پایگاه خبری تئاتر: سی و هشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر به دبیری محمد‌مهدی عسگرپور با یك سال تاخیر در برگزاری و با انتخاب شیوه تركیبی (فیزیكی-مجازی) از ۵ خرداد سال ۱۴۰۰ در تهران برپا می‌شود. با توجه به انتقادهای زیادی كه این اواخر به برگزاری جشنواره ملی فیلم فجر در ایام كرونا شده و با در نظر گرفتن این نكته كه زمان برگزاری جشنواره جهانی با انتخابات ریاست‌جمهوری نزدیك است، این پرسش مطرح است كه عسگرپور با انتقادات پیش‌رو چه می‌كند و چگونه و در چه شرایطی قرار است این رویداد بین‌المللی را برگزار كند.
با عسگرپور گفت‌وگویی انجام دادیم و نظرش را درباره ابعاد این رویداد بین‌المللی جویا شدیم كه از نظر می‌گذرانید.
ابتدای امسال كه گفت‌وگویی درباره منتفی شدن برگزاری جشنواره جهانی فیلم فجر داشتیم ترس از سرایت ویروس كرونا در بین مردم زیاد بود و در همین راستا فعالیت‌های فرهنگی هنری زیادی متوقف شده بود، ولی در حال حاضر به نظر می‌رسد با یكه‌تازی هم كه كرونا دارد و حتی شیوع پیك چهارم، اما فضا كمی آرام‌تر شده و جامعه از آن التهاب اولیه فاصله گرفته؛ به این معنی كه مردم با زیست كرونایی كنار آمده‌اند.
من فكر می‌كنم تقریبا تمام دنیا كم و بیش به این سمت رفته‌اند و این موضوع در كشورهای دیگر هم مطرح است (در جایی كمتر و در جایی بیشتر) البته طبیعی هم هست هر پدیده اینچنینی كه به وجود بیاید انسان‌ها جست‌وجو می‌كنند و راهی را پیدا می‌كنند برای اینكه بتوانند به حیات طبیعی خودشان ادامه بدهند و معیشت‌شان در این مسیر تعریف شود و فعالیت‌های‌شان را بتوانند شكل دهند و در همه عرصه تا جایی كه ممكن است به حالت عادی برگردند. به همین دلیل در كشور ما هم این شرایط است. تصور خیلی از رفتارهای امروز كه در سطح جامعه می‌بینیم حدود هشت ماه پیش كمی بعید به نظر می‌رسید ولی در حال حاضر برخی چیزها تقریبا روی روال قرار گرفته است. البته بخشی از این شرایط روحی و روانی به این دلیل است كه احساس می‌شود جامعه به واسطه تزریق واكسن‌های مختلف وارد شده؛ به سمت بهبود می‌رود.
از طرفی می‌توانیم بگوییم مراعات شرایط كرونایی در چگونگی برگزاری جشنوار‌ها هم بی‌تاثیر نبوده است.
