و تعهد را از گوشش در بیاورد و گوش و چشم بسپارد به آن‌چه سالاران سرمایه امر می‌فرمایند. و سینما دربست در اختیار ابتذال، کپی‌برداری و کلیشه قرار خواهد گرفت.»
پوراحمد ادامه داده است: «این مطلب (با تغییری اندک ) در تاریخ بیست و پنجم اسفندماه سال 1388 در خبرگزاری ایسنا منشر شده بود که میبینی بعد از یازده سال، چقدر وصف‌الحال است. و حالا فقط می‌خواهم دو نکته به این مطلب اضافه کنم؛ اولی خطاب به مدیرکل محترم اداره نظارت و ارزشیابی است:
سال هشتادوچهار، شخصی پشت همین میزی که شما نشسته‌اید نشسته بود که خیـلی اُلدُورم بُلدُورم می‌کرد و به خیـال خـودش خیلی‌ش خیلی بود و خیال می‌کرد بر همه کائنات آقایی می‌کند. (خدای نکرده منظورم شما نیستید. آن آقا اینجوری بود). ایشان مدتی کوتاه بعد از حضورش پشت میز مدیرکلی رفت که رفت، اصلا محو شد. فکر نمی‌کنم هیچ یک از اهالی سینما بداند او الان کجاست و به چه شغل و حرفهای مشغول است. همیشه هم همین جور بوده. مدیران اندک زمانی پشت میزی هستند و بعد نیستند.
اما فیلمسازانی که فیلمهای ماندگار ساخته‌اند تا همیشه زنده‌اند حتی اگر در قید حیات نباشند.
شما فکر کنید بیلی وایلدر، عباس کیارستمی، آیزنشتاین. هاوارد هاکز، علی حاتمی، اینگمار برگمن، سهراب شهید ثالث، هیچکاک ، مرتضی آوینی و... هر یک سال‌هاست که میان ما نیستند، اما با آثارشان همچنان زنده‌اند.
شاعرترین شاعر ایران احمد شاملو که به اندازه سه تا آدم برای فرهنگ ایران زمین کار کرده است (سرودن شعر، ترجمه، کتاب کوچه، سردبیری نشریه‌های فرهنگی و شعرخوانی) میگوید: (نقل به مضمون) "ابداً مهم نیست که من چند تا شعر گفته‌ام و چه شعرهایی یا چه کارهای دیگری کرده‌ام، مهم این است که چقدر آدم بوده ام ..."
بنابراین می‌خواستم جسارتا به مدیر کل محترم نظارت و ارزشیابی عرض کنم که ماندن نام نیک قاعدتا مهمتر است از اینکه الان چه می‌کنید یا نمی‌کنید.
قضایای انتخابات شورای صنفی را از طریق دوستانِ سینمایی و سایتهای صنفی که اخبارش برایم ارسال می‌شود آگاه شدم.
نکته دوم که می‌خواستم بگویم این است که بی‌کم و کاست و بدون تردید از مواضع کانون کارگردانان دفاع می‌کنم. والسلام.»
حمایت از کانون کارگردانان
همچنین کامران قدکچیان، رئیس اسبق شورای صنفی نمایش هم در یادداشتی به انتقاد از عملکرد سازمان سینمایی در خصوص شورای صنفی پرداخته و گفته است: متاسفانه همیشه مدیران تصور می‌کنند که به برکت وجود آن‌هاست که سینما وجود دارد. هیچکدام نمی‌دانند که از وجود این سینماگران است که آن‌ها مدیرند.
او افزوده: کانون کارگردانان سینمای ایران به درستی در مقابل عمل غیرصنفی آن‌ها موضع گرفته است و همچنان باید به راهش ادامه دهد و مطمن باشد که اعضاء پشت او ایستاده‌اند.»
