چارسو پرس: 13 دی سال گذشته بود که محمد خزاعی رییس سازمان سینمایی به موضوع اکران فیلم‌های خارجی ورود جدی و به صورت رسمی اعلام کرد در پی مطالبه سینماگران و مخاطبان سینما فیلم‌های خارجی روز به صورت محدود اکران می‌شود، خزاعی گفته بود: «گروه تحقیق و ارزیاب متخصص» در این زمینه مطالعات لازم را انجام داده‌اند و پس از بررسی ابعاد مختلف و در نظر داشتن همه جوانب مثبت و منفی این موضوع، پیشنهاد اجرای این طرح را به سازمان سینمایی ارایه دادند
رییس سازمان سینمایی همچنین درباره آخرین جزییات اکران آثاری از سینمای جهان در ایران تاکید کرده بود: بنا به علاقه‌مندی و درخواست مردم برای دیدن فیلم‌های روز دنیا و تقاضای سینماداران، موضوع اکران فیلم‌های خارجی به صورت محدود در دستور کار اجرایی سازمان سینمایی برای سال ۱۴۰۲ قرار گرفته است.
بعد از این صحبت‌های خزاعی، 23 اردیبهشت امسال و در نخستین جلسه شورای راهبردی اکران، اعضای شورا به اتفاق آرا با برنامه «آیین‌نامه اکران فیلم‌های خارجی به صورت محدود مطابق با مقررات مصوب» موافقت کردند و مسوولیت اجرای برنامه فیلم خارجی به موسسه سینماشهر واگذار شد تا با در نظرگرفتن همه جوانب نسبت به تعامل و همکاری با تهیه‌کنندگان و پخش‌کنندگان سینما که مایل به اکران فیلم‌های خارجی هستند، اقدام نماید .
از زمان طرح موضوع اکران فیلم خارجی حدود یکسال می‌گذرد، در حالی که به نظر می‌رسید با ورود جدی سازمان سینمایی به اکران فیلم خارجی، امسال شاهد شکوفایی اکران فیلم خارجی در سینماها باشیم اما نه تنها چنین چیزی را شاهد نیستیم که دیگر صحبتی در این باب مطرح نمی‌شود.
البته اگر سری به سامانه‌های فروش بلیت بزنید می‌بینید بعضی از سینماها فیلم‌های خارجی روز یا کلاسیک و قدیمی را اکران می‌کنند اما نه تنها این نمایش‌ها فراگیر نیست که هیچ اطلاع‌رسانی در این زمینه نمی‌شود و چراغ خاموش فیلم‌ها را اکران می‌کنند.
امسال چند فیلم مهم نظیر اوپنهایمر، قاتلان ماه گل و... در سینماهای جهان اکران شد و فرصت بسیار خوبی برای رونق‌بخشی اکران فیلم خارجی در سینماهای ایران بود اما متاسفانه این مورد را شاهد نبودیم.
این پرسش مطرح می شود چرا با تمام تلاش‌هایی که برای اکران فیلم خارجی در سینماهای ایران می‌شود نتیجه موفقیت‌آمیز نمی‌شود؟
درباره اهمیت موضوع اکران فیلم خارجی و درباره چرایی عدم موفقیت اکران فیلم خارجی در سینماهای ایران با چند کارشناس سینما از جمله امیر قادری، سید جمال ساداتیان و امیرحسین علم‌الهدی گفت‌وگویی انجام دادیم که از نظر می‌گذرانید.
