پایگاه خبری تئاتر: رئیس هیات مدیره کانون ملی منتقدان تئاتر ایران؛ گفت: در چند سال اخیر صفحات اختصاص یافته به فرهنگ و هنر در مطبوعات و روزنامههای رسمی بسیار کم شده و در این میان صفحاتی که به تئاتر اختصاص مییافت نیز به نسبت، کمتر شده است.
وی با ابراز تاسف از حذف نقد تئاتر از صفحات فرهنگی روزنامهها تصریح کرد: امروزه نقد تئاتر جایی در صفحات روزنامهها و هفتهنامههای فرهنگی ندارد. اکنون نقد تئاتر در روزنامهها به یادداشتهای ژورنالیستی کوتاهی تبدیل شدهاند که فقط اطلاعات کوتاهی راجع به نمایشهای روی صحنه ارائه میکنند و دیگر خبری از نقدهای حرفهای و محکم تئاتری نیست.
این روزنامهنگار و منتقد تئاتر همچنین با اشاره به تقلیل نشریات تخصصی تئاتر، اظهار داشت: سابقا چندین ماهنامه و هفتهنامه منتشر میشد که یا اختصاصا به تئاتر میپرداختند و یا بخش ویژهای را به نقد و تحلیل تئاتر اختصاص میدانند ولی اکنون بسیاری از این نشریات یا تعطیل شدهاند یا تغییر رویه دادهاند. در مجلاتی هم که اکنون به هنرهای نمایشی پرداخته میشود، گویا دغدغهای برای نقد تئاتر وجود ندارد. دیگر شاهد مطالب جدی در مبحث نظریهپردازی در تئاتر نیستیم و مطالبی هم که چاپ میشوند، بازتولید مطالب انتشار یافته در سایتهایی مثل "ایران تئاتر" است. به عبارتی دیگر، صاحبان جراید و نشریات توجهی به تولید مطالب مرتبط با نظریهپردازی و نقد تئاتر ندارند.
نصیری با تاکید بر اهمیت توسعهی نقد برای رشد و ارتقاء کیفی تئاتر کشور گفت: اساسا اگر فضای نقد هر هنری به هر دلیلی بسته شود، آن هنر رو به افول میرود. ایروینگ واردل؛ منتقد انگلیسی؛ معتقد است برای از بین بردن هر هنری، کافی است منتقدانش را خاموش کنید یا فضای نقد را از بین ببرید. در این صورت آن هنر نیز از بین میرود.
این مدرس تئاتر با یادآوری برگزاری جلسات پْر رونق نقد تئاتر در سالهای گذشته، عنوان کرد: در گذشته از جلسات نقد و بررسی آثار روی صحنه به شدت استقبال میشد و نقدهای حضوری، رونق ویژهای داشت. در جشنوارههای مختلف تئاتر، جلسات نقد آثار نمایشی با حضور منتقدان برجسته برپا میشد و گاه جایزهای نیز از نگاه منتقدان به آثار برتر داده میشد اما اکنون همهی این برنامهها تعطیل شده است و اگر هم در جشنوارهای جلسات نقدی برگزار میشود، به صورت کجدار و مریز و بدون کیفیت لازم برگزار میشود.
رئیس هیات مدیره کانون ملی منتقدان تئاتر ایران تاکید کرد: معتقدم تئاتر شهرستانها به بیماری کیفی مبتلا شده و از این رو به شدت به نقد جدی نیاز دارد. ای کاش در جشنوارههای تئاتر استانها به جای هزینههایی که برای داوریها انجام میشود به بررسی و نقد آثار توجه شود. متاسفانه اکنون همه شاهد نتایج منفی داوریها- بدون وجود نقد- هستیم. در داوریها، گاه داوران بنا به نبود آثار درخور، مجبور هستند جوایز اول و دوم را به آثار بیکیفیتی اهدا کنند که صلاحیت دریافت رتبهی را ندارد.
وی توضیح داد: به طور مثال وقتی در یک جشنوارهی موضوعی یا استانی داوران به ناچار مجبور میشوند به جوان تازهکاری جایزه بدهند- با تکرار این روند- آن هنرمند جوان را به جایزه گرفتن مبتلاء میکنند. توقع هنرمندان کم تجربه را نیز با تشویق و تمجیدهای نابجا بالا میبرند و همین روند، تئاتر را بیمار میکند. از این روست که میگویم داوریهای نابجا باعث افول تئاتر کشور شده است. متاسفانه ثمرات این داوریها در کیفیت آثار امروز شهرستانها به وضوح دیده میشود.