مهدی رحمانی هم طی یادداشتی به انتقاد از عملکرد سازمان سینمایی در خصوص شورای صنفی پرداخت و در این‌باره نوشت: «حذف اندیشه آزادِ موثر و جایگزینی آن با جریان اندیشه انتخابی (انتصابی)، تلاش تمامیت خواهانه‌ای است که سال‌هاست کمر به حذف " کارگردان " به مفهوم مولف و تبدیل آن به کارگزار تولیدکننده بسته است. ایجاد کمپانی‌های انحصاری فیلمسازی به بهانه‌های واهی آخرین حربه برای حذف تفکر در سینماست و تلاش برای جلوگیری از حضور کارگردانان سینمای ایران در شورای اکران، یکدست کردن چرخه تولید به مصرف اندیشه‌های مبتذل با شمایل متفاوت و گاه پوست شیر را تسهیل می‌کند. حرکت کانون کارگردانان سینمای ایران این روزها در جهت تلاش برای بقای سینمای با اصالت ایران، روزنه امیدی است در جدالی نابرابر.»
جدال رسانه‌ای بر سر شورای صنفی نمایش
البته پیش از این واکنش‌ها و در واقع یک روز پس از برگزاری جلسه، محسن امیریوسفی که رییس قبلی شورای صنفی نمایش بود در مصاحبه‌ای با ایسنا به شرح ماجرا پرداخت و گفت که آن جلسه با هدف حذف کانون کارگردانان، صنف تهیه‌کنندگان و خانه سینما برگزار شده بود و به همین دلیل انتخابات انجام شده در آن روز را فاقد مشروعیت دانست.
صحبت‌های او با پاسخ محمدحسین فرح‌بخش همراه بود که خود را مستقل‌ترین آدم این سینما دانست و در عین حال به اینکه نماینده سازمان سینمایی شده افتخار کرد.
او به صراحت اعلام کرد که انتخاب او توسط طباطبایی نژاد و حسین انتظامی بوده تا با این کار اولا تهیه‌کنندگانی که زیر بار یکپارچه شدن نرفتند مجازات شوند و بعد هم جلوی تمامیت خواهان گرفته شود.
او همچنین به انتقاد از امیریوسفی پرداخت که این شورا را دولتی نامیده بود و گفت: در دوره شما هم نماینده تهیه‌کنندگان به همین شکل فعلی انتخاب شد و توسط معاون نظارت و ارزشیابی. آیا آن موقع دولتی نبود؟ پس معلوم است چون رییس نشده‌اید، مخالفت می کنید.
این جدل‌های رسانه‌ای که هر دو طرف نوع روایت متفاوتی از بخشی از ماجرا دارند، با اظهار نظرهای دیگری ادامه پیدا کرد.
ابوالحسن داودی که سابقه ریاست شورای صنفی نمایش را دارد، در گفت‌وگویی با ایلنا با اشاره به اینکه معاون نظارت و ارزشیابی باید در چنین موردی با تدبیر بیشتری عمل می‌کرد و نیز با اشاره به استدلال طباطبایی نژاد که اعلام کرده بود انتخاب فرح‌بخش براساس بندی از نظام نامه اکران انجام شده، گفته است: ما شبیه این برخورد دولتی متکی بر اختیارات قانونی را در ابعاد گسترده‌تر و توان اجرایی بالاتر، در دوره مدیریت آقای شمقدری هم داشتیم که تمایل داشت با تکیه بر قانون، کار را به تعطیلی خانه سینما بکشاند ولی عملا دیدیم که نتیجه تاریخی این برداشت غلط از اختلافات ذاتی اهالی سینما به چه ضایعه‌ای برای خودشان تبدیل شد.
او با بیان اینکه در این ماجرا فقط یک شخص مورد نظرش نیست و کل مدیریت دولتی را در بخش فرهنگ خطاب قرار می‌دهد، تاکید کرده است: به شدت نگرانم که این داستان، همچون یک آوار سنگین بر سرشان فرود بیاید. شخصا بر اساس تجربه‌ای که از روانشناسی کلی جامعه سینما دارم، می‌دانم که حرکاتی مثل این، به ناگهان می‌تواند باعث قرار گرفتن اهل سینما پشت هم شود، آنهم برای مقابله‌ای که در شرایط کنونی، نباید شکل گیرد و برخوردی دوسر باخت است.