چه کسانی مخالف اکران فیلم خارجی
در سالن‌های سینما هستند؟
امیر قادری منتقد شناخته‌شده سینما، سال‌هاست در باب نمایش و اکران فیلم‌های خارجی روز یا حتی خاطره‌انگیز فعالیت می‌کند و تجربه‌های زیادی در این زمینه دارد، او درباره اینکه تلاش‌های زیادی در یکی، دو دهه اخیر برای نمایش فیلم خارجی در سینماهای ایران صورت گرفت ولی هیچ‌وقت نتیجه‌بخش نبوده می‌گوید: به نظر من این بهانه است. تجربه‌‌ام در تمام این سال‌ها در گفت‌وگوها، بحث‌ها و مناظره‌ها با طیف‌های مختلف سینمای داخلی می‌گوید آنچه تمام اهالی این سینما درباره‌‌اش هم‌قسم هستند؛ مخالفت با اکران فیلم خارجی در سالن‌های سینماست. اغلبِ آنها حتا حاضرند مردم را به بازار قاچاق دعوت کنند، برای سانسور شدن فیلم‌ها دل بسوزانند؛ تا این اتفاق نیفتد. ولی من و شما می‌دانیم که بسیاری از فیلم‌های مهم سینمای جهان، طوری ساخته می‌شوند که امکان نمایش در فرهنگ‌های گوناگون را داشته باشند.
اکران فیلم خارجی امکان رقابت
را با محصولات داخلی بالا می‌برد
این کارشناس در ادامه صحبت‌هایش درباره مزایا و حسن اکران فیلم خارجی برای سینمای ایران توضیح می‌دهد: اول اینکه اگر هدف رونق سالن‌های سینما باشد، با گسترش دامنه انتخاب، اکران فیلم خارجی به نفعِ این رونق است. مگر اینکه هدف و نفعِ ما تنها بالا نگه داشتن تابلو، به نفع رانت و انحصار باشد و برای استقبال و رضایت مخاطب و فروش، اهمیتی قایل نباشیم. در ضمن امکان رقابت را با محصولات داخلی بالا می‌برد که به ارتقای کیفیت محصولات کمک می‌کند. به این اضافه کنید که اکران فیلم خوب خارجی، در درجه اول، حق علاقه‌مندان سینما در ایران برای تماشای فیلم خوب به عنوان یک تجربه جمعی در کنار هم و در برابر پرده بزرگ سینماست.
برای مردمی که مسیرهای دور را طی می‌کنند تا فیلم خارجی روی پرده ببینند
امیر قادری طی چند دهه اخیر تلاش زیادی هر چند به صورت محدود، برای اکران فیلم خارجی داشت، او درباره علاقه مخاطبان به اکران فیلم خارجی می‌گوید: مثل هر پدیده اصیل دیگری، این نیاز همیشه وجود داشته. این درست که بازار زیرزمینی این محصولات همیشه در دسترس بوده اما نیاز مخاطب برای تجربه فیلم‌ها در سالن تاریک و روی پرده بزرگ و در کنار دیگر علاقه‌مندان به عنوان یک تجربه جمعی همواره وجود داشته است. آنها مسیرهای دور را طی می‌کنند و شرایط سخت را طی می‌کنند تا بتوانند فیلمی را که امکان تماشای آن را با هزینه کم در خلوت‌شان دارند؛ در کنار همدیگر ببینند و در جلسات پس از نمایش هم در نقد و بررسی و گفت‌وگو درباره این آثار شرکت کنند. در دوران اخیر البته همراهی بیشتری برای اکران فیلم خارجی وجود داشته، بیش از همیشه و امیدواریم این امکان گسترش پیدا کند.
این منتقد و کارشناس درباره اینکه چه برنامه‌ریزی باید بشود تا اکران فیلم خارجی هدفمند باشد و شکست نخورد، می‌گوید: پاسخش را همه می‌دانیم. تا جایی که امکان دارد فیلم‌ها همزمان با پخش جهانی اکران شوند و متخصصانی که خودشان عاشق سینما هستند، اعتبار مردمی دارند و صاحب شناخت مناسبی برای انتخاب محصولات درست برای بازار ایران هستند در این مسیر همراه باشند .
آیین‌نامه اکران فیلم خارجی نداریم
اما سیدجمال ساداتیان در همین زمینه می‌گوید: پارسال فیلم هندی «خیزش، غرش آتش» (آر آر آر) را با بازیگرانی که برای مخاطب ایرانی شناخته شده نبودند ولی فیلم در دنیا نمایش موفقی داشت اکران کردیم، با تبلیغات گسترده شهری و اطلاع‌رسانی وسیعی که در شبکه‌های اجتماعی داشتیم، بعد از مدت‌ها اولین فیلم خارجی بود که در سینماها نمایش داده می‌شد اما متاسفانه مورد استقبال مردم قرار نگرفت.
