چارسو پرس: آتش‌سوزی‌های مکرر، ردخون قتل، بلیت‌های صد تومانی، دزدی مس، هنر شاگردان کمال‌الملک در دکورها، نفس هنرمندانی که روی صحنه زندگی کردند همه و همه تجربیاتی است که تماشاخانه «نصر» طی سال‌ها به خود دیده است. تماشاخانه‌ای که مدت‌هاست زمزمه تبدیل شدنش به موزه شنیده می‌شود.
اگر تاریخ را مرور کنیم باغ شعاع‌السلطنه، کافه لاله‌زار، کلوپ اسپرتیف و... از قدیمی‌ترین مکان‌هایی بودند که در آن‌ها نمایش اجرا می‌شد، اما بی‌شک در تاریخ تئاتر ایران، یکی از مشهورترین تماشاخانه‌ها متعلق به گراند هتل است. برخی می‌گویند گراند هتل در محل پیشین «هتل دوپاری» در زمینی که پیش‌تر متعلق به «طاووس گرجی» سوگلی فتحعلی شاه بود و نصرالله باقراَف (باقر خان قفقازی) آن را خریداری کرده بود، ساخته شد.
تماشاخانه گراند هتل تنها تماشاخانه آبرومند شهر بود که خواهان زیادی داشت و اهالی هنر برای اجرا تئاتر باید وقت می‌گرفتند. در مقاله‌ای به قلم نیایش پورحسن در مجله هنرو معماری مهر و آبان سال ۸۸ آمده است که سید علی خان نصر رئیس شرکت «کمدی ایران» درباره این تماشاخانه و احوالاتش در آن زمان نوشته بود: «در تمام طهران فقط یک سالون تئاتر بود، در گراند هتل لاله‌زار متعلق به باقراُف. شبی صد تومان کرایه می‌خواستند. ضمناً برای خودشان و اقوامشان هم بلیط مجانی می‌خواستند حال ملاحظه بفرمایید که با این درآمد، پرداختن شبی صد تومان کار حضرت فیل بود.»
سیدعلی خان نصر شخصا ریاست این تماشاخانه را به عهده داشت، اما پس از آن که پست سفیر ایران در چین به او پیشنهاد شد به دلیل فعالیت‌های سیاسی مدیریت تماشاخانه را به احمد دهقان سپرد و او را مدیر داخلی تئاتر کرد. در این زمان بر روی تماشاخانه نصر نام «تئاتر تهران» نهاده شد. احمد دهقان نماینده مجلس، مدیر مجله «تهران مصور» بود که در ششم خرداد سال ۱۳۲۹ در دفتر همین تماشاخانه در خیابان لاله‌زار به دست حسن جعفری کارمند شرکت نفت انگلستان ترور شد.
پس از به قتل رسیدن دهقان این تماشاخانه همچنان به کار خود ادامه داد، اما از سال ۱۳۲۹ تا سال ۱۳۳۷ چندین‌بار دچار آتش‌سوزی و رویداد‌های گوناگون شد. سال ۱۳۴۱ به پاس خدمات ارزنده سید علی خان نصر که در بهمن ۱۳۴۰ فوت شده بود با عنوان «تئاتر نصر» مجددا این سالن بازگشایی شد، اما به تدریج این تالار دچار رکود شد تا آن که در اوایل انقلاب توسط کمیته امداد امام خمینی (ره) مصادره شد.
در سال ۱۳۶۷ واحد جهاد دانشگاهی به ریاست «علی منتظری» برای احیا تئاتر نصر این مکان را اجاره کرد، اما به دلیل فرسودگی و بی‌توجهی مسئولان سرانجام در مرداد ۱۳۸۱ در حین اجرای نمایش «سی و هفت شاهی جناب میرزا» به کارگردانی معصومه تقی‌پور تعطیل شد.
