پایگاه خبری تئاتر: شب شنبه یازدهم مردادماه نمایش «آرسنیک و تور کهنه» با حضور مدیرعامل خانه هنرمندان ایران و علیرضا خمسه برای نواختن زنگ افتتاح کار خود را آغاز کرد.
در این مراسم که با اجرای مسعود فروتن برگزار شد، ابتدا حسین پارسایی کارگردان این نمایش به سخنرانی پرداخت و گفت: «آرسنیک و تور کهنه» همان‌طور که از سبقه فرهنگی‌اش پیداست، یکی از کمدی‌های شناخته شده برادوی است که از دهه 40 میلادی نسخه‌های بسیاری بر اساس آن تولید شده است. زمانی که من و پیمان قاسم‌خانی در حال گفت‌وگو برای یک کمدی دیگر بودیم، با پیشنهاد ایشان مواجه شدم، یعنی انتخاب این نمایشنامه و ترجمه آن توسط کامبیز کاهه توسط پیمان بود. او به من گفت این متن یکی از کمدی‌های خوب است که ظرفیت بالایی برای اجرا دارد.
حسین پارسایی در ادامه گفته‌هایش افزود: می‌خواستم نخستین تجربه کمدی خودم را دنبال کنم، به دلایلی که همیشه نمایش‌هایی را در موضوع‌ها و ژانرهای دیگر دنبال می‌کردم، وقتی نمایشنامه را خواندم، به شدت جذب آن شدم. بنده به همراه آقای قاسم‌خانی سعی کردیم از داستانی که در دهه 40 میلادی می‌گذرد، در بازه زمانی اکنون بهره‌برداری کنیم. بعد محمدرضا کوهستانی به جمع ما پیوست و با راهنمایی پیمان قاسم‌خانی، این نمایشنامه دراماتورژی شد. حدود سه ماه از زمان پیش‌تولید تا امشب که برای اجرا آماده شده ایم، روزی هفت تا هشت ساعت مدام برای تمرین وقت گذاشتیم.
وی خاطرنشان کرد: از دکتر سرسنگی به دلیل امکانات و همکاران خوبی که در اختیار ما گذاشتند تشکر می‌کنم، و همین‌طور از پیمان قاسم‌خانی که به من جرات کار کمدی داد، ممنونم، چون من همیشه دوست داشتم کمدی کار کنم، ولی می‌ترسیدم. حتی هم‌اکنون هم احساس می‌کنم که تا بازخورد تماشاگر نسبت به آرسنیک دیده نشود، من نمی‌توانم بفهمم چه کار کرده‌ام اما همیشه راهنمایی‌ها و مشاوره پیمان به من و تیم اجرایی کمک کرد. دیگر همکارانی که در این نمایش با ما همراه هستند، با وجود ضیغ وقت و تعدد فعالیت‌های‌شان، برای ما وقت کافی گذاشتند و ما با یک نمایش جدی روبه‌رو بودیم تا کمدی. برای این‌که نمایش ما یک تراژدی هولناک انسانی و یک تراژدی است که پشت نقاب کمدی جلوه‌گر می‌شود. بنابراین در نمایش «آرسنیک...» که به نظرم ما خیلی مدیون متن و اندیشه اجرا هستیم، در واقع کمدی صرف مفرح نمی‌بینیم. این نوعی از کمدی است که ما را بیشتر به چالش می‌کشاند تا به موضوع‌هایی فراتر از یک کمدی توجه کنیم.
پس از توضیحات پارسایی، مسعود فروتن از علیرضا خمسه دعوت کرد تا دقایقی درباره حضور خود در افتتاحیه نمایش «آرسنیک ...» صحبت کند. خمسه در سخنان کوتاه خود گفت: سال‌ها بود که ما کار می‌کردیم و حسین پارسایی نمایش ما را می‌دید و مدیریت می‌کرد و حالا برعکس شده. پارسایی کار می‌کند و ما تماشا. وقتی آقای پارسایی تماس گرفتند که برای نواختن زنگ افتتاح بیایم، با آنکه سفری به شمال را در پیش داشتم اما پذیرفتم، چون قرار بود امشب یک نمایش کمدی آغاز بشود و هیچ چیز قشنگ‌تر از این نیست که نمایشی را برای نخستین‌بار ببینیم.