نكته‌ای كه وجود دارد نوع برخورد جشنوارهها با كرونا البته سینوسی است. در بعضی كشورها برنامه‌ریزی مدیران جشنوارهها به گونه‌ای است كه شكلی از برگزاری جدیدی را تجربه كنند. در این راستا گاهی اوقات به اهداف خود نزدیك نمی‌شوند و مجبور می‌شوند اجرای جشنواره را به تاخیر بیندازند یا شكل جدیدی برای آن پیدا كنند اما باید به این نكته دقت كرد كه جشنوارهها تفاوت جدی با خیلی از عرصه‌های دیگر دارند. از این منظر كه در طول چند دهه در حوزه سینما، سینماگران و مدیران جشنوارهها یاد گرفتند و عادت كردند كه این نوع گردهمایی‌ها با حضور افراد و رو در رو اتفاق بیفتد. وقتی به این نتیجه می‌رسیم كه بخشی از جشنواره می‌تواند به شكل مجازی اتفاق بیفتد این مساله هیچ اشكالی ندارد ولی در شكل كلی با جریان كم رمقی مواجه شویم. همین هفته پیش بازار جشنواره برلین كه برگزار شد و انصافا سایت و پلتفرم این جشنواره نسبت به دیگر پلتفرم‌های جشنوارهها خوب كار كرده بود اما درنهایت می‌بینیم این شكل برگزاری مجازی بسیار متفاوت با آن گرما و شور و اشتیاق حضور رو در روی مخاطب شكل گرفت. وقتی این حضور فیزیكی از رویدادهای هنری و سینمایی گرفته می‌شود انگار بخشی از حیات آن دچار مساله می‌شود. ولی به هر جهت چاره‌ای هم نیست و باید پیگیری و راه‌های جدید را تجربه كرد تا این دوره سخت هم سپری شود. البته من فكر می‌كنم این شرایط كرونایی، شكل‌ها و شیوه‌های جدیدی را هم به ما یادآوری كرده به این معنا كه بعد از این حتی اگر كرونا ریشه‌كن هم شود بخشی از برگزاری جشنوارهها به شیوه مجازی برگزاری می‌شود و مسوولان جشنواره راه‌هایی را پیدا می‌كنند تا سویه مجازی را با گرمای خاصی برگزار كنند. می‌توانم بگویم ما امسال با یك نقطه عطف در تاریخ بشریت مواجه بودیم؛ همه ما تجربه جدیدی را از سر گذراندیم و منتظریم ببینیم از پس این واقعه چه ماجراهای دیگری برای‌مان اتفاق می‌افتد و این نكته بسیار بزرگی است كه همه ابعاد زندگی را تحت تاثیر خود قرار داده است.
وقتی به رویدادهای هنری سال جاری در كشورمان نگاه می‌كنیم به غیر از جشنواره جهانی تقریبا همه جشنواره‌های مهم و معتبر برگزار شد الان كه به گذشته نگاه می‌كنید به نظرتان نمی‌رسد كه این رویداد هم می‌توانست به شكل جدید برگزار شود؟
ببینید از بد حادثه زمان برگزاری جشنواره جهانی وقتی بود كه حتی فكر كردن به برگزاری یك جشنواره خیلی خطرناك و نشدنی بود. بعدها بود جشنواره‌هایی كه عمدتا همزمان برگزاری آنها نیمه دوم سال بود توانستند به راهی برای برگزاری دست پیدا كنند البته بخشی از آنها از تجربه جشنواره جهانی استفاده كردند چون ما پلتفرم‌هایی را طراحی كرده بودیم كه در آن مقطع به كار ما نیامد اما برای برگزاری جشنواره‌های دیگر تا حدی از آن استفاده شد. شاید اگر زمان برگزاری جشنواره جهانی نیمه دوم سال بود ما هم می‌توانستیم به شرایط كرونایی عادت كنیم و به راه‌حلی برای اجرا برسیم.
واقعا تعویق جشنواره به نیمه دوم امسال ممكن نبود؟
چرا همان زمان هم این بحث مطرح شد اما تفاوتی كه جشنواره جهانی با دیگر جشنوارهها دارد اینكه اگر زمان برگزاری جشنواره جهانی به ملی نزدیك می‌شد این دو رویداد با هم باید در یك دوره برگزار می‌شد و ممكن بود رسما آن ادغام شكل بگیرد و نكته دوم اینكه فاصله این شماره با شماره بعدی خیلی نزدیك می‌شد و ما باید بلافاصله شماره بعدی را خرداد برگزار می‌كردیم و در این میان فقط چهار یا پنج ماه فاصله وجود داشت به همین دلیل ما هم مثل همه جشنواره‌های جهانی كه در آن چند ماه اول امسال برگزار نشدند مثل جشنواره كن و خیلی از جشنواره‌های دیگر این رویداد را لغو كردیم. البته در مورد جشنواره جهانی فرق دیگری هم با جشنواره‌های داخلی وجود دارد.
حضور مهمانان خارجی.