او در ادامه در مورد چرایی ناکامی اکران فیلم خارجی در ایران توضیح می‌دهد: از آنجایی که آیین‌نامه اکران فیلم خارجی نداریم بستر لازم برای نمایش این فیلم فراهم نبود، ضمن اینکه هزینه سنگینی برای اکران به ما تحمیل شد تا بتوانیم فیلم «خیزش، غرش آتش» (آر آر آر) را به نمایش درآوریم، اما نتیجه موفقیت‌آمیز نبود. البته شروع هر کار جدیدی یکسری تبعات منفی و مثبت دارد، برای تولید فیلم هم این ریسک برای تهیه‌کننده وجود دارد از باب عدم موفقیت در اکران عمومی.
باید توجه 80 میلیون مردم ایران
به سینما جلب شود
او ادامه می‌دهد: سال‌هاست که بحث اکران فیلم‌های خارجی برای سینماهای ایران مطرح است، این طرح یکسری موافق و مخالف دارد اما تعداد موافقان اکران فیلم خارجی در کشور بیشتر هستند، نکته مهمی که در نمایش فیلم خارجی در سینماهای ایران وجود دارد بحث ممیزی است، رشد تکنولوژی در سال‌های اخیر باعث شده که مخاطبان فیلم‌های روز جهان را با کیفیت خوب و بدون سانسور و ممیزی در اینترنت ببینند. نکته‌ای که در این موضوع مستتر است، تماشای فیلم روی پرده سینماها و دسته‌جمعی کنار دوستان لذت دیگری دارد، آن حس و حالی که تماشای فیلم روی پرده به مخاطب القا می‌کند قابل مقایسه با لپ‌تاپ و گوشی و نمایش خانگی نیست.
سید جمال ساداتیان حدود 12 سال در پردیس سینمایی قلهک تجربه اکران فیلم خارجی را دارد؛ بر همین اساس او می‌گوید: می‌دانم مخاطبان از تماشای فیلم‌های خارجی روی پرده استقبال می‌کنند، صحبت‌هایی که از نزدیک با تعدادی از مخاطبان داشتم به من می‌گفتند که مثلا فیلم «پدرخوانده» را به دفعات زیاد در نمایش خانگی ملاحظه کرده‌اند و دیدن آن روی پرده جذابیت دیگری دارد، باید شرایطی فراهم کنیم که توجه 80 میلیون مردم ایران به سینما جلب شود، بخشی با فیلم ایرانی، بخشی هم با نمایش فیلم خارجی، جذب سینما خواهند شد.
تغییر مزاج یا تغییر ذایقه؟
این تهیه‌کننده سینما در ادامه با بیان اینکه باید به اکران فیلم خارجی اهمیت داد توضیح می‌دهد: باید تلاش کنیم در سلیقه و ذایقه مخاطب تغییر ایجاد کنیم. البته وزیر محترم ارشاد در مصاحبه اخیر خود درباره تغییر ذایقه مخاطب به تغییر مزاج مخاطب اشاره داشتند که واقعیتش معنای کلمه تغییر مزاج آن‌هم برای مخاطب سینما را متوجه نشدم چرا که واژه مزاج بیشتر برای گوارش و تغییر آن به کار برده می‌شود. حال ایشان چرا این کلمه را برای سینما به کار بردند جای تعجب دارد.
فیلم‌های با موضوعات اجتماعی
که نباید توجیه‌گر عملکرد مسوولان باشد
او می‌گوید: به این نکته باید توجه کنیم که تغییر ذائقه مخاطب نزد سینماگران و مخاطبان یک‌جور معنی می‌دهد برای مسوولان سینما و مسوولان کشور معنای دیگری دارد. باید در این مورد بحث و نقد و بررسی صورت بگیرد تا به یک اشتراک جمعی برسیم که تغییر ذائقه در مخاطب را چگونه باید به وجود بیاوریم. در حال حاضر فیلم‌هایی با موضوع‌‌های اجتماعی که اهالی سینما می‌شناسند تقریبا از بین رفته، آن جنس فیلم اجتماعی که مدنظر مسوولان است که مرتب ساخته می‌شود ولی مورد توجه مردم قرار نمی‌گیرد و در گیشه شکست می‌خورند. مسوولان به فیلم‌های اجتماعی اجازه ساخت می‌دهند که توجیه‌گر عملکرد مسوولان اجرایی باشد، ای کاش بدانند که فیلم‌های با موضوعات اجتماعی نباید توجیه‌گر عملکرد مسوولان باشد بلکه باید انتقادی موضوعات خود را مطرح کنند.