هفتم مهرماه همان سال این مکان به ثبت ملی رسید. بعد‌ها مسئولان اداره هنر‌های نمایشی از مسئولان ذی ربط خواستند تا «ساختمان تئاتر «نصر» به موزه‌ی تئاتر تبدیل شود. باز هم اتفاقی نیفتاد تا آن که در ۱۴ مرداد ۱۳۸۶ خبر سرقت مس سقف‌های تئاتر نصر و صندلی‌هایش خبرساز شد و هنرمندان را در شهریور همان سال در آن سالن دور هم گرد آورد. این بار تفاهم‌نامه‌ای بین مرکز هنر‌های نمایشی و جهاد دانشگاهی برای تغییر کاربری از سالن نمایش به موزه امضا شد.
اردیبهشت ۱۳۸۷ کار مرمت و بازسازی تئاتر «نصر» در فاز نخست بازسازی این ساختمان آغاز شد، اما در خرداد ماه این اقدامات به دلیل کمبود بودجه و اعتبارمتوقف شد. ۲۳ دی ماه همان سال اعلام شد: «نظر به مکاتبه مدیر امور مجامع و سهام مجتمع اقتصادی کمیته امام (ره) (مالک تئاتر نصر) با معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ادامه روند بازسازی تئاتر نصر متوقف و منوط به تفاهم‌نامه جدید با مجتمع مذکور است...»
۹ اسفند ۱۳۹۲ در تهران‌گردی احمد مسجد جامعی، رئیس وقت شورای شهر تهران، نوبت به لاله‌زار و خانه بوشهری و تئاتر نصر رسید. ۳۳ نامه تا زمان حضور او در تئاتر نصر بین مسئولان هنر‌های نمایشی، جهاد دانشگاهی و کمیته امداد رد و بدل شده بود، اما این موضوع در حد حرف ماند تا این‌که سرانجام شهردار تهران عصر پنجشنبه ۷ دی ماه ۱۳۹۶ از تعیین تکلیف تئاتر نصر تهران خبر داد و گفت: «طی قراردادی که با کمیته امداد امام خمینی (ره) و جهاد دانشگاهی منعقد کردیم روز شنبه تئاتر نصر تحویل شهرداری تهران خواهد شد و بلافاصله فعالیت‌های عملیاتی برای تبدیل تئاتر نصر به موزه تئاتر شهر انجام خواهد شد.»
محمد علی نجفی در بخشی از سخنانش در مراسم اختتامیه ششمین جشنواره تئاتر شهر سال ۱۳۹۶ بیان کرد: «حدود ۱۰ سال پیش استاد عزت‌الله انتظامی درخواست کردند تئاتر نصر دوباره به هنرمندان تئاتر برگردد و به عنوان موزه تئاتر تجهیز و آماده شود چرا که همه ما می‌توانیم رد پای تاریخ فرهنگی کشور را به نوعی در تئاتر نصر ببینیم؛ جایی که بسیاری از بزرگان هنر نمایش روی صحنه رفتند و در آنجا با هنر خودشان مردم را مسحور کردند.»
بلاخره پس از گذشت ۱۵ سال در سال ۱۳۹۶ تفاهم‌نامه‌ای بین سازمان زیباسازی شهر تهران، کمیته امداد امام (ره) به عنوان مالک و جهاد دانشگاهی که سرقفلی این بنای تاریخی را در اختیار داشت امضا شد و تملک این بنا به اختیار سازمان زیباسازی درآمد و قرار بر این شد که بعد از مرمت و بررسی‌های دقیق این مکان کاربری کاملا فرهنگی به خود بگیرد، که این کاربری احتمالا «موزه تئاتر» خواهد بود.
پس از به نتیجه رسیدن پیگیری‌های چند ماهه این سه ضلع، پنجشنبه هفتم دی ۱۳۹۶، محمدعلی نجفی، شهردار تهران اعلام کرده بود «تئاتر نصر شنبه (۹ دی) به شهرداری تحویل می‌شود» که در نهایت روز یک‌شنبه ۱۰ دی به سازمان زیباسازی شهر تهران تحویل داده شد.
حالا امروز حدود ۶ سال است که تئاتر نصر تحت مالکیت سازمان زیباسازی شهر تهران است، اما هنوز هیچ اقدامی در جهت احیا و یا تبدیل شدن موزه تئاتر نصر صورت نگرفته است و همچنان باید منتظر باشیم و ببینیم این نهاد چه برنامه‌ای برای این مکان تاریخی_ فرهنگی دارد.
منبع: برنا