دقیقا. ابعاد و نوع مهمانانش با دیگر جشنواره‌های داخلی فرق می‌كند. ضمن اینكه در جشنواره جهانی بحث فیلم‌های بلند هم مطرح است و برای این فیلم‌ها جنبه بازار و اقتصاد اهمیت زیادی دارد و چگونگی نمایش این فیلم‌ها روی پلتفرم‌ها با فیلم كوتاه و مستند بسیار متفاوت است. اگر برای فیلم‌های كوتاه و مستند در پلتفرم‌ها مشكل زیادی به وجود نمی‌آید ولی ما فیلم‌های بلند را نمی‌توانستیم روی سامانه‌ها نمایش دهیم چون بلافاصله در كشور ما كپی و قاچاق می‌شد و آن وقت آبروریزی بزرگی اتفاق می‌افتاد.
صحبت از ابعاد بین‌المللی و حضور مهمان‌های خارجی و میزان استقبال آنها در جشنواره جهانی شد. البته به این نكته اشاره كنیم كه همین الان هم درباره نحوه برگزاری جشنواره‌های معتبر اما و اگرهای زیادی وجود دارد به عنوان نمونه تیری فرمو در مصاحبه‌ای گفته جشنواره‌ای بدون ماسك می‌خواهیم.
كاملا درست است. البته به این نكته توجه كنیم كه جشنواره كن و بعد برلین و احتمالا چند جشنواره دیگر وجوه‌شان با جشنواره جهانی كاملا متفاوت است. مشخصا در مورد جشنواره كن باید بگویم كه وقتی ما با بازار این رویداد مواجه می‌شویم تعداد خبرنگاران، منتقدان و سینماگرانی كه در ایام برگزاری در این رویداد حضور دارند به عدد بسیار عجیبی می‌رسیم كه تجربه بسیار خاص است و قطعا گردش اقتصادی آن در همین شرایط تعریف می‌شود. بنابراین این خیلی فرق می‌كند با جشنواره‌هایی كه ابعاد اقتصادی آنها اساسا چیز دیگری است یا جمع و جور‌تر برگزار می‌شوند یا اگر برگزار نشوند یا نیمه برگزار شوند ممكن است لطمه زیادی به وجوه اقتصادی آن نخورد چون ابعادشان كوچك‌تر است. اما درباره جشنواره كن این موضوع بسیار متفاوت‌تر است چون اگر قرار است این رویداد آنجا برگزار شود باید در گستره وسیع خودش قرار بگیرد تا دخل و خرج كند، نمونه‌اش بازار جشنواره برلین كه وقتی طرح برگزاری آن به صورت محدود و فیزیكالی مطرح شد خود برگزار‌كنندگان از برپایی جشنواره منصرف شدند چون دیدند برای‌شان به‌صرفه نیست. آنها معتقد بودند همین كه بازار جشنواره را بخواهیم برپا كنیم باید به شرایط اقتصادی مدنظرمان نزدیك شویم و دخل و خرج و درآمدها و هزینه‌ها و چیزهایی از این دست باید با هم بخواند. همین‌طور در جشنواره كن هم این مساله خیلی پیچیده است. در سطح شهر در ایام برگزاری یك بیلبورد كوچك برای تبلیغ فیلمی با رقم‌های عجیب و غریب و سرسام‌آوری همراه است. به همین دلیل است كه می‌گویم آنجا موضوع جشنواره بسیار متفاوت است. آنها جشنواره را برگزار می‌كنند و گردش مالی آنها كار خودش را انجام دهد حتی در ركورد و سابقه برای‌شان ثبت می‌شود. این جشنواره با رقم كمی برگزار شد. اولی آنچه اهمیت دارد اینكه آنها نمی‌خواهند جشنواره‌ای اینچنینی تجربه كنند. جشنواره‌های دیگر كه جشنواره جهانی ما هم زیرمجموعه آنها قرار می‌گیرد. دخل و خرج و تعداد مهمان‌ها با آنها اساسا فرق دارد و عرصه جمع و جور‌تری برای حضور مهمانان است كه فیلم‌های‌شان را برای تبلیغ به ایران بیاورند یا فیلم‌های ایرانی را ببینند. بنابراین در ایران این امكان وجود دارد كه بخشی از جشنواره با تمام سختی كه دارد به صورت مجازی برگزار شود.
