پایگاه خبری تئاتر: تئاتر کاربردی تئاتری رسمی وتفکیک شده بر دو موضع تماشاگر و بازیگر نیست، بلکه شیوه‌ای اجرایی درحوزه هنرهای نمایشی است که درآن دیوار بین نمایشگران و تماشاگران از بین رفته و مفهوم رسمی تئاتر را از دست می‌دهد و جنبه‌ای ملموس به خود می‌گیرد، تئاتر کاربردی روشی تدوین شده بر بداهه‌پردازی است، تئاتری که راهکار‌هایی روشمند و کارگاهی ارائه می‌کند تا در مواجهه با مسائل بین فردی و اجتماعی بهترین تصمیم‌گیری صورت گیرد.
تئاتر کاربردی قادر است برای هر طیف و طبقه اجتماعی در هر سطحی راهکارهای مناسبی ارائه کند، مرزها را درنوردد و بدور از هر تصنعی قدم در مسیر حل مسائل متنابه اجتماعی بگذارد.
تئاتر کاربردی با دست مایه قرار دادن تکنیک‌های خاص خود در تعاملی گروهی و جمعی و روشی خلاقانه و اندیشه‌ای مشارکتی اقدام به حل مسائل انسانی می‌کند.
تئاتر کاربردی دارای شاخه‌های متعدد و متنوعی است که نمایش درمانی تنها به عنوان یکی از شیوه‌های تئاتر کاربردی تلاش می‌کند تا کسانی را که دچار مسئله‌ای روحی و روانی و یا... شده‌اند در رفع مسئله‌شان یاری رساند.
گردانندگان نمایش درمانی می‌کوشند تا به عنوان درمانی کمکی پای در راهی بگذارد که حاصل آن آرامش روحی و روانی افرادی است که به هر دلیل دچار مشکل شده‌اند.
نمایش درمانی به عنوان درمانی غیر دارویی و مدرن و روشی موثر در توانبخشی افراد از نیمه نخست قرن بیستم بطور جدی و تحت عنوان رشته‌ای مستقل دراروپا و پس ازآن در دیگر کشورهای جهان مطرح و مورد توجه قرارگرفت.
هرچند پیش از این هنر نمایش به اشکال مختلف آیینی درحوزه درمان‌های غیر دارویی و به روش سنتی مورد توجه درمانگران محلی و بومی قرار داشت اما این " ژاکوب لویی مورینو" روانشناس بزرگ رومانیایی بود که در نیمه نخست قرن بیستم خود را به عنوان پیشگام نمایش درمانی مدرن درجهان معرفی کرد و این تنها حکایت نمایش درمانی مدرن است و داستان آغاز نمایش درمانی به شیوه سنتی را باید دراعصار کهن جست.
برای دستیابی به ریشه‌های آغازین این درمان غیر دارویی باید به زمان هایی دورتراز زندگی اجتماعی بشر رجوع کرد و ظهور و بروز آن را در نمایشواره‌ها، آیین‌های جمعی و همچنین اَوراد و حرکات نمایشی و گروهی قبایل بومی و آیین‌های قومی و محلی در اعصار کهن یافت.
نمایش‌هایی که با هدف معالجه بیماری‌های روحی و روانی و تسلط برآنچه نیروهای شیطانی و روح شرور انسان‌ها می‌نامیدند توسط درمانگران،کاهنان و طبیبان محلی اجرا می‌شده‌اند.
دراین زمان‌ها بود که جادوگران یا همان درمانگران محلی با توسل به آیین‌های نمایشی و خواهش از نیروهای فرا زمینی تلاش می‌کردند تا تعادل و آرامش مجددا به همنوع خود باز گردانند و درواقع آنچه را تسلط اجنه بر روح طغیانگر انسان می‌نامیدند باطل سازند.
نمایش درمانی مدرن در یکصد سال گذشته به عنوان نقطه تلاقی هنرنمایش و روانشناسی درارتباط با پالایش روح و روان انسان‌ها و رسیدن به تعادل روانی درمرکز توجه درمان های غیردارویی بوده است.
در نمایش درمانی مدرن می‌توان به کمک روش‌ها و تکنیک‌های درمانی خاص در راه افزایش قوه یادگیری، ثبات و سلامت شخصیت، کسب مهارت‌های فردی وارتقای حس خود ادراکی، افزایش توانایی‌های فیزیکی و تقویت مهارت‌های حرکتی و تعادل روحی و روانی انسان‌ها گام برداشت.
استفاده ازاین شیوه درمان کاربردی درحوزه طب روان درایران به زمان های کهن بر می‌گردد که دیدگاه‌های "محمد زکریای رازی" و همچنین نظریات حکیم "بوعلی سینا " پزشک بزرگ دوره اسلامی نمونه‌هایی بارز بهره‌گیری از بازی نمایشی در درمان برخی عارضه‌ها است.
اما نمایش درمانی مدرن درایران ازحدود سال1346خورشیدی وبا تلاش‌های دکتر"حمید اشکانی" و"حسن حق‌شناس" در مرکز روانپزشکی" حافظیه شیراز" به عنوان درمانی موثر مورد استفاده قرارگرفت و پس از آن نیز تا به امروز در مراکز مختلف درمانی و بازتوانی از این درمان کمکی بهره‌های فراوانی برده شده است.
تاجایی که امروزه این درمان غیر دارویی در مراکز اصلاح و تربیت، زندان‌ها، سربازخانه‌ها، مدارس و مهدهای کودک،کارخانه‌ها، بیمارستان‌ها، مراکز روزانه بیماران روانی، مراکز مشاوره و ازدواج و... نیز به عنوان روشی کاربردی و موثر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مهمترین کاربرد این شیوه درمانی برروی مصدومان بازمانده ازجنگ به تجارب با ارزشی بر می‌گردد که درکشورهای آمریکا، آلمان و انگلستان به دست آمده است در کشورآمریکا (در مرکز بازتوانی ایلینویز)، درانگلستان (درمرکز بازتوانی و واحد نمایش درمانی وینتربورن) و در کشور آلمان در(دانشگاه تابینگن) نمایش درمانی به عنوان درمانی غیردارویی و موثر هم اکنون نیز مورد توجه است.
اما امروزه و در ایران نمایش درمانی به عنوان روشی کاربردی در بازتوانی افراد نیازمند با برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای مربیان و علاقه‌مندان قدم در مسیری نهاده که ظرف مدت زمانی کوتاه قادر است به چنان گستردگی برسد که در رفع نارسایی‌های اجتماعی دستگیر بسیاری از طیف‌های اجتماعی باشد.
در این راه برپایی کارگاه‌های درام کاربردی توسط مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری حرکتی جدیدی است که در صورت تداوم بسیاری از کارکرد‌های مغفول مانده هنر نمایش را بر ما آشکار خواهد کرد امید است حوزه هنری در مسیر گسترش این شیوه اجرایی از تئاتر موفق و مستمر عمل کند.
نویسنده: مجید امرایی