مجید سرسنگی در ادامه گفت: بنده در ادامه سخنان آقای پارسایی درباره مشکلات اجرا در شب اول، باید بگویم معتقدم اگر قرار باشد تئاتر ما از هویت تکنیکی خود دربیاید و خودش را به سمت استانداردهای جهانی نزدیک کند، همه شئونات تئاتر باید حرفه‌ای باشد. از جمله این که من اعتقاد دارم شب اول اجرا باید همان کیفیتی را داشته باشد که شب آخر اجرا دارد. در همه جای دنیا این‌گونه است، که در واقع کارگردان نمایش در شب اول اجرا، خودش در سالن نیست و کار را می‌سپارد به گروه و تهیه‌کننده و خودش برای پروژه بعدی کار می‌کند. این به آن معناست که شب اول اجرا باید همه کارها تمام شده باشد و نمایش به کیفیت اصلی خود رسیده باشد. ما سعی کرده‌ایم با برگزاری این برنامه و فشاری که به خودمان و گروه می‌آوریم، این فرهنگ را جا بیندازیم که شب اول اجرا تمام کارها با کیفیت مطلوب اجرا بشوند.
مدیرعامل خانه هنرمندان ادامه داد: من پیشاپیش عذرخواهی می‌کنم اگر گروه‌ها از این بابت تحت فشار قرار می‌گیرند. به هر حال، با امکانات کمی که داریم و فاصله اندکی که از یک اجرا تا اجرای دیگر هست، باعث می‌شود گاهی گروه‌ها نتوانند همه ایده‌آل‌های‌شان را در شب اول پیاده کنند اما امیدوارم استمرار این مسئله باعث بشود که خودمان را به استاندارد جهانی برسانیم و کارگردان در شب اول اجرا کار را به گروه خودش تحویل بدهد و سراغ کار بعدی برود. نکته دیگر این‌که باعث افتخار بنده و همکارانم است که نمایشی از ایشان را در تماشاخانه ایرانشهر اجرا می‌کنیم. بخصوص که آقای پارسایی این نمایش را در یک ژانر کاملاً متفاوت با کارهای قبلی‌شان انتخاب کردند. طبیعی است که این چالش بزرگی برای آقای پارسایی است. امیدوارم از پسِ این کمدی هم برآمده باشند و یک نمایش کمدی خوب روی صحنه ببرند تا این نمایش هم به توفیقاتی برسد که در سطح دنیا رسیده است.
رییس تماشاخانه ایرانشهر در بخش دیگری از سخنان خود گفت: باید از آقای خمسه تشکر کنم که امشب به ما افتخار دادند تا زنگ افتتاح نمایش را به صدا دربیاورند. خیلی‌ها ایشان را با چهره کمیک‌شان می‌شناسند، در حالی که برخلاف چهره کمیکی که ما از ایشان می‌بینیم، انسان و هنرمند بسیار فرهیخته‌ای است که عمیق فکر می‌کند و این عمق را در کمدی‌ها خود نشان داده است. اگر کارهای کمدی ایشان را ببینید، الحق والانصاف چند پله بالاتر از کمدی‌هایی است که ما به صورت کمدی‌های صرفاً برای خنده می‌بینیم.
سرسنگی اصحاب رسانه و خبرنگاران حاضر در مراسم را مورد خطاب قرار داد و ضمن تشکر از آنها چنین گفت: یک ضلع از شکلی که ما تئاتر را اجرا و عرضه می‌کنیم، وابسته به رسانه‌های گروهی است. باید تشکر کنم از انتقادهای آنها؛ چه انتقادهایی که دوستانه و نرم و از باب تذکر داده می‌شود و چه انتقادهای تند و سفت و سختی که از ما می‌کنند. فراموش نکنیم که یک مدیر اگر از نعمت انتقاد برخوردار نباشد، نمی‌تواند کار خود را درست انجام بدهد. انتقاد است که ما را می‌سازد. خیلی از اتفاقاتی که در تماشاخانه ایرانشهر یا خانه هنرمندان ایران می‌افتد، بر مبنای انتقاداتی بوده که رسانه‌های گروهی انجام داده‌اند و من صمیمانه از آنها تشکر می‌کنم. امیدوارم همچنان این تماشاخانه را با انتقادهای خود مورد تفقد قرار بدهند و اشتباهات ما را به خودمان گوشزد کنند.