گویا نقل قول مدیرجشنواره كن، فعلا اظهارنظر رسمی جشنواره نیست؟
همین‌طور است. چون همچنان در حال بررسی هستند تا ببینند چقدر برای‌شان برگزاری جشنواره در آن برهه امكان‌پذیر است. به این نكته دقت كنید كه در مورد بعضی رویدادها مثل جشنواره كن یا برلین و بعضی جشنواره‌های دیگر؛ زمان‌های برگزاری جشنواره هم مهم است. مثلا در شهر كن ماه برگزاری جشنواره كن در طول همه این سال‌ها (اواخر اردیبهشت) ماه طلایی برای‌شان است از نظر آب و هوا. مثلا تصور كنید در شهر ساحلی كن این رویداد زمانی كه دریا توفانی است یا زمان دیگری كه آب و هوایی مناسب نباشد برگزار شود از این جهت این نكته برای آنها پارامتر مهمی است. بحث تداخل هم خیلی اهمیت دارد .بعضی از این جشنوارهها چون مهمان‌های مشترك زیادی دارند مثلا كن و برلین در اثر همین تغییرات مجبور باشند زمان‌شان را جابه‌جا كنند و چند جشنواره هم این وسط وجود داشته باشند حتی در مورد جشنواره جهانی فجر عاملی باعث شد در طول این سال‌ها ثبت جشنواره به تاخیر بیفتد زمان برگزاری جشنواره بود چون قبل از جشنواره كن برگزار می‌شد این مساله وجود داشت كه مهمانان جشنواره جهانی بعد از این رویداد به كن بروند. آیا بازار و خریداران و تهیه‌كنندگان در طول یك ماه و نیم و دو ماه سفر خارجی داشته باشند؟ همین موضوع این مساله را كمی سخت می‌كرد جشنوارهها ترجیح می‌دهند این زمان‌بندی را رعایت كنند هر قدر جشنوارهها بزرگ‌تر باشند برای اینكه به تاریخ جدید فكر كنند كارشان سخت می‌شود باید نكات متعددی را در نظر بگیرند.
اخیرا فراخوان سی و هشتمین جشنواره جهانی منتشر شد. این یعنی جشنواره جهانی به صورت قطعی قرار است برگزار شود؟
واضح است وقتی فراخوان جشنواره منتشر شده این یعنی ما قصد برگزاری جشنواره را داریم. اما همه شرایط دست ما نیست؛ فرض كنیم خدای ناكرده سال آینده به شرایط بدتری برسیم كه كشور به سمتی برود كه هر نوع برگزاری جشنواره ممنوع اعلام شود آن زمان دیگر از عهده ما خارج است یا باید كامل جشنواره را مجازی برگزار كنیم یا نه. به هر جهت همه امیدواریم از اوایل سال آینده اوضاع كشور (به طور كل به واسطه واكسن‌های متعدد) رو به بهبود برود و همه شرایط جدیدتری را تجربه كنند و ما تا جایی كه ممكن است برگزاری مجازی را به شرایط واقعی در خرداد نزدیك كنیم.
با تمام انتقادهایی كه به برگزاری جشنواره فیلم فجر صورت گرفت اما به نظر می‌رسد اجرای آن آزمون خوبی بود.
البته تفاوتی با جشنواره ملی داریم اینكه ما با دو مدل مهمانان مواجه هستیم؛ بخشی از آنها مهمانان داخلی هستند كه در جشنواره ملی مخاطب سینمای ایران هستند، بخش دیگر هم مهمانان خارجی هستند و اساسا پیوند بین خریداران و استفاده‌كنندگان از فیلم‌های سینمای ایران برای جشنوارهها برای سینمای ایران همیشه جذاب بود. این جایگاه را قبل‌تر جشنواره جهانی داشته و در حال حاضر هم باید آن را حفظ كند كه محل این اتصال باشد كه فیلم‌های ایرانی به استفاده‌كنندگان به عنوان خریدار و مخاطب معرفی خوبی شود.
