آمارهایی جالب از دوران طلایی فیلم‌ خارجی در سینمای ایران+تصاویر و اسناد

چارسو پرس: دو گزارش پیشین ما به بررسی کلی وضعیت سالن‌های سینما و فروش فیلم‌ها با مقایسه سال‌های دهه 60 و 90 اشاره داشت. در این دو گزارش معلوم شد که وضعیت تعداد سالن‌های سینمای ایران کمتر از 1 هشتم تعداد سالن‌های یک کشور است و همچنین فیلم‌ها از فروش مورد انتظار و کافی برخوردار نیستند به طوری که اگر در دهه 60 هر ایرانی تقریبا دو بار در سال به سینما می‌رفت الان هر ایرانی 10 سال 3 بار به سینما می‌رود.

در ادامه گزارش دوم از اهمیت ژانر و همچنین لزوم استفاده از عناصری مانند عاطفه، عشق و امید در فیلم‌ها با توجه به فروش این سبک از فیلم‌ها در دوران گذشته نوشتیم. اما آن چیزی که باقی ماند تا در این گزارش به آن بپردازیم، بحث بررسی فیلم‌های خارجی در سینماها است.

به تازگی رئیس سازمان سینمایی، از تنظیم آئین‌نامه‌ای برای اکران فیلم‌های خارجی برای سال آینده خبر داده است. پیش از این نیز خبرهایی از اقدامات سازمان سینمایی برای اکران فیلم‌های خارجی شده بود. اما اکران فیلم‌های خارجی در کشور ما چه سابقه و پیشینه‌ای دارد و چه آورده‌ای برای سینمای ایران داشته است؟  اکران فیلم‌های خارجی در کشور ما از سال‌های قبل از دهه 60 آغاز شده بود. متأسفانه از میزان فروش فیلم‌ها در آن دوران چقدر بوده است، اطلاعاتی در دسترس نیست تنها می‌دانیم که یکی از بازارهای گرم سینما برای فیلم‌های خارجی بوده. این روند تا بعد از انقلاب نیز ادامه دارد و انواع فیلم‌های خارجی از کشورهای گوناگون از آمریکا گرفته تا اروپای غربی و شرقی و آسیا و کشورهای منطقه ادامه داشته است.

خوشبختانه معاونت فناوری و مطالعات سینمایی در سال 1395 با انتشار گزارش‌‌هایی از وضعیت سینماها از سال 1364 به این سو، آمار اکران فیلم‌های خارجی را نیز منتشر کرده است. در این گزارش‌ها اطلاعات دقیقی از اسامی فیلم‌ها، فروش آن‌ها و همچنین چیدمان آنان بر اساس بیشترین فروش و مخاطب وجود دارد.

در ادامه نگاهی به وضعیت کل فروش فیلم‌های خارجی در سال‌های دهه 60 داریم:

در سال 1364، پرفروش‌ترین فیلم خارجی : " فرار بسوی پیروزی " به کارگردانی " جان هاستون " محصول کشور  آمریکا با 8 میلیون و 800 هزار تومان با بلیت 73 ریالی بوده است.  تعداد کل فیلم‌های خارجی اکران شده 245 فیلم بوده است.

جمع فروش 245 فیلم زمان‌بردار است اما 10 فیلم پرفروش سال کمی بیشتر از 59 میلیون تومان است. در این سال بیشترین فیلم از یک کشور برای آمریکا است که شامل 5 فیلم است.

در سال 1365، فیلم اول خارجی «کمیسر متهم می‌کند 2» (انتقام)، به کارگردانی سرژیو نیکلاسئکو محصول کشور رومانی است که با بلیت 86 ریال 15 میلیون و 400 هزار تومان فروش می‌کند. در این سال تعداد کل فیلم‌های خارجی به 173 فیلم می‌رسد.  جمع فروش 10 فیلم اول نیز 86 میلیون تومان است. این سال نیز بیشترین فیلم‌ها برای آمریکا است که 6 فیلم دارد.

سال 1366، فیلم اول «کماندو‌های انتحاری» به کارگردانی مارک ال لستر محصول آمریکا است که با  بلیت 90 تومانی 11 میلیون و 100 هزار تومان فروش می‌کند. تعداد کل فیلم‌های خارجی در این سال 149 فیلم است. جمع فروش نیز 56 میلیون و 443 هزار تومان است. آمریکا با 4 فیلم بیشترین فیلم را دارد.

سال 1367، پرفروش‌ترین فیلم سال «مشعل» است که 22 میلیون تومان با بلیت 98 ریالی فروش می‌کند. این اولین فیلم هندوستانی بعد از انقلاب است که بیشترین فروش را دارد. 61 میلیون و 842 هزار تومان فروش 10 فیلم اول سال بوده است. در این سال هم آمریکا با 4 فیلم بیشترین فیلم‌ را دارد. در این سال 135 فیلم خارجی اکران شده است.