از میان 800 فیلم هالیوود ماهی یک فیلم انتخاب کنیم
ساداتیان با اشاره به اینکه همه می‌دانیم ذائقه مخاطب برای نمایش فیلم خارجی به سمت فیلم‌های هالیوودی است، می‌گوید: برای اکران فیلم خارجی باید به یک سیاست واحد در اکران برسیم، قطعا فیلمی در گیشه موفق می‌شود که همزمان با اکران جهانی در ایران اکران شود و ممیزی آن هم بسیار اندک باشد که برای مخاطب جذاب باشد در غیر آن صورت ما شاهد اکران موفق فیلم‌های خارجی نخواهیم بود. در سال حدود 800 فیلم در هالیوود ساخته می‌شود قطعا از بین این تعداد فیلم می‌شود ماهی یک فیلم انتخاب و اکران کرد که کمترین ممیزی را داشته باشیم.
سالن‌سازی را به ضد خودش بدل نکنیم
این مدیر سینما به نکته قابل اهمیت دیگر اشاره می‌کند و آن اینکه مسوولان وزارت ارشاد اعلام کردند که به زودی به 100 پرده سالن نمایش خواهیم رسید، باید بدانیم که توسعه فضای فرهنگی امر بسیار پسندیده‌ای است اما با این جنس فیلم‌هایی که در حال حاضر تولید می‌شود اگر نتوانیم مخاطب را جذب سالن‌های سینما کنیم سالن‌سازی به ضد خودش بدل می‌شود نه تنها از آن سود نمی‌بریم که ورشکسته هم خواهیم شد. حداقل با اکران فیلم خارجی خوب می‌توانیم این نگرانی را مرتفع کنیم.
وقت‌تان را برای اکران فیلم خارجی تلف نکنید
اما امیرحسین علم‌الهدی کارشناس سینما نظر متفاوتی دارد و معتقد است اساسا نمی‌توانیم فیلم خارجی همزمان با کشورهای منطقه در ایران نمایش دهیم. او به صورت مختصر دلایلش را بر عدم نمایش فیلم کوتاه بیان می‌کند.
1- عضو کنوانسیون جهانی کپی رایت نیستیم.
۲- قانون داماتوی امریکا بیش از ۴۰ سال است که اجازه فروش فیلم به ما را نمی‌دهد.
۳ -تحریم‌های چندسال گذشته امریکا، اجازه فروش فیلم به ایران را نمی‌دهد.
۴- سانسور فیلم‌ها، اعتماد مردم را سلب کرده است در ندیدن فیلم خارجی در سینماها.
۵- قیمت بلیت پایین در ایران اجازه سرمایه‌گذاری در خرید فیلم خارجی را نمی‌دهد.
۶- تولید‌کننده داخلی فیلم مثل ایران خودرو و سایپا عاشق تولید داخلی‌اند.
۷- وقت‌تان را هدر ندهید. نمایش فیلم خارجی در خانه‌ها محبوب‌تر خواهد بود تا سینماها به دلایل فوق.
۸- نهایتا هر موقع توانستیم با دنیا در تجارت جهانی مشارکت داشته باشیم آن موقع هم می‌توانیم فیلم خارجی نشان دهیم.
و در آخروقت‌تان را تلف نکنید. حیات طبیعی کسب وکار در سینمای ایران نداریم و نمایش فیلم خارجی مستلزم پذیرش حیات طبیعی است که فعلا تا اطلاع ثانوی نداریم.
///.
منبع: روزنامه اعتماد
نویسنده: تینا جلالی