نصیری با اشاره به کمکاری کانون ملی منتقدان تئاتر ایران در سالهای اخیر گفت: کانون ملی منتقدان، زیر مجموعهی انجمن هنرهای نمایشی است که در شرح وظایفش خیلی موارد ذکر شده اما بدون وجود هزینه، اجرایی شدن این وظایف امکانپذیر نیست. شاید برای مخاطبان شما جالب باشد که بدانند کانون ملی منتقدان تئاتر از سال 89 به بعد هیچگاه بودجهی خود را کامل دریافت نکرده است. به عبارتی میتوان گفت کانون فقط بخشی از بودجه سال 89 و بخشی از بودجه سال 91 خود را دریافت کرده و غیر از این هیچ دریافتی دیگری نداشته است.
وی ادامه داد: جز وظایف کانون ملی منتقدان تئاتر ایران است که بتواند اطلاعات و دانش اعضاء خود را به روز کند. یعنی با برگزاری ورکشاپهای تخصصی و دعوت از اساتید خارجی بتواند دانش اعضاء خود را نیز روزآمد کند اما با توجه به نبود امکانات مالی، چند سالی است که این روند تعطیل شده است.
این منتقد با بیان اینکه آخرین همایش نقد تئاتر، پنج سال پیش برگزار شده است گفت: سابقا کانون ملی منتقدان حضور چشمگیر و جدیای در جشنوارهی بینالمللی تئاتر فجر داشت؛ اما در سالهای اخیر با توجه به مشکلات مالی، برگزاری خود جشنوارهی فجر نیز گاه با ابهاماتی مواجه بوده چه رسد به فعالیتهای کانون منتقدان در جشنواره! منظور اینکه فعالیتهای کانون نیز تابعی از فعالیتهای دیگر ارگانها و نهادهاست. وقتی هزینهی برگزاری رویدادهای مرتبط، کم میشود نمیتوان توقعی از کانون داشت.
وی افزود: اگر فعالیتهای کانون ملی منتقدان تئاتر ایران در جشنوارههای گذشته نگاهی بیاندازیم متوجه میشویم با هزینهای ناچیز، چه فعالیتهای پر ثمری انجام میگرفته؛ ضمن اینکه هنرمندان نیز از این فعالیتها راضی بودند. خود هنرمندان- فارغ از کیفیت آثارشان- به شدت علاقهمند به برگزاری جلسات نقد آثارشان بودند. همچنین اعتباری که کانون منتقدان بنا به ارتباطات خود با کانون جهانی منتقدان تئاتر، برای جشنوارهی تئاتر فجر به ارمغان میآورد در خور اعتنا بود. اما اکنون جز سکوت، خبری در فضای نقد تئاتر نیست.
نصیری با اشاره به سیزدهمین جشن سالانه کانون ملی منتقدان تئاتر که ابتدای شهریورماه امسال برگزار شد توضیح داد: جشن سیزدهم با یک وقفهی سه ساله برگزار شد. این جشنی بود که هنرمندان نیز پیگیر آن بودند. جشن ما، شکل کوچکی از جشنی است که کانون جهانی تئاتر در اروپا برگزار میکند و جایزهای که با عنوان تالیا اهدا میکند نیز یکی از معتبرترین جوایز تئاتر دنیا است. جشن سالیانهی کانون ما نیز الگوبرداری شده از آن جایزه است. متاسفانه با توجه به سالهایی که جشن کانون برگزار نشد، کمکم این رویداد داشت به کلی فراموش میشد اما امسال تمام تلاش خود را برای برگزاری آن بکار گرفتیم و به امید خدا جشن چهاردهم را نیز در اردیبهشتماه سال 93 برگزار خواهیم کرد.
مهدی نصیری در پایان گفت: شاید جا داشته باشد اهمیت نقد تئاتر به مدیران و مسئولین دوباره گوشزد شود. متاسفانه تولید تئاتر تبدیل به ویترینی برای نشان دادن فهرست آماری عملکرد مدیران شده و گویا ارزیابی این تولیدات اصلا برای کسی مهم نیست. اگر نیم نگاهی به اجراهای چند سال اخیر بیاندازیم متوجه برآیند کیفیت آثار نمایشی میشویم. تلاش برای اعتلال تئاتر جزیی از وظایف کانون ملی منتقدان تئاتر ایران است و امیدواریم با به خدمتگرفتن بیش از پیش تواناییهای این کانون بتوانیم شاهد روزهای خوبی برای تئاتر کشور باشیم.