طبق اطلاعات سال 1368، فیلم مشعل بار دیگر به عنوان فیلم پرفروش خارجی سال انتخاب شده است.  بعد از آن دیوار دیگر فیلم هندی دومین فیلم پرفروش سال است. جمع کل فروش فیلم‌های خارجی در این سال به 79 میلیون و 533 هزار تومان فروش داشته است. 128 فیلم خارجی در این سال اکران شده است.

سال 1369، بیشترین فروش برای فیلم صادق‌خان از کشور ایتالیا-اسپانیا و فرانسه است که 18 میلیون و 900 هزار تومان فروش دارد. متوسط قیمتبلیت نیز 149 ریال است. 163 میلیون و 233 هزار تومان رقم فروش 10 فیلم اول خارجی سال است. آمریکا با 6 فیلم و 1 فیلم مشارکتی بشترین فیلم را دارد.  116 فیلم خارجی نیز در این سال اکران شده است.

در سال 1370 به عنوان آخرین سال دهه شصت، با قیمت بلیت 220 ریالی فیلم بازگشت گودزیلا ساخته کوجی هاشموتو و آر.جی کایزر از ژاپن و آمریکا با 18 میلیون و 100 هزار تومان پرفروش‌ترین فیلم سال می‌شود.  120 میلیون و 846 هزار تومان نیز جمع کل فروش  10 فیلم‌ سال است. امسال فرانسه با 4 فیلم بیشترین فیلم را در جمع 10تای اول دارد. در این سال نیز 107 فیلم خارجی نیز اکران شده است. بنابراین مشخص است که هر سال تعداد فیلم‌های خارجی نسبت به سال قبل کمتر شده است.

حال با مقایسه میزان فروش 10 تای خارجی هر سال با 10تای ایرانی هر سال متوجه می‌شویم که اکران فیلم‌های خارجی مانعی برای فروش فیلم‌های ایرانی در آن سال‌ها نبوده است. به عنوان مثال در سال 1370 10 فیلم ایرانی 816 میلیون و 410 هزار تومان فروش دارند و 10 فیلم خارجی 120 میلیون و 846 هزار تومان فروش دارند. این وضعیت در سال‌های قبلی دهه 60 نیز مشهود است که می‌توان با قیاس جدول‌های 10 فیلم پرفروش ایرانی از اینجا با خارجی (در این گزارش) به آن رسید.

بنابراین فروش و اکران فیلم‌های خارجی در کشور مانعی برای اکران فیلم‌های ایرانی نیست. البته همانطور که اشاره شد فیلم‌های خارجی دهه 60 همگی فیلم‌های به‌روز نبودند در حالی که امروز اگر قرار بر اکران فیلم خارجی باشد باید بروزترین فیلم‌های دنیا و مطابق با تقویم زمانی اکران جهانی در کشور اکران شود. چیزی مانند اکران فیلم‌های خارجی در کشورهای همسایه مانند ترکیه، قطر، دوبی و دیگر کشورها. در نظر داشته باشیم که خروجی زودهنگام فیلم‌های خارجی در سایت‌ها و کانال‌های دانلودی و همچنین پلتفرم‌های نمایش خانگی کار را می‌تواند برای سینماداران سخت کند مگر آنکه این موضوع برای پلتفرم‌ها تا زمان اکران در سینما ممنوع باشد که در این صورت نیز درصدی اثرگذار خواهد بود.

در هر حال اکران فیلم‌های خارجی در کشور با شرایط، لوازم و امکاناتی به نتیجه خوبی خواهد رسید. تجربه بسیار تلخ اکران فیلم RRR‌ «خیزش، غرش، آتش» هندی در کشورمان که هم‌اکنون جزو فیلم‌های برتر جهان شناخته شده و حتی جزو نامزدهای اسکار در شاخه بهترین فیلم اصلی و بهترین فیلم خارجی عنوان می‌شود، نشان می‌دهد که اکران موفق فیلم خارجی جز با تعدد سالن‌های سینما، تبلیغات فراوان، ممنوعیت پخش از نمایش خانگی و دیگر تمهیدات سلبی و ایجاد ممکن نخواهد بود.

علاقمندان سینما حاضرند که فیلم روز و با کیفیت خارجی را در سالن سینما تماشا کنند. سینما برای آنان که اهمیت دارد مقوله‌ای است که حاضرند برای آن هزینه کنند. همانطور که اکران فیلم‌های کمدی و برخی از درام‌ها توانسته در فروش موفق باشد، می‌توان گفت که فروش بالای فیلم‌های خارجی نیز دور از دسترس نیست. وگرنه با اکران‌های محدود در چند سینماتک خارجی، نتیجه‌ای جز وضعیت فعلی اکران فیلم‌های خارجی به بار نخواهد نشست.

///.