وی در ادامه با اشاره به ماجرای لفظی که توسط دو کارگردان نام‌دار تئاتر در مطبوعات شروع شده بود، خطاب به خبرنگاران و هنرمندان تشریح کرد: چندی پیش یکی از کارگردان‌های مشهور کشور گلایه کرده بودند که چرا آقای فلان و خانم بهمان در سال چند کار اجرا می‌کنند و ما نمی‌توانیم اجرا کنیم. به نظرم اگر ما مشکلات تئاتر را به چند دسته تقسیم کنیم، قطعاً یک دسته از مشکلات مربوط به خودِ ما تئاتری‌ها و نوع نگرشمان به تئاتر است. یعنی به جای این‌که ما نهادها و سازمان‌هایی را که متولی گسترش زیرساخت‌های تئاتر هستند، تحت فشار بگذاریم که سالن‌های بیشتری برای ما راه‌اندازی کنند، خودمان را مورد نقد قرار می‌دهیم یا دل‌مان می‌خواهد مثلاً آقای x به جای چهار کار، یک کار انجام بدهد! آدم‌ها زیاد حرف می‌زنند و ما هم از کنار این حرف‌ها می‌گذریم، بخصوص در تماشاخانه ایرانشهر که سعی کرده استانداردهای خود را رعایت کند، ولی گاهی وقت‌ها بعضی از این نکته‌ها، انحرافی به نظر می‌رسد که باید به آنها توجه کنیم.
سرسنگی افزود: در اولین دوره‌های جشنواره تئاتر فجر که برگزار شد، من یک نوجوان بودم اما از همان دوره در تئاتر این مملکت بوده‌ام تا امروز؛ چه در حوزه دانشگاهی و چه حرفه‌ای و حتی در عرصه کار مدیریت. تصورم این است که هشتاد درصد از بودجه و امکانات ما صرف نمایش‌ها و کارگردان‌هایی می‌شود که به این کار وارد نیستند. در هیچ کجای دنیا خلاقیت کارگردان را محدود نمی‌کنند که در سال فقط یک کار بکند و اگر چهار نمایش کار کرد و تماشاگر هم داشت، او را نقد کنند که چرا چهار تا کار انجام می‌دهی! ان شاالله روزی برسد که همه کارگردان‌های خوب ما، بتوانند حتی بیشتر از چهار نمایش کار کنند. برخی از دوستانی که این حرف‌ها را می‌زدند، دنیا را دیده‌اند. می‌دانند که در یک کمپانی تئاتر، شاید کسانی که آنجا کار می‌کنند، در طول سال بیش از هشت پرفورمنس اجرا می‌کنند. یعنی در حالی که یک کار را تمرین می‌کنند، کار دیگری را در کنارش اجرا می‌کنند و همان زمان کمپانی برای آنها در کشور دیگری تور گذاشته و نمایش قبلی‌شان را اجرا می‌کنند.
مدیرعامل خانه هنرمندان ایران اضافه کرد: به نظرم اگر این جمله‌ها به آن معناست که امکانات کم داریم، باید امکانات‌مان را زیاد کنیم. اگر به این معنا باشد که امروز تماشاگر نمایش من را نپسندید و کار دیگری را پسندید، من بیایم کار پسندیده شده را مورد نقد و حرف‌هایی قرار بدهم که نه علمی است و نه فرهنگی، همان نکته انحرافی است که اگر بین ما تئاتری‌ها جا بیافتد، متاسفانه آینده خوبی برای این هنر دیده نخواهد شد.
