میکاییل دیانی کارگردان مستند «بیجه» از چالش‌های تولید این مستند و تلاش‌ها برای تسهیل تولید مستندهای انتقادی و اصلاح‌گر گفت.
چارسو پرس: میکائیل دیانی کارگردان مستند «بیجه» درباره روند شکل گیری و ایده تولید این اثر عنوان کرد: پس از ساخت مستندهای «فراموش شده‌ها» و «اعتراض خاموش» به فکر تولید مستند مرتبط با کودکان حاشیه‌نشین بودم از همین رو راجع به آن‌ها پژوهش کردیم که به سوژه بیجه رسیدیم که خود حاصل حاشیه نشینی بوده و بزهکاری اجتماعی را در حاشیه رقم زده است. بیجه به تعبیری تولید حاشیه و مولد آسیب‌های اجتماعی حاشیه بوده است. همچنین موضوع بیجه مواردی نظیر پایین بودن سطح آموزش، پایین بودن سطح امنیت، چند فرهنگی و تعارض خرده فرهنگ‌ها در حاشیه را در بر می‌گرفت.
وی با اشاره به اینکه این سوژه می‌توانست روایت مناسبی برای مستند فراهم کند، افزود: یک نسخه فیلم مستند از «بیجه» تولید شد که به بازخوانی پرونده او به عنوان یک قاتل سریالی کودکان پاکدشت پس از ۱۵ سال می‌پرداخت و به دلایل شکل گیری این گونه آسیب‌های اجتماعی در حاشیه‌های شهر اشاره داشت و در کنار آن یک مجموعه شش قسمتی نیز با عنوان «حاشیه صدا ندارد» با محوریت کودکان حاشیه و مسائل آن‌ها تولید شد.
این کارگردان با اشاره به محدودیت‌های جدی در حوزه تأمین منابع و مصادیق تصویری برای این مستند، مطرح کرد: برای دریافت تصاویر تلویزیونی محدودیت‌های جدی وجود داشت و در اختیار ما قرار نمی‌گرفت، همچنین پرونده بیجه نیز از طرف مقام قضائی در اختیار ما قرار داده نشد و آن چه از پرونده در مستند آمده به‌واسطه دسترسی خانواده یکی از مقتولان به پرونده بوده است یا به عنوان مثال آرشیوهای صوتی مرتبط را از روانشناسان دریافت کردیم و در نهایت تصاویر دادگاه را نیز با فرایندی خلاف روال طبیعی از تلویزیون گرفتیم.
وی با تاکید بر تلاش جدی خود برای پایبندی کامل به واقعیت، ادامه داد: تلاش کردیم بازسازی‌ها را تماماً مطابق با پرونده انجام دهیم و در روایت حادثه و موقعیت مکانی و جغرافیایی نیز عیناً مطابق روایتی که خود بیجه داشت، بازسازی کردیم و در همین راستا مطابق روایت‌ها در باغ اناری، کوره آجر پزی متروکه، مسیر کوره به خانه‌ها، امامزاده حمزه رضا تصویربرداری را انجام دادیم؛ البته این بازسازی‌ها به‌واسطه تعدد لوکیشن ها زمان زیادی از ما گرفت اما خروجی قابل قبولی داشتیم.
این مستند ساز با اشاره به توجه جدی در تنظیم گفتار متن، بیان کرد: توجه خیلی جدی به گفتار متن داشتیم و برای رعایت کردن ظرایف، انصاف و عدالت شاید گفتار متن را ۱۰ بار بازنویسی کردیم تا حد امکان در حق مسؤولان و خانواده مقتولان کوتاهی نشود و در عین حال روایتی صحیح داشته باشیم. از این رو فکر می‌کنم روایت دقیق و مستندی را در این مستند شاهد هستیم.
دیانی با اشاره به چالش‌های تولید مستندهایی نظیر «بیجه» عنوان کرد: آگاه کردن سیستم حکمرانی به اهمیت نگاه منتقدانه و تحلیلی نسبت به آسیب‌های اجتماعی مهمترین چالش این مستندها است. ما مستندسازان نیز در تلاش هستیم تا با بازنمایی این معضلات و بازتولید آن‌ها منجر به اصلاح آن و اهمیت این موضوعات و پیشرفت جامعه شویم لذا توجیه کردن دستگاه حکمرانی شامل قوه قضائیه، نیروی انتظامی و سایر بخش‌های مرتبط در رابطه با تولید مستند با این موضوع جهت پیشگیری از اتفاقات بعدی و حرکت به سمت پذیرش نگاه منتقدانه و اصلاح گرایانه مهم است و مهمترین چالش ما نیز در تولید این مستند بوده است.
این کارگردان با اشاره به اینکه پیش تولید این مستند شامل پژوهش و گردآوری مطالب و مستندات حدود یک سال، فرآیند ضبط سه ماه و پس تولید سه ماه زمان برده است، گفت: تمام تلاش ما در این مستند بر این بود که به مساله حاشیه‌نشینی، خانواده‌ها و اجتماعی که در آن جا زندگی می‌کنند توجه شود. معتقدم همچنان تولید این جنس آثار به این هدف کمک می‌کند و نیاز است مستندها تنها انتقاد نکنند بلکه در کنار آن پیشنهاد هم بدهند تا روایت مستند منجر به ناامیدی نشود. بهتر است مستندها ضمن روایت واقعیت و نقد دلسوزانه پیشنهاد دهنده باشند و با روایتی صادقانه به حل یک مساله کمک کنند به شیوه‌ای که اصلاح گرایانه با سوژه‌های اجتماعی مواجه شوند.