بعد از این اظهارات، فرح‌بخش باز هم در مقام پاسخگویی برآمد و در یادداشتی با انتقاد از اینکه داودی شورای جدید را دولتی خوانده، نوشت: «سابقه تاسیس شورای صنفی نمایش به سال ۷۶ بازمیگردد و پیشنهادی که از سوی اتحادیه تهیه‌کنندگان برای تشکیل شورا مطرح شد. در آن زمان مقرر شد شورا با حضور پنج سینمادار و پنج تهیه‌کننده که ارکان اصلی اکران بودند راه بیفتد. اتحادیه تهیه‌کنندگان پیشنهاد کرد سیف‌الله داد یک کارگردان را از کانون کارگردانان به شورا اضافه کند و این چنین شد که حسین زندباف از کانون وارد شورا شد. در آن زمان همواره رییس شورای صنفی نمایش از صنف تهیه‌کنندگان بود که رکن اساسی تولیدند و مالک اثر در پخش.
این روال ادامه داشت، تا زمان معاونت سینمایی محمدحسن پزشک، یعنی همان زمان که منوچهر محمدی مدیرعامل خانه سینما و ابوالحسن داوودی رییس هیات مدیره شد. در این زمان بود که علیرغم مخالفت اتحادیه، شورای صنفی نمایش را به خانه سینما بردند و در این انتقال، تیم سه‌نفره پزشک-محمدی-داوودی نقش اصلی را بازی کردند. آنجا بود که اتحادیه تهیه‌کنندگان، نماینده‌ای را برای شورا معرفی نکرد و این شد که خود ارشاد محمدرضا تخت‌کشیان را به‌عنوان تهیه‌کننده وارد شورای صنفی نمایش کرد. عجبا که آن زمان ابوالحسن داوودی کمترین انتقادی از ارشاد نکرد؟ آیا آن زمان نماینده تهیه‌کنندگان در شورا، انتصابی نبود؟! آقای داوودی! شما با قدرت دولت، شورا را به خانه سینما بردید و ریاست کارگردانان در شورا را باب کردید که کاملا غیرحرفه‌ای و غلط بود.»
او ادامه داده است: در سال ۱۳۹۳ و در زمان ریاست ایوبی بر سینما، اصغر بانکی از کانون پخش‌کنندگان و بنده از طرف تهیه‌کنندگان برای حضور در شورای صنفی نمایش به ارشاد معرفی شدیم و ابوالحسن داوودی از جانب کارگردانان. با این حال ارشاد من و بانکی را قبول نکرد و خودش از مرتضی شایسته و محمد نیک‌بین دعوت کرد وارد شورا شوند و البته که داوودی رییس آن شورا شد و با روی باز از نمایندگان دولت استقبال کرد. چطور انتصابات دولتی در شورایی که داوودی، رییس‌اش بود موجب نگرانی ایشان نشد!؟ چگونه دو سال رییس شورایی بودید که حتی جلساتش هم در وزارت ارشاد تشکیل می‌شد؟»
هشدار خانه سینما به انتظامی
تمام این جنجال‌ها با بیانیه خانه سینما به مرحله‌ای جدی‌تر وارد شد. یک روز پس از جلسه اشاره شده در وزارت ارشاد، خانه سینما اطلاعیه‌ای را صادر کرد مبنی بر اینکه پس از بررسی تمام جوانب نسبت به اتفاق‌های جلسه شورای صنفی نمایش اعلام موضع می کند.
سرانجام در آخرین ساعات روز چهارشنبه ۲۴ اردیبهشت، خانه سینما در نامه‌ای خطاب به حسین انتظامی، رییس سازمان سینمایی با بیان اینکه «شیوه غیر مرسوم و حتی غیرطبیعی معرفی شورای صنفی جدید به هیچ وجه مورد تایید خانه سینما، تهیه کنندگان و کارگردانان نیست» خواستار توقف فوری این روند شد و هشدار داد که در غیر اینصورت دور جدیدی از کشمکش‌ها آغاز می‌شود.