سرسنگی در ادامه به حضور بازیگران سینما در تئاتر اشاره کرد و یادآور شد: برخی می‌گویند چرا بازیگر سینما وارد تئاتر شده است؟ در کجای دنیا هنرمند را مقید می‌کنند که چون شما در سینما کار کرده‌اید، حق ندارید در تئاتر کار کنید یا برعکس. با آنکه خیلی از بازیگران بزرگ هالیوود، افتخارشان این است که در سال یک یا دو نمایش در تئاتر برادوی یا سالن‌های دیگر کار کنند و هیچ کس نه تنها آنها را مذمت نمی‌کند، که تشویق‌شان هم می‌کنند. خانم بهاره رهنما اولین تجربه کارگردانی‌اش را در سالن انتظامی خانه هنرمندان انجام داد. وقتی گفت می‌خواهم تئاتر کارگردانی کنم، به ایشان گفتم خانم رهنما بی‌تعارف من از شما کارگردانی تئاتر ندیده‌ام. بنابراین نمی‌توانم اجازه بدهم در سالن استاد سمندریان یا ناظرزاده کار کنید. یک کار در سالن انتظامی اجرا کنید، من کارتان را ببینم. خانم رهنما با همان نخستین کارگردانی، ثابت کرد برای تئاتر وقت می‌گذارد. چه اشکالی دارد ما نیروهای مستعد را در بنیه تئاتر قرار بدهیم؟ متاسفانه برخی از افراد که دوره‌شان تمام شده و خلاقیت‌شان به پایان رسیده و دیگر کسی به تماشای آثارشان نمی‌نشیند وخودشان هم این را می‌دانند، بیشترین هجمه را دارند و به نسل جوان با دید منفی نگاه می‌کنند.
وی افزود: نسل جوانی که امروز در تئاتر است، باید حمایت بشود. همان حمایتی که در دهه شصت و هفتاد شامل همین افرادی بود که امروز بر پرکاری دیگران انتقاد دارند. آنها خودشان در دهه شصت، چهار تا کار با هم روی صحنه می‌بردند و آن زمان این موضوع هیچ مذمومیتی نداشت، ولی الان وقتی یک کارگردان جوان این کار را می‌کند و نمایشش هم تماشاگر دارد و اقتصاد تئاتر را بارور می‌کند، ما آدم‌هایی که نسل‌مان مربوط به گذشته است، به آنها با بغض نگاه می‌کنیم. همان حکایت مکرر پسرکشی که در افسانه‌های ماست، برعکس غرب که در اسطوره‌هایشان پدرکشی هست و این نسل جوان است که روی شانه‌های نسل قدیم می‌ایستد و بالنده می‌شود. همیشه از منظر اسطوره و فرهنگی ما، این نسل جوان بوده‌اند که باید قربانی بشوند، چون نسل قدیم این باور را نسبت به نسل جوان ندارد. یکی از همت‌های اصلی ما در تماشاخانه ایرانشهر، ایجاد امکان اجرا برای نسل جوان است. هیچ هم نمیترسیم. در عین حال که شما می‌بینید تماشاخانه ایرانشهر یک ریال کمک دولتی دریافت نمی‌کند و وابسته به گیشه است، امسال فقط پنج کارگردان جوان در تماشاخانه ایرانشهر قرار است نمایش اجرا کنند. با آن که می‌دانیم آنها شاید گیشه نداشته باشند. دو نمونه‌اش را همین یک ماه پیش شاهد بودیم که برگزیدگان جشنواره تئاتر دانشگاهی بودند و در سالن سمندریان اجرا کردند. من به دوستانم تاکید کردم که با این دانشجویان همان‌طور برخورد کنید که انگار یک آدم حرفه‌ای اجرا می‌کند، چون باید کارکردن در محیط حرفه‌ای را یاد بگیرند. وظیفه کیست که دست این نسل را بگیرد و از یک پایگاه آماتور به یک پایگاه حرفه‌ای برساند؟
در آیین افتتاح این نمایش، هنرمندانی مانند علیرضا خمسه، جمشید گرگین، رضا فیاضی، پیمان قاسم‌خانی، مریم معترف، سعید امیرسلیمانی، کمند امیر سلیمانی، فرزاد حسنی، داریوش موفق، محمدرضا کوهستانی و ... حضور داشتند.
«آرسنیک و تور کهنه» اجراهای خود را از امروز 12 مردادماه، ساعت 21 در تماشاخانه ایرانشهر، سالن استاد سمندریان آغاز خواهد کرد.علاقه‌مندان به تماشای این نمایش، می‌توانند برای تهیه بلیت به سامانه الکترونیکی www.tamashakhaneh.ir مراجعه کرده یا با شماره تلفن 88311600 تماس بگیرند.
