پایگاه خبری تئاتر: سیمرغ یا همان جایزه مردمی در جشنواره فیلم فجر در میان سینماگران و فیلمسازان از آن حیث از اهمیت بالایی برخوردار است و هرساله با حواشی همراه است كه مستقیم روی زمان اكران فیلم تاثیر قابل‌توجهی دارد. وقتی فیلمی در جشنواره فجر نظر بالای مردم را جذب كند این یعنی مردم فیلم مربوطه را دوست دارند و مشتاق تماشای آن در سینماها هستند، در نتیجه سینماداران و پخش‌كنندگان هم برای عرضه زودتر آن به مخاطب با صاحبان آثار وارد مذاكره می‌شوند و تلاش زیادی می‌كنند تا مسوولیت پخش فیلم را بر عهده بگیرند و از طرف دیگر تهیه‌كننده و سرمایه‌گذار هم پروسه اكران فیلمش زودتر انجام می‌شود و به سرمایه اصلی فیلم در زمان كوتاهی می‌رسد.
تلاش‌هایی كه برای كسب این جایزه توسط صاحبان آثار می‌شود تا جایی اهمیت دارد و قابل تقدیر است كه حق فیلمسازان دیگر ضایع نشود. وقتی تهیه‌كننده‌ای با زد و بند و تقلب برای دستیابی به جایزه تلاش می‌كند نه تنها پسندیده نیست كه موضوع بسیار مهمی است كه در قواعد جشنواره‌ای با قدمت چهل‌ساله قرار نمی‌گیرد.
در همین رابطه علی سرتیپی، تهیه‌كننده فیلم «شهرك» با بیان اینكه در پروسه رای‌گیری برای بهترین فیلم تماشاگران جشنواره فجر مشكلاتی وجود دارد كه متاسفانه در سال‌های قبل هم رخ می‌داد صریح به ایسنا گفته: «صاحبان فیلم‌ها با هزینه ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان و با خرید بلیت آرای فیلم‌های خود را بالا می‌بردند و این معضلی است كه باید در جشنواره فجر برطرف شود تا كسانی كه رای می‌دهند هم خودشان بلیت خریده باشند و هم در سالن سینما حضور داشته باشند و فیلم را ببینند.» نظر سرتیپی این بوده، همان‌طوركه الان میزان مخاطب و فروش در سینماها و حتی سانس‌ها با جزییات به‌طور كاملا مشخص است، آرای مردمی جشنواره فجر هم باید شفافیت لازم را داشته باشد كه نظر درستی است.
ما برای بررسی این موضوع مهم با چند تهیه‌كننده سینما كه فیلم‌شان در جشنواره فجر حضور داشته و اتفاقا خودشان در دوره‌هایی برنده این سیمرغ بودند، صحبت كردیم و نظرشان را جویا شدیم كه پیش روی شماست.
صحبت‌های آقای سرتیپی را رد نمی‌كنم
سید جمال ساداتیان در این باره معتقد است كه به‌طور كل هركدام از جوایزی كه در زمان جشنواره توزیع می‌شود گله‌گذاری‌هایی را از جانب بعضی از صاحبان آثار به وجود می‌آورد و آنها معترض می‌شوند كه چرا سیمرغ به فیلم‌شان تعلق نگرفته است.
او می‌گوید: «چنین حواشی برای این است كه همه عوامل برای تولید فیلم‌شان با تمام قوا تلاش می‌كنند تا آثارشان بهترین و قابل قبول‌ترین باشد و طبیعتا بعد از نمایش در جشنواره توقع دارند كارشان مورد تقدیر قرار بگیرد. از این حیث در ایام جشنواره همه‌چیز با حساسیت خاصی توسط صاحبان آثار رصد می‌شود تا بدانند برای فیلم‌شان چه اتفاقی می‌افتد. از سوی دیگر چون بعضی فیلم‌ها تقریبا موضوعات و ساختارشان تفاوت زیادی باهم ندارد و به لحاظ تكنیكی هم نزدیك است داوران مجبورند به یك فیلم جایزه بدهند.
شما در نظر بگیرید كسی نمره 19 آورده و شخص دیگری 19 و یك‌صدم كسب كرده، طبیعی است جایزه به نمره بالاتر تعلق می‌گیرد یعنی حتی یك‌صدم اختلاف در كسب جایزه تاثیر می‌گذارد. در این بین بالاجبار فیلم‌های دیگر حذف می‌شوند. از آنجایی كه قواعد خاصی هم برای قضاوت داوران در جشنواره وجود ندارد، داوران از قواعد علوم نظری پیروی می‌كنند. ممكن است در این قضاوت خطا وجود داشته باشد. بپذیریم قوانین جشنواره از قواعد علوم پایه پیروی نمی‌كند و داوران هم براساس نظر و جمع‌بندی‌شان جوایز را انتخاب می‌كنند و آنها قطعا مسائل كیفی را مدنظر قرار خواهند داد از همین رو ممكن است رای نهایی آنها شاید سلیقه‌ای به نظر برسد.»
