پایگاه خبری تئاتر: راه‌اندازی مجدد کارگاه دکور و لباس مجموعه تئاتر در بازسازی این مجموعه یکی از نکات مهمی است که بابد مورد توجه قرار گیرد اما به نظر می رسد در طراحی که برای تعمیرات و بازسازی این مجموعه صورت گرفته برای این کارگاه مکانی در نظر گرفته نشده است در حالی که بعد از 6 سال که از تعطیلی کارگاه دکور و لباس تئاتر شهر می گذرد ضرورت وجود یک کارگاه مجهز در یک مجموع تئاتری که به نوعی قطب تئاتر تهران به حساب می آید، لازم به نظر می رسد.
در راستای توجه به راه اندازی مجدد کارگاه دکور و لباس در بازسازی های اخیر تئاتر شهر، رضا مهدی زاده یکی از طراحان صحنه پرکار تئاتر ایران و عضو هیات علمی دانشگاه هنر تهران در یادداشتی که در اختیار خبرنگار تئاتر مهر قرار داده به بررسی لزوم راه اندازی این کارگاه پرداخته است.
مهدی زاده در گفتگویی با خبرنگار مهر درباره هنرمندانی که یادداشت وی را تایید کرده و مورد حمایت قرار داده اند، توضیح داد: خواسته ای که در یادداشت مورد نظر مطرح شده از دغدغه‌های اهالی هنر شریف تئاتر به ویژه صنف طراحان صحنه و لباس و همینطور صنف کارگردانان است اما صرفا به دلیل محدودیت زمان، تایید تعدادی از پیشکسوتان و همینطور فعالان این عرصه را ضمیمه این درخواست کرده ام لذا امضاکنندگان ضمن تایید، خواستار پیگیری، رسیدگی و پاسخگویی به مواردی هستند که در این یادداشت مطرح کرده ام.
به گفته مهدی زاده، این مطالب به تایید هنرمندانی چون خسرو خورشیدی، علی رفیعی، پری صابری، ادنا زینلیان، محمدرضا خاکی، منوچهر شجاع، سیامک احصایی، نصراله قادری، حمیدرضا نعیمی، حمیدرضا آذرنگ، و محمودرضا رحیمی رسیده است و این هنرمندان از مطالب یادداشت و توضیحاتی که درباره اهمیت وجود کارگاه دکور و لباس در تئاتر شهر داده است، حمایت کرده اند.
مهدی زاده در این یادداشت آورده است:
«کارگاه دکور و لباس مجموعه تئاتر شهر که از سال 55 و در دوره مدیریت دکتر علی رفیعی راه اندازی و تبدیل به یکی از امکانات حرفه ای تئاتر شهر شده بود، به خاطر کم توجهی برخی از مدیران و مسئولان تئاتری وقت و پس از 31 سال به تعطیلی کشانده شد، که تبعات آن همراه با بازی با الفاظی چون «تئاتر خصوصی» گریبانگیر اهالی تئاتر شد. پرواضح است که در این سال‌ها تعدادی از طراحان تئاتر به خاطر شرایط بغرنج ناشی از فشارهای مالی و همینطور تعطیلی کارگاه ها که یکی از فضاهای اصلی مجموعه تئاتر شهر بود، دست از کار و حرفه خود کشیده و تجربیات خود را به عرصه های دیگر کشاندند، و از طرفی به دلیل این محدودیت ها گروه های اجرایی به دلیل ناتوانی در پرداخت دستمزدها، مدام از کیفیت کار و همینطور از جلوه های دیداری کاستند که امروزه روز شاهد سیر قهقرایی آثار به لحاظ کیفیت زیباشناسانه در بهره گیری از عناصر دیداری هستیم.
حال پس از گذشت 6 سال از تعطیلی و به بهانه بازسازی مجموعه تئاتر شهر و به امید راه اندازی مجدد کارگاه دکور مجموعه، به ذکر اهمیت و ضرورت وجود کارگاه دکور در برنامه فیزیکی ساختمان تئاتر شهر می پردازم.