به هر حال این نكته هم اهمیت دارد كه نمی‌توان جشنواره‌ای با ابعاد بین‌المللی را دو سال متوقف كرد و برگزار نكرد. نظر شما چیست؟ برگزار نكردن جشنواره و خط زدن صورت مساله یك سوی ماجرا است؛ اما خلاقیت، همت و ابتكار عملی كه دبیر و مدیر جشنواره باید به خرج دهد تا رویداد متفاوت و سلامت برگزار كند بحث مهمی است.
من هم همین اعتقاد را دارم و فكر می‌كنم جشنواره جهانی باید برگزار شود. درصدی كه من راجع به آن صحبت كردم اگر همین چیزی باشد كه الان تجربه می‌كنیم و از این شرایطی كه در آن قرار داریم اگر اوضاع بدتر نشود تلاش می‌كنیم راهی پیدا كنیم تا جشنواره را برگزار كنیم كه بخشی از آن مجازی است و بخشی از آن حضوری خواهد بود. ولی اگر به طور كل شرایط بهبود پیدا كند طبیعتا جشنواره به صورت حضوری برگزار می‌شود.
در حال حاضر فعالیت دبیرخانه جشنواره و ارتباطات با فیلمسازان خارجی خوب پیش می‌رود؟
دبیرخانه جشنواره جهانی از حدود شش هفت ماه قبل از منتفی شدن جشنواره تا به الان دایر است و دوستان و همكاران كار خودشان را انجام می‌دهند. تصور می‌كردیم بخش قابل توجهی از فیلم‌هایی كه برای جشنواره برگزار نشده انتخاب كرده بودیم حداقل از بخشی از آن می‌توانیم استفاده كنیم ولی واقعیت به ما نشان داد كه نمی‌توانیم استفاده كنیم چون بخشی از این فیلم‌ها اكران شدند و بخشی دیگر هم سر از جایی دیگر درآوردند كه عمدتا آن فیلم‌ها را كنار گذاشتیم اما به شكل خیلی جدی از خرداد و اوایل تیر امسال همكاران ما در بخش مذاكره با فیلمسازان و جذب آثار كارشان را پیگیر ی كردند. از این حیث من فكر می‌كنم وضعیت ما به نسبت‌به چند سال قبل در فهرست فیلم‌های قابل مذاكره خیلی بهتر هم هست و به لحاظ آماری فیلم‌های با كیفیت خوب تعدادشان زیاد است از این جهت ما شاهد اتفاقات خوبی هستیم. امیدوارم تا نیمه دوم فروردین فهرست فیلم‌ها و جدول زمان‌بندی نمایش هم مشخص شده باشد. همه چیز مهیا است اما بخش مبهم قضیه همان شكل فیزیكالی برگزار كردن جشنواره است و آن بحث هم مشخصا درباره بازار فیلم مطرح است. من براساس شواهد و قرائن احساس می‌كنم بازار را احتمالا نتوانیم فیزیكی برگزار كنیم كه برای آن باید مثل بازار برلین و كن كه برگزار شد و بازار كنی كه پیش رو خواهد بود راهی پیدا كنیم كه از این منظر هم به احتمال قوی روی پلتفرم خواهد بود. احتمال دارد بازار ما به این سمت برود. درست است كه یك نقیصه به شمار می‌رود اما برای جشنواره جهانی فجر و نسبتش با جشنواره‌های دیگر كه بخش بازار با خود بدنه اصلی جشنواره (مسابقه و دیگر بخش‌ها) سهم بیشتری نداشته قابل اغماض هم می‌تواند باشد ولی ما تلاش می‌كنیم بخش بازار را آبرومند برگزار كنیم. آنچه برای ما روشن است اینكه بخش نمایش فیلم‌ها و حضور مهمانان اصلی مثل هیات داوران و كسانی كه قرار است ورك شاپ برگزار كنند، همین‌طور خریداران و انتخاب‌كنندگان جدی فیلم‌های ایرانی تا جایی كه می‌شود به شكل فیزیكی حضور داشته باشند.