این تهیه‌كننده سینما به صحبت‌هایش ادامه می‌دهد كه «جوایز مردمی هم خارج از این منازعات نیست ولی به این نكته دقت كنید كسی كه در جشنواره فیلم دارد تمام تلاشش را می‌كند در این رقابت برنده شود و همه فیلمسازان در این رقابت می‌خواهند فیلم‌شان فیلم برتر جشنواره باشد از این جهت فضاسازی می‌كنند تا روی نظر هیات داوران تاثیر بگذارند. بعضی از فیلمسازان با منتقدان رفاقت دارند لذا از رفقای خود استفاده می‌كنند. اصلا بعضی منتقدان فیلم را تحسین می‌كنند. با فیلم سمپاتی دارند و بعضی هم در مقام تقبیح فیلم برمی‌آیند. ممكن است حتی برخی اشخاص خاص (چهره‌های معروف) از یك فیلم خوش‌شان بیاید و نظر مثبت‌شان را درباره فیلم‌ها بگویند و همین باعث گُل كردن فیلم شود و پیرامون آن را تغییر دهد ضمن اینكه مخاطبان را برای تماشای فیلم ترغیب می‌كند. این به نظر من به ذات جشنواره مربوط می‌شود نه در ایران كه در كل دنیا جشنواره‌ها با این حواشی همراه هستند.»
ساداتیان ما را به حواشی پارسال جشنواره فجر ارجاع می‌دهد: «پارسال را در نظر بگیرید كه بعضی مطبوعات فشار آورده بودند كه جایزه به چه فیلم‌هایی تعلق گیرد حتی نظر داوران را در كنار نوشته‌های‌شان هم درج می‌كردند در صورتی كه نظر داوران در جشنواره فجر كاملا محرمانه است ولی بعضی رسانه‌ها تلاش‌شان بود كه به واسطه افكار مردمی روی رای داورها تاثیر بگذارند.»
ساداتیان با بیان اینكه بخشی از شور و نشاط جشنواره فجر به همین موضوعات مربوط می‌شود تاكید می‌كند: اگر سیمرغ مردمی سی و چند دوره جشنواره فیلم فجر را بررسی كنیم با كسانی كه می‌گویند حق ما در این رویداد تضییع شده اختلاف چندانی ندارد باز هم می‌گویم جشنواره از قواعد اصولی پیروی نمی‌كند. از آنجایی كه صلاح دولتی هم بر آن حاكم است این قطعا تاثیرگذار است. آن سالی كه ما در جشنواره فیلم برف روی كاج‌ها را داشتیم عده‌ای انگ سیاه‌نمایی به فیلم زده بودند و مدیران دولتی كه نگاه مثبتی به فیلم نداشتند ولی در بخش نگاه مردمی آقای خزاعی دبیر آن دوره جشنواره فجر، محكم پای فیلم ایستاد و جایزه مردمی به آن تعلق گرفت. در سالی قرار بود نوید محمد‌زاده جایزه بهترین بازیگر مرد را بگیرد اما به دلایل دولتی به او جایزه را ندادند. می‌توانیم بگوییم چنین سایه‌‌هایی بالای جشنواره دولتی هست ولی پررنگ نیست.»
ساداتیان با بیان اینكه حرف‌های آقای سرتیپی را اصلا رد نمی‌كنم در این باره توضیح می‌دهد: «تایید صحبت‌های آقای سرتیپی آیا این معنا را می‌دهد كه خود من چهار فیلمی كه در جشنواره سیمرغ مردمی را گرفته شامل این اتهام می‌شود یا خیر؟ فیلم‌های چهارشنبه‌سوری، برف روی كاج‌ها، متری شیش‌ونیم و به رنگ ارغوان را تهیه‌كننده بودم. حالا خودتان قضاوت كنید فیلم‌های من ظرفیت جایزه را داشته یا من با فضاسازی توانستم این جایزه را بگیرم؟ باز هم می‌گویم منكر صحبت‌های آقای سرتیپی نمی‌شوم برای اینكه چنین نكاتی بین دو فیلم رقیب صدر جدول ممكن است حرف و حدیث‌هایی وجود داشته باشد، چون همه برای كسب جایزه تلاش‌ها و حركت‌هایی می‌كنند ولی همه فیلم‌ها نمی‌توانند بلیت یا رای زیادی بخرند ولی به هر جهت بعضی فیلم‌ها خودشان به اندازه كافی قابلیت جذب مخاطب را دارد و از این حیث باید آرا شفاف اعلام شود.»
او در پایان تاكید می‌كند كه باید هر سال سیستم جمع‌آوری آرای مخاطب را نسبت به عملكردش در سال‌های گذشته ارزیابی دقیق كنیم و نقاط ضعف آن را مورد بررسی قرار دهیم و با ورود تكنولوژی ساختار نظرسنجی‌ها را مرتب اصلاح كنیم.
خودمان به خودمان احترام بگذاریم
جواد نوروزبیگی با بیان اینكه خیلی دلم می‌خواهد جایزه سیمرغ مردمی را بگیرم در همین رابطه به «اعتماد» می‌گوید: «وقتی صحبت‌های آقای سرتیپی را خواندم با خودم گفتم شاید من هم روزی در معرض چنین اتهامی قرار بگیرم ولی واقعیتش این است كه صحبت‌های ایشان را رد نمی‌كنم برای اینكه هر چیزی ممكن است در آرای مردمی اتفاق بیفتد.»