کارگاه دکور تئاتر، یک کارگاه تخصصی است که در بسیاری از تئاترهای حرفه ای بزرگ و متوسط (به لحاظ تعداد صندلی و تعداد اجراهای سالیانه)، و همچنین بسیاری از دانشکده های آموزشی تئاتر از فضاهای اصلی محسوب می شود. عملکرد اولیه یک کارگاه دکور ساخت و مونتاژ واحدها و عناصر و مجموعه قطعات کارکردی مورد نیاز برای اجرا است، که در آن محلی برای نقاشی سازه ها و همینطور محلی برای ساخت لوازم صحنه (آکسسوار) در نظر گرفته می شود. به طور کلی، کارکنان یک کارگاه دکور شامل، استاد کار نجار که با تیمی مسئول راه اندازی سازه های چوبی است، فلزکاران برای کار و شکل دهی به فولاد و ساخت و ساز قطعاتی که نیاز به جوشکاری و سایر ماشین‌کاری فلزی دارد، نقاشان و همینطور گروهی که کار بافت و ظرایف و نازک کاری روی دکور را انجام می دهند. معمولا افرادی که در یک کارگاه دکور مشغول به کار هستند به طیف گسترده ای از مهارت های فنی، آگاه هستند که دانش این مهارت ها که عموما بر اثر تجربه حاصل می شود، در طول زمان برای ساخت و ساز ها و موارد خاص مورد نیاز است.
بسیاری از کارگاه های دکور به دلیل پاسخ دهی به نیاز های خاص صحنه و اجرا (پیش و پس از مونتاژ اصلی) در ساختمان اصلی تئاتر قرار گرفته اند. کارگاه ها اغلب شامل دری بسیار بزرگ از یک سو برای ورود مواد خام به داخل کارگاه، و همینطور محوطه ای مسقف جهت انبار سازی مواد و ساخت عناصر و قطعات صحنه ای بزرگ هستند. معمولا کارگاه برای انتقال عناصر، با دری بزرگ و به طور مستقیم به صحنه وصل می شود. به طور معمول، توزیع سیستم های تهویه هوا در اطراف کارگاه، باعث می شود تا بسیاری از فرآیندهای ساخت و ساز مانند نقاشی افشانه ای، جوش، و یا برش فوم(یونولیت و ...) که تولید گازهای خطرناک می کند، امکان پذیر شود. در کارگاه دکور معمولا از بالابرهای دستی و برقی سقفی جهت جابه جایی موقت برای تکمیل فرایند جوشکاری و همینطور نقاشی استفاده می شود.
در بهترین شرایط، کارگاه باید با سه هدف، برای ساخت دکور سازماندهی و تجهیز می شود. کارگاه باید دکوری با کیفیت عالی را به سرعت و با هزینه مناسب تولید کند. این اهداف معمولا در سه ضلع مثلث، به صورت کیفیت مطلوب، سرعت و کنترل هزینه نشان داده می شود، که در زیر به شرح هر یک به همراه تبعات حذف آنها می پردازم.
کیفیت مطلوب:
جذب و پرورش نیروهای متخصص و آشنا به نیازها و اهداف ساخت و سازهای صحنه ای جهت بهره گیری بهینه (تعطیلی این کارگاه‌ها باعث بیکار شدن و پراکندگی نیروهای متخصصی شد که در طول سال ها صاحب تجربه شده بودند.)
امکان مونتاژ موقت و رفع هر گونه نقص احتمالی در فضای کارگاه و پیش از انتقال روی صحنه.
امکان حضور کارگردان و حتی بازیگران و عوامل اجرایی در کارگاه و مشاهده مراحل ساخت و ارائه پیشنهادهای احتمالی.
