پایگاه خبری تئاتر: وضع اقتصاد تئاتر خوب نیست، نه حالا که هیچ وقت خوب نبوده است، حالا اما اصلا خوب نیست و حتی بسیار بد است و بسیار فرق است میان خوب نیست با بسیار بد است. وضع معیشت هنرمندان تئاتر اما بسیار بدتر از وضع اقتصاد خود تئاتر است. حالا بیشتر از یک سال است که به خاطر شیوع ویروس کرونا تئاتر تعطیل است. نگاه نکنیم به این باز شدن‌های هر از گاهی تماشاخانه‌ها، نگاه نکنیم به جشنواره تئاتر فجر و دیگر جشنواره‌ها. این‌ها حتی مسکّن هم نیستند چه رسد به اینکه بخواهیم اسمش را بگذاریم بازگشایی تئاتر.
اقتصاد تئاتر با اجرا جریان پیدا می‌کند، با اجرای زنده تئاتر، چرا که تئاتر هنر زنده است و با تلاقی نفس و نگاه بازیگر و تماشاگر زنده خواهد بود. پس دل خوش نکنیم به تئاتر آنلاین و اینجور چیزها. در همین مسیر، اقتصاد و معیشت هنرمندان تئاتر به اقتصاد تئاتر وابسته است. وقتی چرخ تئاتر نمی‌چرخد، چرخ زندگی هنرمندان تئاتر هم نمی‌چرخد. تا اینجای ماجرا تکرار مکرراتی بود که هنرمندان از سر دلسوزی و کمک‌خواهی بارها گفته‌اند و گفته‌اند و گفته‌اند و گاهی مسئولان هنری هم از سر خالی نبودن عریضه تایید کرده‌اند و فقط همین. انگار که توان حل آن را نداشته باشند و فقط خواسته باشند بگویند که می‌دانیم و ابراز همدردی کنند. نکته مدنظر نگارنده اما چیز دیگری است.
بیشتر بخوانید
بودجه تئاتر کجاست؟
آقای وزیر بی‌تفاوت نباشید! / دیوار کوتاه «تئاتر» و بهانه‌های کرونایی
تئاتری‌های جوان؛ قربانی زمان و مکان
نقد نمایش «شب/خارجی/یرما» - روز/داخلی/تئاتر
وقتی می‌گوییم معیشت هنرمندان تئاتر بسیار بد است به طور دقیق از چه کسانی سخن می‌گوییم؟ از تعداد بسیار زیاد هنرمندان فعال در عرصه تئاتر در سراسر کشور، سراسر کشور نه فقط تهران، نه فقط شهرهای بزرگ، نه فقط مراکز استان‌ها، نه فقط شهرهایی که اسم‌شان را شنیده‌ایم. چه بسیار هنرمندانی که سال‌ها در شهرستان‌هایی که شاید حتی بسیاری از مسئولان یا هنرمندان شاخص اسم‌شان را هم نشنیده‌اند چراغ تئاتر را روشن نگاه داشته‌اند. با کم و زیاد مزایا و مشکلات تئاتر ساخته‌اند اما بی‌چشمداشت و برداشت، تئاتر را سرپا نگاه داشته‌اند.
وقتی می‌گوییم معیشت هنرمندان تئاتر بسیار بد است به طور دقیق از چه کسانی سخن می‌گوییم؟ از طیف گسترده‌ای از هنرمندان فعال در رشته‌های گوناگون عرصه تئاتر نه فقط از بازیگران و نویسندگان و کارگردان‌ها که دیده می‌شوند و شاید بتوانند از طریق فعالیت در حوزه‌های دیگر هنرهای نمایشی چرخ زندگی خود را بچرخانند . از طراحان صحنه و لباس و نور سخن می‌گوییم، از متصدیان دکور و صحنه و نور، از دستیاران کارگردان، از طراحان و مجریان گریم، از منشی‌های صحنه، از کارکنان تماشاخانه‌های خصوصی که با تعطیلی بیکار شده‌اند.
وقتی از وضعیت بسیار بد معیشت هنرمندان تئاتر سخن می‌گوییم به طور دقیق از چه شرایطی سخن می‌گوییم؟ از شرایطی که به موجب آن تعدادی از هنرمندان گمنام تئاتر که از شرایط و شانس بهتری برخوردار بوده‌اند مجبور شده‌اند به شغل‌های دیگری همچون پیک موتوری، مسافرکشی یا کار در کافه‌ها و ... روی بیاورند و بسیاری‌شان خانه‌نشین و بیکار شده‌اند و در یکسال و چند ماه گذشته هیچ درآمدی نداشته‌اند.
وقتی می‌گوییم معیشت هنرمندان تئاتر بسیار بد است به طور دقیق از این تعداد هنرمند در طیف‌های گوناگون در گستره جغرافیایی ایران و چنین شرایط سختی سخن می‌گوییم.
متاسفانه اگر واقع‌بین باشیم هیچ امیدی هم به بهبود نیست چه اینکه در شرایط موجود مشکلات کشور در حوزه‌های اقتصاد آنقدر زیاد است که دولتمردان و مجلس‌نشین‌ها اولویت صدم‌شان هم حل معیشت هنرمندان تئاتر نیست چرا که تئاتر که هیچ وقت اولویت نبوده، حالا اصلا اولویت نیست. بر این اساس نگارنده بر این باور است که در این میان اگرچه مدیرکل هنرهای نمایشی به عنوان مسئول تئاتر کشور تمام تلاش خود را برای باز کردن گره‌های‌تئاتر و تئاتری‌ها به کار گرفته است اما واقعیت این است که او تنهاست و اگرچه تلاش‌هایش شایسته قدردانی است و در باز کردن بعضی گره‌ها شاید موثر باشد اما گره‌های معیشت تئاتری‌ها به ویژه بعد از شیوع کرونا چنان کور شده است که جز با دستور و بودجه‌ای ویژه باز نخواهد شد تا بتوان امیدوار شد که شاید تئاتر به وضعیت پیش از کرونا بازگردد. یادمان اما نرود آن هم البته چندان مطلوب نبود و نیست.
از سوی دیگر نمی‌شود و نباید به وعده‌های داده شده تکیه کرد که محقق نمی‌شود و حتی اگر بشود هم بخش کوچکی از درد را برای مدت کوتاهی تسکین می‌دهد. این قلم باور دارد وعده‌های نمایندگان مجلس که در پی تجمع هنرمندان تئاتر در بهارستان داده شده هم جز شعار و تبلیغ نیست.
پس چاره چیست؟ حالا که نه به دغدغه‌مندی دولت ( منظور کلیت دولت است نه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ) و نه به وعده‌های مجلس امید است چاره چیست؟
حتما شنیده‌ایم که مرا به خیر تو امید نیست، شر نرسان. واقع بین اگر باشیم باید مطالبه را هم واقعی طرح کنیم، دغدغه و وعده بماند برای وقتی دیگر. دولت محترم و نمایندگان عزیز مجلس هم اینکه بودجه تئاتر را کامل تخصیص بدهند، هم اینکه همه بودجه تئاتر را در تئاتر خرج کنند، هم اینکه کمک‌های حمایتی مربوط به اجرای تئاتر در دوران کرونا را بدون دردسر پرداخت کنند، هم اینکه به بهانه‌های گوناگون برای اجرای تئاتر مانع ایجاد نکنند جای قدردانی دارد؛ یک کلام؛ در عرصه تئاتر مانع زدایی کنند. همین کافی است.
نویسنده: سید محمد طباطبائی