در خلاصه داستان مستند «بیجه» آمده است: «پرونده «بیجه» قاتل سریالی کودکان پاکدشت پس از ۱۵ سال بازخوانی می‌شود …»
سایر عوامل این مستند سینمایی عبارتند از تهیه کننده: مصطفی خیرپور، نویسنده: رضا مشتاقی، گفتار متن: محی الدین تقی پور، مدیر تولید: علی احتشامی، تصویربردار: عارف رنجبر، تدوینگر: حمید ابراهیمی، گرافیک: علی پورعبادی.
وی با اشاره به اینکه این سوژه می‌توانست روایت مناسبی برای مستند فراهم کند، افزود: یک نسخه فیلم مستند از «بیجه» تولید شد که به بازخوانی پرونده او به عنوان یک قاتل سریالی کودکان پاکدشت پس از ۱۵ سال می‌پرداخت و به دلایل شکل گیری این گونه آسیب‌های اجتماعی در حاشیه‌های شهر اشاره داشت و در کنار آن یک مجموعه شش قسمتی نیز با عنوان «حاشیه صدا ندارد» با محوریت کودکان حاشیه و مسائل آن‌ها تولید شد.
این کارگردان با اشاره به محدودیت‌های جدی در حوزه تأمین منابع و مصادیق تصویری برای این مستند، مطرح کرد: برای دریافت تصاویر تلویزیونی محدودیت‌های جدی وجود داشت و در اختیار ما قرار نمی‌گرفت، همچنین پرونده بیجه نیز از طرف مقام قضائی در اختیار ما قرار داده نشد و آن چه از پرونده در مستند آمده به‌واسطه دسترسی خانواده یکی از مقتولان به پرونده بوده است یا به عنوان مثال آرشیوهای صوتی مرتبط را از روانشناسان دریافت کردیم و در نهایت تصاویر دادگاه را نیز با فرایندی خلاف روال طبیعی از تلویزیون گرفتیم.
وی با تاکید بر تلاش جدی خود برای پایبندی کامل به واقعیت، ادامه داد: تلاش کردیم بازسازی‌ها را تماماً مطابق با پرونده انجام دهیم و در روایت حادثه و موقعیت مکانی و جغرافیایی نیز عیناً مطابق روایتی که خود بیجه داشت، بازسازی کردیم و در همین راستا مطابق روایت‌ها در باغ اناری، کوره آجر پزی متروکه، مسیر کوره به خانه‌ها، امامزاده حمزه رضا تصویربرداری را انجام دادیم؛ البته این بازسازی‌ها به‌واسطه تعدد لوکیشن ها زمان زیادی از ما گرفت اما خروجی قابل قبولی داشتیم.
این مستند ساز با اشاره به توجه جدی در تنظیم گفتار متن، بیان کرد: توجه خیلی جدی به گفتار متن داشتیم و برای رعایت کردن ظرایف، انصاف و عدالت شاید گفتار متن را ۱۰ بار بازنویسی کردیم تا حد امکان در حق مسؤولان و خانواده مقتولان کوتاهی نشود و در عین حال روایتی صحیح داشته باشیم. از این رو فکر می‌کنم روایت دقیق و مستندی را در این مستند شاهد هستیم.
دیانی با اشاره به چالش‌های تولید مستندهایی نظیر «بیجه» عنوان کرد: آگاه کردن سیستم حکمرانی به اهمیت نگاه منتقدانه و تحلیلی نسبت به آسیب‌های اجتماعی مهمترین چالش این مستندها است. ما مستندسازان نیز در تلاش هستیم تا با بازنمایی این معضلات و بازتولید آن‌ها منجر به اصلاح آن و اهمیت این موضوعات و پیشرفت جامعه شویم لذا توجیه کردن دستگاه حکمرانی شامل قوه قضائیه، نیروی انتظامی و سایر بخش‌های مرتبط در رابطه با تولید مستند با این موضوع جهت پیشگیری از اتفاقات بعدی و حرکت به سمت پذیرش نگاه منتقدانه و اصلاح گرایانه مهم است و مهمترین چالش ما نیز در تولید این مستند بوده است.
این کارگردان با اشاره به اینکه پیش تولید این مستند شامل پژوهش و گردآوری مطالب و مستندات حدود یک سال، فرآیند ضبط سه ماه و پس تولید سه ماه زمان برده است، گفت: تمام تلاش ما در این مستند بر این بود که به مساله حاشیه‌نشینی، خانواده‌ها و اجتماعی که در آن جا زندگی می‌کنند توجه شود. معتقدم همچنان تولید این جنس آثار به این هدف کمک می‌کند و نیاز است مستندها تنها انتقاد نکنند بلکه در کنار آن پیشنهاد هم بدهند تا روایت مستند منجر به ناامیدی نشود. بهتر است مستندها ضمن روایت واقعیت و نقد دلسوزانه پیشنهاد دهنده باشند و با روایتی صادقانه به حل یک مساله کمک کنند به شیوه‌ای که اصلاح گرایانه با سوژه‌های اجتماعی مواجه شوند.
در خلاصه داستان مستند «بیجه» آمده است: «پرونده «بیجه» قاتل سریالی کودکان پاکدشت پس از ۱۵ سال بازخوانی می‌شود …»
سایر عوامل این مستند سینمایی عبارتند از تهیه کننده: مصطفی خیرپور، نویسنده: رضا مشتاقی، گفتار متن: محی الدین تقی پور، مدیر تولید: علی احتشامی، تصویربردار: عارف رنجبر، تدوینگر: حمید ابراهیمی، گرافیک: علی پورعبادی.
https://teater.ir/news/58874