افزایش ضریب اطمینان و آرامش گروه به دلیل حضور کارکنان کارگاه جهت رفع هرگونه آسیب احتمالی در طول ایام اجرا.
سرعت:
امکان تخمین زمان برای فرایند ساخت. (با وجود افرادی که کارشان ساخت کابینت آشپزخانه و ... است یا دکورها دیر ساخته می شود که نتیجه آن استرس و رسیدن دکور در دقایق و یا ساعاتی قبل از اجرا است و ... یا ساخته شدن زودتر از موعد مقرر که نیاز به انبار سازی و محافظت از آسیب های احتمالی مثل بارندگی و ... را به همراه دارد، که هر دو بلای جان گروه اجرایی است.)
قابلیت دسترسی به کارگاه، عاملی مهم در کارایی کارگاه است. (دوری و پراکندگی کارگاه ها و مراکز خدمات کارگاهی در بیرون شهر مثل سایت خاوران، جاده مخصوص تهران - کرج، و شهرک صنعتی چهار دانگه و ... بخشی از سرعت عمل و حتی نظارت بر عملکرد کارگاه را دچار اشکال می کند.)
انتقال قطعات ساخته شده به سالن اجرا. (انتقال دکور به مرکز شهر(مجموعه تئاتر شهر)، علاوه بر استرس کنترل زمان و هماهنگی با واحدها و ... باز سازیهای احتمالی و قطعا روتوش رنگ را ضروری می کند.)
کنترل هزینه:
نیازهای کارگاه دکور فراتر از ابزار و تجهیزاتی است که برای تبدیل مواد ساخت به تصاویر تئاتری به کار می روند. نیروهای متخصص همچون مشاورینی دلسوز در کنار طراح با پیشنهادهایی اجرایی به کنترل هزینه ها کمک می کنند.
انباری دکورهای اوراق. معمولا در کارگاه ها فضایی به انبار سازی دکورهای اوراق اختصاص می یابد که امکان استفاده مجدد آن، بخشی از هزینه ها را کنترل کرده و بدین ترتیب بخشی از دغدغه‌های گروه‌های نمایشی را مرتفع می سازد.
تعطیلی کارگاه‌های دکور و لباس مجموعه تئاتر شهر در طول این سال ها با انتقاد تعداد زیادی از هنرمندان تئاتر مواجه شده است. که با وعده های مدیران وقت در سالهای 89 و 90 مبنی بر احیای کارگاه های دکور و لباس همراه بوده است. که با وجود بازسازی ها و طرح های عمرانی صورت گرفته در سال های اخیر هرگز توجهی به این مساله صورت نگرفته است.
کارگاه دکور و لباس مجموعه تئاتر شهر یکی از امکانات مهم و ضروری تئاتری است و این واقعیت را نمی‌توان نادیده گرفت که بازسازی بدون احیای کارگاه دکور همچنان بخشی از دغدغه های اهالی تئاتر به ویژه صنف طراحان صحنه و لباس را پا برجا نگه می دارد، حال با توجه به رویکرد مدیران و تیم بازسازی مبنی بر طراحی گفتمانی (بهره گیری از نظرات اهالی تئاتر برای بازسازی فعلی) انتظار می رود تا این درخواست که در سال های گذشته یکی از بزرگترین کمبودهای تئاتر شهر بوده و تاثیر منفی و ناهنجار خود را بر تولیدات تئاتری و به ویژه امر طراحی هنری به جای گذاشته مورد توجه ویژه قرار گیرد.
لذا ضمن خسته نباشید به دکتر فرشید مصدق، نماینده تام الاختیار تئاترشهر در تعمیرات این مجموعه، مدیر کل مرکز هنرهای نمایشی، معاون هنری و مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جهت بازطراحی و بازسازی مجموعه تئاتر شهر، امید است تا با نگاهی عملگرا، همه نیازها و فضاهای اصلی را مطابق با استانداردهای ساختمان های تئاتر دنیا در نظر بگیرند.»