او در توضیح صحبت‌هایش ادامه می‌دهد: «در سال‌های اخیر مدل رای‌گیری به گونه‌ای بوده كه صاحبان آثار به راحتی می‌توانستند تقلب كنند یا به قول آقای سرتیپی با خرید 200 یا 300 میلیون به راحتی رای‌ها را جابه‌جا كنند و این باعث تضییع حقوق دیگر فیلمسازان می‌شد؛ از این نظر احتمال این آسیب در سال‌های گذشته بسیار وجود داشت و حتی خود ما برای فیلم «بی همه‌چیز» پارسال این اعتراض را داشتیم و مشكلاتی در این زمینه به وجود آمده بود ولی امیدوارم امسال این ضریب خطا از بین برود یا به حداقل برسد.»
او می‌گوید: تنها صحبتی كه با همكاران خود دارم این است كه تقلب نكنید. وقتی خودمان مراعات حال هم را در جشنواره كنیم و به هم احترام بگذاریم مشكلات ایجاد نمی‌شود و حق ما را كسی نمی‌تواند از بین ببرد.
هر سال دریغ از پارسال
سامان سالور، كارگردان فیلم «سه كام حبس» هم درباره حواشی و شائبه‌های سیمرغ مردمی توضیح می‌دهد: «به این نكته دقت كنیم كه اگر قرار است رقابتی در جشنواره‌ای شكل بگیرد شرط اول آن عدالت است، زمانی رقابت معنا پیدا می‌كند كه عدالت در آن برای همه شركت‌كنندگان برقرار باشد. جایزه مردمی فیلم فجر اسمش را با خود به همراه دارد یعنی مردم و سیمرغ متعلق به همه تماشاگران است كه به سازندگان می‌رسد. ولی متاسفانه باید بگویم چنین نكته حساسی در جشنواره فیلم فجر غالبا با عدالت همراه نمی‌شود.»
او در توضیح بیشتر مطلب فوق می‌گوید: «فیلم سه كام حبس دو سال پیش در جشنواره فیلم فجر در بخش آرای مردمی حضور داشت و در دو روز اول، رای به دست آورده بود. اما ناگهان از روز دوم یا سوم حذف شد. آخر مگر می‌شود وقتی جشنواره هنوز ادامه دارد و فیلم‌ها برای مردم نمایش داده می‌شوند فیلمی از آرای مردمی در همان روزهای ابتدایی حذف شود؟ با هر علم ریاضی و محاسباتی هم كه این جدول را بررسی كنیم به این نتیجه نمی‌رسیم مسوولان آرای مردمی چگونه به این جمع‌بندی رسیدند كه 9 روز به پایان جشنواره مانده فیلمی را از جدول حذف كنند.»
سالور به صحبت‌هایش ادامه می‌دهد: «وقتی جشنواره‌ای این نكات پایه‌ای را نمی‌تواند رعایت كند بسیار ناراحت‌كننده است. انگار كه از قبل همه‌چیز مشخص است و مسوولان جشنواره می‌خواهند دل كسی را كه نتوانسته جایزه بگیرد، به دست بیاورند پس در بخش مردمی جایزه به او می‌رسد.
همین نكات غیرحرفه‌ای و خارج از قواعد و قوانین باعث می‌شود كه امروز چنین خبرهایی رسانه‌ای می‌شود و این به نظر من بسیار باعث تاسف است. جدای از همه محدودیت‌ها و سانسورهایی كه هر ساله فیلمسازان با این رویداد مواجه هستند به نظر من جشنواره‌ای كه نمی‌تواند بر مبنای عدالت جایزه‌ای كه به نام مردم است، اهدا كند همان بهتر كه در بخش آرای مردمی برگزار نشود.»
او با بیان اینكه سال‌های دور روی بلیت‌های جشنواره نظرسنجی صورت می‌گرفت و از بین خوب، متوسط، ضعیف شما می‌توانستید یك مورد را انتخاب كنید و به صندوق بیندازید، ادامه می‌دهد: «سال‌های بعد رای‌گیری به صورت الكترونیكی شد، سال بعد به صورت مجازی و... هر سال شاهدیم با یك سازوكار جدید ظاهرا رای‌گیری به سمت بهبود تغییر می‌كند ولی نه تنها باعث شفافیت و مدرن‌تر و به‌روز‌تر شدن آرا نمی‌شود كه حواشی و اختلافات و ناعدالتی بیشتر می‌شود و یك دعوای بزرگ در سینما به وجود می‌آید. این درحالی است كه جشنواره‌ای كه سی‌ونه‌سال از برپایی آن می‌گذرد باید به سازوكار ملموس توام با شفافیتی برسد كه این حرف و حدیث‌ها را در دل خود نداشته باشد.
///.
منبع: روزنامه اعتماد
نویسنده: تینا جلالی