بحث حضور فیلم‌های ایرانی در جشنواره جهانی هم مطرح است و فیلمسازان داخلی به دیده شدن اثرشان به این جشنواره امیدوار هستند. خصوصا اینكه بعضی فیلم‌ها در جشنواره ملی نتوانستند حضور پیدا كنند و از این حیث انتظار از جشنواره جهانی بالا می‌رود.
بله به شكل طبیعی این موضوع اتفاق می‌افتد و در ذهن ما بود كما اینكه بعد از برگزاری جشنواره ملی فیلم فجر تعدادی از فیلمسازان با من تماس داشتند كه مایلند فیلم‌شان را در جشنواره جهانی نمایش دهند. ما با یكی، دو محدودیت این وسط مواجه هستیم در هر كدام از بخش‌های رقابتی و اصلی و مسابقه دو تا سه فیلم بیشتر نمی‌تواند حضور داشته باشد یعنی در بخش‌های مختلف به طور كل هفت تا هشت فیلم می‌تواند حضور داشته باشد اما آن چیزی كه برای خیلی از فیلمسازان جذاب است بخش بازار به مفهوم معرفی فیلم ایرانی به پخش‌كنندگان خارجی است. اگر فیزیكی بخواهیم برگزار كنیم كه مثل سال قبل خواهد بود اما اگر به صورت مجازی باشد با یك پلتفرم معتبر خارجی و بین‌المللی كه جشنواره كن هم استفاده كرد وارد مذاكره شدیم كه در حال بستن قرارداد هستیم آن وقت خیلی از فیلمسازان احتمالا مایل هستند كه روی این پلتفرم فیلم‌شان را ارایه كنند. ویژگی این پلتفرم این خواهد بود كه ما واسطه خواهیم بود بین تهیه‌كننده ایرانی و پخش‌كننده خارجی. آنها خودشان با هم مرتبط خواهند شد و با هم مراودات‌شان را تنظیم می‌كنند و رابطه‌شان مستقیم شكل می‌گیرد در واقع ما توانستیم این ظرفیت را ایجاد كنیم كه این ارتباط داخلی و خارجی به وجود بیاید. این موضوع تقریبا مقدماتش فراهم شده ولی آنچه مهم است ما نمی‌توانیم تعداد بی‌شمار فیلم ایرانی در این بخش انتخاب كنیم. هم از نظر كیفی و هم از نظر كمی این موضوع برای‌مان مهم است، ولی تا جایی كه ممكن است تلاش می‌كنیم این بخش تقویت شود تا حق فیلم‌های ایرانی ادا شود.
اما مهم‌ترین موضوع در چگونگی برگزاری جشنواره، بحث انتخابات پیش رو است. موافقید؟
وقتی بحث برگزاری جشنواره امسال مطرح شد اولین چیزی كه در بسیاری از جلسات به من گفته شد كرونا نبود بلكه بحث انتخابات بود. كاملا قابل فهم هم است برای اینكه بحث انتخابات امسال خیلی حساس است مثل بعضی از سال‌ها و خب امسال شرایط كشور یك مقدار پیچیده‌تر است و ویژگی‌های خاص خودش را دارد. واقعیت این است كه زمان برگزاری جشنواره همین موقع است و ما نمی‌توانیم به خاطر انتخابات یا هر موضوع دیگری زمان جشنواره را به تعویق بیندازیم. قطعا برگزاری انتخابات موضوع حساسی است كه باید به آن توجه داشت. این نكته هم مزیت‌هایی دارد و هم مسائلی با خودش به همراه دارد كه من امیدوارم این بخش هم اتفاقات خوبی بیفتد و ما خوب آن را مدیریت كنیم.
آقای عسگرپور سوال آخر اینكه چه پاسخی به منتقدان برگزاری جشنواره دارید؟ حتی این اواخر گفته شده برگزاری جشنواره در زمان كرونا حرام است. با ذكر این نكته كه تاریخ جشنواره فجر را كه مرور می‌كنیم انگار انتقاد و حواشی بخش لاینفك جشنواره هم هست.
