کتابی که به مرور ایرادهای آثار «استنلی کوبریک» کارگردان بزرگ سینمای جهان پرداخته است، پس از ۵۰ سال منتشر می‌شود.
چارسو پرس: استنلی کوبریک کارگردان کمال‌گرایی که بی‌شک برخی از بزرگ‌ترین آثار کلاسیک سینما را کارگردانی کرد، آنقدر به انتقاد حساس بود که در سال ۱۹۷۰ تهدید کرد که از انتشار کتابی درباره ایرادهای فیلم‌هایش جلوگیری می‌کند.
کارگردان آثاری چون «اسپارتاکوس» و «۲۰۰۱: یک ادیسه فضایی» به نویسنده و ناشر کتاب هشدار داد که با تمام وجود مبارزه خواهد کرد و از هر ابزار قانونی در اختیارش برای جلوگیری از انتشار این کتاب استفاده خواهد کرد و این کار را هم کرد.
اکنون پس از گذشت ۲۵ سال از مرگ استنلی کوبریک، کتابی که کوبریک نمی‌خواست کسی بخواند با بیش از نیم قرن تاخیر منتشر می‌شود.
کتاب «چشم جادویی: سینمای استنلی کوبریک» نوشته «نیل هورنیک» اکنون سه پیشگفتار دارد که نشان دهنده تلاش‌های سوژه‌اش برای جلوگیری از انتشار و کنترل تصویرش است.
به گزارش گاردین، هورنیک که اکنون ۸۴ سال دارد و در لندن زندگی می‌کند می‌گوید که تهدیدهای قانونی کوبریک شوکه‌کننده بود و آن را به عنوان یک قسمت دردناک می‌دانم. او بیش از ۵۰ سال پیش از سوی نشریه سینمایی تانتیوی، مسئولیت نوشتن اولین کتاب درباره کوبریک را بر عهده گرفت و در حالی که کوبریک در ابتدا به فرآیند نگارش کتاب کمک می‌کرد و پرینت‌های فیلم‌هایش را که غیرقابل دسترس بودند با نویسنده به اشتراک می‌گذاشت اما پس از دیدن پیش‌نویس کتاب، نظر خود را تغییر داد و از انتشار آن جلوگیری کرد.
کوبریک در شکایت خود مدعی شده بود که این کتاب خلاصه‌ای از خوبی‌های هر فیلم و به دنبال آن خلاصه‌ای از نکات بد آن دارد، که از نظر کوبریک، کفه ترازوی ایرادات همیشه سنگینی می‌کرده و بر آنها تاکید زیادی شده است.
مجله تانتیوی قراردادی با کوبریک امضا کرده بود که بر اساس آن تا زمانی که کل محتوای کتاب به صورت کتبی توسط کوبریک تایید نشود، چیزی منتشر نخواهد شد.
هورنیک می‌گوید: «من توافق قانونی او با ناشر را درک کردم که به او اجازه می‌داد از صحت کتاب مطمئن شود. انتظار نداشتم کل کتاب رد شود».
وکلای کوبریک تصریح کرده بودند: «اگر... تلاشی توسط شما یا هر ناشر دیگری برای انتشار دست‌نوشته موجود بدون تأیید او انجام شود، کوبریک راه‌حلی نخواهد داشت جز اینکه توصیه‌های ما را بپذیرد تا تمام اقداماتی را که برای جلوگیری از آن در اختیار او است، بپذیرد».
کوبریک تخمین زده بود که یک سوم این کتاب ۷۰ هزار کلمه‌ای شامل انتقادات «غیرقابل قبول» است، اما او هرگز مشخص نکرد که چه چیزی باعث چنین توهینی شده و هورنیک نیز معتقد بود انتقادات آنقدر گسترده نبوده است.
بیشتر انتقادات عمدتاً در فصلی از این کتاب درباره فیلم «لولیتا» ظاهر شدند، اقتباسی از رمان جنجالی ولادیمیر ناباکوف در سال ۱۹۶۲ درباره مردی که عاشق یک دختر ۱۲ ساله می‌شود.
هورنیک در این کتاب می‌نویسد: «چیزهای خوبی در فیلم لولیتا وجود دارد. اما از بسیاری جهات، مواد اولیه خود را هدر می‌دهد و دارای آن پیچیدگی کتاب اصلی نیست. نسخه سینمایی را تا حد زیادی خیانت بی‌معنی به رمان اصلی که از آن اقتباس شده بود، دیدم. با این حال، من برای اکثر فیلم‌های دیگر او بسیار احترام قائلم».
در همین کتاب فیلم «۲۰۰۱: اودریسه فضایی» به عنوان «یک دستاورد بزرگ» و فیلم جنگ جهانی اول «راه‌های افتخار» کوبریک در سال ۱۹۵۷ هم به عنوان «فیلمی سرشار از پیچیدگی‌های بصری مسحورکننده» توصیف شده است.
«فیلیپو اولیویری» محقق برجسته سینمای کوبریک، در این باره می‌گوید: «خواندن مکاتبات بین وکلای کوبریک و ناشر بسیار تکان‌دهنده است... کوبریک کتابی می‌خواست که فیلم‌های او را تحسین کند و کتاب نوشته نیل اینطور نبود. فیلم‌های او تا آن زمان عمدتا نقدهای مثبتی دریافت می‌کردند، اگرچه برخی از منتقدان، به‌ویژه در نیویورک، منتقد آثارش نیز بودند. بنابراین او به کتابی نیاز داشت که کاملاً مثبت باشد.