در بخشی از این نامه با اشاره به شرایط بحران اجتماعی- اقتصادی ناشی از کرونا و اینکه در چنین شرایطی کدام عقل سلیمی تشدید تقابل با نهاد صنفی را جایگزین تعامل سازنده برای فردای بهتر سینمای جمهوری اسلامی ایران کرده است؟ آمده بود: «مشی صواب آن است، دولت و سازمان سینمایی اگر توان رفع کل مضایق را ندارند، زخمی بر این پیکره گرفتار وارد نسازند.
روشن است که شورای صنفی نمایش در سال جاری و پس از بازگشایی نیازمند حداکثر عقلانیت، تدبیر و تمشیت امور است و این میسر نمی‌شود مگر آنکه هم از جهت ساز و کار اجرایی، این شورا واقعاً منتخب اصناف و اصناف نیز مقید به معرفی نمایندگانی باشند که برای معضلات پساکرونا طرح و برنامه داشته باشند.
لذا از جنابعالی تقاضا داریم عاجلاً این روند متوقف شود و نمایندگان مرسوم و ذی مدخل با نظارت عالیه خانه سینما معرفی شوند. در غیر این صورت، هشدار جدی، روشن و صریح خانه سینما این است که بیم آن می‌رود در شرایطی که حداکثر آرامش در این روزها و ماه‌های آتی نیاز مبرم جامعه سینمایی است دور جدیدی از کشمکش های بی حاصل شروع شود که متضرر اصلی آن سینمای کشور است . بدیهی است خانه سینما بنابر وظیفه ذاتی و قانونی خود ملزم به صیانت از اصناف ذینفع (انجمن سینماداران، انجمن صنفی پخش‌کنندگان ، شورای عالی تهیه‌کنندگان و انجمن صنفی کارگردانان) خواهد بود و از هر اقدامی در تثبیت آرامش و دفاع از اصناف عضو خود دریغ نخواهدکرد.»
پاسخ انتظامی به خانه سینما و چند واکنش
ساعتی بعد حسین انتظامی در حساب توییتر خود به این نامه واکنش نشان داد و نوشت: «شورای صنفی نمایش قرار نیست در جایی غیر از خانه سینما تشکیل شود. با یک خبر نادرست به‌دنبال ایجاد نگرانی صنفی و دوقطبی‌سازی‌اند. دولت متوجه اعتبار نهادهای مدنی هست. من هم که خاستگاه صنفی دارم، در پاسداری از این سیاست دولت جدّی‌ترم چرا که قدر و قدرت نهادهای مدنی را می‌دانم.»
اما همین پاسخ کوتاه واکنش منیژه حکمت را در پی داشت که نوشت: «آقای انتظامی! مشکل سینمای ایران مکان نیست، مشکل در اتاق‌های دربسته‌ی شما و جلساتتان با افراد خاص برای تصمیم‌گیری می‌باشد. جلسه‌ی دو روز پیش در معاونت سینمایی و آن انتصابات ثابت کرده که شما هیچ اعتقادی به نهادهای مدنی ندارید.»
ابراهیم ابراهیمیان هم در واکنش به توییت انتظامی نوشت: «آقای انتظامی، برادر عزیز، کارهای اخیرتان اصلا بوی حمایت از نهادهای مدنی و صنفی نمی‌دهد که هیچ، می‌ترسم همچون دولت‌های قبل به گِل گرفتن در خانه سینما ختم شود.»
و حالا بعد از مرور تمام این اتفاق‌ها سوال این است که آیا جلسه شورای صنفی نمایش که طبق پیگیری ایسنا به روال گذشته قرار است روز یکشنبه (28 اردیبهشت‌ماه) برگزار شود، با همین اعضایی که هفته پیش معرفی شده‌اند برگزار خواهد شد؟ و اگر این اتفاق بیفتد با توجه به تاکید خانه سینما مبنی بر توقف این روند، باید شاهد نزاع جدی بین خانه سینما و سازمان سینمایی باشیم؟