بله همان‌طور كه خودتان اشاره كردید موضوع انتقاد و حواشی به امسال و پارسال مربوط نمی‌شود و این پدیده دیگر به پارادایم تبدیل شده است. من به عنوان سینماگر و از طرفی به عنوان دبیر می‌توانم به این انتقادات پاسخ داشته باشم. معتقدم اكوسیستمی برای هر كدام از پدیده‌ها وجود دارد مشخصا وقتی راجع به سینما صحبت می‌كنید آن هم یك اكو سیستم دارد. مثلا صد سال پیش اكوسیستم سینما چه بوده؟ اینكه گفته می‌شود شما می‌توانید فیلم بسازید و مردم هم در سالن ببینند. به تدریج این مقوله گسترش پیدا كرد و گفته شد جشنواره هم می‌تواند شكل بگیرد تا به موضوع سینما كمك كند و اینكه متوجه شویم اساسا اهمیت سینما در چیست. یعنی سینما شكل گرفته تا رقابت به وجود بیاورد و باعث شور و شعف شود و بحث ارتقا را به وجود بیاورد. این همان اكوسیستم است. بعد گفته می‌شود بازار فیلم سمینار و ورك‌شاپ می‌تواند این مسوولیت‌ها را به عهده بگیرد. در بیشتر جاهای دنیا این موضوع مفروض است و لازم به توضیح نیست. اكثر كشورها به جشنواره‌های‌شان به عنوان یك موضوع حیثیتی نگاه می‌كنند كه باید برگزار شود تا مرتبط شویم با دنیا یا با بخشی از دنیا كه اساسا این كمك می‌كند به اكوسیستمی كه در آن فعالیم. اما در فرهنگ ما موضوع كمی متفاوت است، ساكنان مجتمع ده واحدی را درنظر بگیرید كسی كه طبقه اول زندگی می‌كند وقتی پشت بام خراب می‌شود می‌گوید به من ربطی ندارد كه پشت بام خراب شده من طبقه اول زندگی می‌كنم آن مشكل طبقه آخر است. ما حتی در فرهنگ شهرنشینی هم اكوسیستم را درنظر نمی‌گیریم. متاسفانه باید بگویم در جامعه‌ای زندگی می‌كنیم چون برآیندگرایی شكل نمی‌گیرد راجع به هر پدیده‌ای همین نظر را داریم. همكاران ما به خصوص در شرایط سخت كاری فعلی قرار دارند (سختی در سال‌های گذشته هم بود) در حال حاضر مشكلات معیشتی و كمبود كار به آن اضافه شده و هم اساسا خود شغل سینما سخت شده و كرونا هم به آن اضافه شده و مشكلات اقتصادی كشور هم مزید بر علت شده است (قبل‌ترها خرید گوشت و مرغ آن‌قدر رویایی نبود) وقتی همه این مسائل كنار هم قرار می‌گیرد و اینها با هم جمع می‌شود وقتی صحبت از جشنواره می‌شود به آن می‌گویند برگزاری جشنواره تجمل‌گرایی است. عمده كسانی با آن موضوع طرف می‌شوند به اكوسیستم توجه نمی‌كنند و معتقدند جشنواره را برگزار نكنیم تا با آن بتوانیم كمی خرید كنیم. اینكه در بودجه‌نویسی و اداری چقدر امكان‌پذیر است، بحث جداست. اینكه مثلا ردیف بودجه‌ای برای ساختمان‌سازی داریم و ما بگوییم با آن ساختمان نسازیم و برویم ماشین بخریم خب بلافاصله بازرسی كل كشور چنین شخصی را به محاكمه بكشاند. یعنی هر چیزی ردیف بودجه خود را دارد. حالا بودجه جشنواره جهانی كه به نظر من اصلا شوخی است. بودجه‌ای كه وزارت ارشاد معمولا برای جشنواره جهانی درنظر می‌گیرد پول ساخت یك و نیم فیلم است بعضی اوقات دو فیلم می‌شود با آن ساخت بعضی اوقات یك فیلم ساخت. سالی كه در پیش است با بودجه جشنواره جهانی فقط یك فیلم می‌توان ساخت. خیلی از همكاران به این موضوع توجه نمی‌كنند و مثلا نظرشان این است كه دبیر جشنواره یا مسوولان سینما و وزارت ارشاد مجبور هستند و باید بگردند اسپانسر برای برگزاری جشنواره پیدا كنند و بعد می‌گویند چرا این پول هم باید برای جشنواره برگزار شود همین پول را هم خرج سینما كنید. از اینجا به بعد به نظر من وارد مباحث احساسی می‌شویم و هیچ منطقی پشت این صحبت‌ها وجود نداشته باشد.
صحبتی با مخالفان برگزاری جشنواره داشتید؟
بله. در این ایام با بعضی از كسانی كه مخالف برگزاری جشنواره بودند صحبت كردم. به نظرم آمد نظرشان تحت همین چند سرفصل قرار می‌گیرد. شاید جالب باشد بدانید كه تعدادی دیگر هم معتقد بودند اساسا جشنواره ملی فجر برای سینما ضربه زننده می‌شود، یعنی با بخش رقابتی كه اما و اگر دارد و هر سالی هم مسائل خودش را دارد اساسا سوءتفاهم در سینمای ایران به وجود می‌آورد و سوال پیش می‌آید كه آیا در كشورهای دیگر هم جشنواره ملی دارند یا همه جشنواره‌های‌شان بین‌المللی است؟ این بحثی است كه در كشور ما با توجه به وضعیت فرهنگی جشنواره ملی ضروری است و جشنواره جهانی هم از طرف دیگر ضروری است. به نظر من هرقدر فضا احساسی و مشكلات سخت‌تر شود و از طرفی مشكلات همكاران بیشتر شود این موضوع هم سخت‌تر می‌شود. واقعیتش را بخواهید من اظهارنظر بعضی همكاران را می‌خوانم و این خیلی برای من جدید نیست فلان همكار كه تریبون دارد راجع به بیخود بودن جشنواره جهانی خطبه مفصل می‌خواند همین همكار ما سالی داور همین جشنواره می‌شود و باز همین همكار سالی در جشنواره فیلم دارد و سال بعدتر می‌گوید مرده شور ریخت این جشنواره را ببرند. با این صحبت‌ها خرده نمی‌گیرم اما ما واقعا با این پدیده مواجه هستیم. بریده جراید این سال‌ها را مرور كنید، ببینید از صحبت‌های همكاران ما چقدر می‌توان تئوری استخراج كرد و حال سینما را در آن سال مربوطه دریافت. شرایط كلی در كشور و مثلا اكران و تولید در سینما به گونه‌ای است كه منافع فردی حرف اول و اول را می‌زند، در چنین شرایطی نگاه جمعی و مانیفست چگونه باید شكل بگیرد و اتاق‌های فكر كجا هستند؟ از آنجایی كه استراتژی خاصی هم وجود ندارد و اغلب موارد تحت سرفصل روزمرّگی معنا پیدا می‌كند، قدرت سازندگی‌مان روزبه‌روز كاهش یافته و قدرت تخریب‌مان بیشتر و بیشتر می‌شود مثلا تحت همین شرایط است كه همكاران‌مان گاهی نهادهای صنفی را هم با دست خود تضعیف می‌كنند و شاید به سمت نابودی می‌برند. می‌خواهم بگویم انگار در حوزه‌های مختلف این‌طور یاد گرفته‌ایم كه حیات و ممات ما در آنارشی باید تعریف شود. به همین دلیل است كه می‌توان گفت در كشور ما اساسا مدیریت با بحران معنا پیدا می‌كند. مدیریت برای حل بحران وارد عمل می‌شود و با حل برخی بحران‌ها، بحران جدید هم تولید می‌كند.
برای مشاهده دیگر اخبار سینما اینجا کلیک کنید
برای مشاهده دیگر اخبار تئاتر اینجا کلیک کنید
منبع: تینا جلالی