«اولیویری» اضافه کرد که کتاب هورنیک برخلاف بسیاری از آثار دیگر، نگاهی بسیار دقیق و بی‌طرفانه از فیلم‌های کوبریک ارائه می‌کند.
«پل کرونین» ناشر کتاب «چشم جادویی: سینمای استنلی کوبریک» می‌گوید: «واکنش کوبریک به این کتاب نشان داد که وسواس کوبریک در مورد کنترل تصویر به حد افراط رسیده است. او فقط ویرایش انجام نداد، او کل پروژه را پاک کرد. اکنون، تقریباً ۵۵ سال پس از اتمام آن توسط نیل هورنیک، خوانندگان می‌توانند در نهایت قضاوت خود را در مورد کتابی که کوبریک بسیار مصمم بود از دید عموم دور نگه دارد، داشته باشند.
کتاب «چشم جادویی: سینمای استنلی کوبریک» نوشته «نیل هورنیک» ۳۰ آوریل توسط انتشارات «Stiking Place Books» منتشر می‌شود.
***
«استنلی کوبریک» از معدود فیلم‌سازان کمال‌گرا در تاریخ سینما محسوب می‌شود و برخی منتقدان او را در کنار «اورسن ولز»، از نوابغ دنیای سینما می‌دانند.
«کوبریک» اولین فیلم بلند داستانی‌اش را در سال ۱۹۵۳ با نام «هراس و هوس» ساخت که با وجود تمجید منتقدین، در گیشه چندان موفقیتی نداشت. او دو سال بعد فیلم «بوسه قاتل» را ساخت که جایزه بهترین کارگردان سال را از جشنواره «لوکارنو» برای او به همراه آورد تا اینکه در سال ۱۹۵۶ اولین فیلم حرفه‌ای او با حضور بازیگران و عوامل حرفه‌ای در «قتل» رقم خورد.
پس از فیلم پرهزینه و تاریخی «اسپارتاکوس» در سال ۱۹۶۰، «کوبریک» فیلم «لولیتا» را براساس کتاب معروف «ولادیمیر ناباکوف» ساخت که در همان سال نامزد شیر طلای جشنواره ونیز شد. در سال ۱۹۶۴ بود که «کوبریک» فیلم «دکتر استرنج لاو» را به سینما آورد و چهار سال بعد او یکی از بهترین فیلم‌هایش را به‌روی پرده سینما فرستاد؛ «ادیسه فضایی؛ ۲۰۰۱» براساس رمانی از «آرتور سی کلارک»، نویسنده نام‌دار آمریکایی. این فیلم که دیدگاه «کوبریک» درباره دنیای صنعتی و عصر ماشینی را به‌تصویر می‌کشید، نامزد اسکار بهترین کارگردانی بود و توانست جایزه بهترین جلوه‌های ویژه را از اسکار بگیرد.
«کوبریک» در سال ۱۹۷۱ فیلم به یادماندنی «پرتقال کوکی» را براساس کتابی از «آنتونی بورخس» ساخت و فیلم بعدی‌اش نیز «بری لیندون» براساس کتابی از «ویلیام تاکری» بود و این فیلم نیز اگرچه مانند بسیاری از آثار «کوبریک» نامزد اسکار بهترین کارگردانی، بهترین فیلم و بهترین فیلم‌نامه بود، اما توانست جایزه بافتا بهترین کارگردانی را برای او به‌همراه آورد.
او برای ساخت فیلم بعدی‌اش پنج سال علاقه‌مندان سینما را به انتظار نشاند تا در سال ۱۹۸۰ فیلم ترسناک «درخشش» را براساس رمانی از «استفن کینگ» بسازد. این فیلم با بازی درخشان «جک نیکلسون» از ترسناک‌ترین فیلم‌های تاریخ سینما محسوب می‌شود. هفت سال بعد فیلم تحسین‌برانگیز «غلاف تمام فلزی» به کارگردانی «استنلی کوبریک» درباره جنگ ویتنام به‌تصویر کشیده شد. آخرین فیلم این نابغه سینما در سال ۱۹۹۹ و با فاصله ۱۲ سال بعد از فیلم قبلی ساخته شد؛ «چشمان کاملا بسته» با بازی «تام کروز» و «نیکول کیدمن» که از جشنواره ونیز موفق به کسب جایزه شد.
کارگردان آثاری چون «اسپارتاکوس» و «۲۰۰۱: یک ادیسه فضایی» به نویسنده و ناشر کتاب هشدار داد که با تمام وجود مبارزه خواهد کرد و از هر ابزار قانونی در اختیارش برای جلوگیری از انتشار این کتاب استفاده خواهد کرد و این کار را هم کرد.
اکنون پس از گذشت ۲۵ سال از مرگ استنلی کوبریک، کتابی که کوبریک نمی‌خواست کسی بخواند با بیش از نیم قرن تاخیر منتشر می‌شود.
کتاب «چشم جادویی: سینمای استنلی کوبریک» نوشته «نیل هورنیک» اکنون سه پیشگفتار دارد که نشان دهنده تلاش‌های سوژه‌اش برای جلوگیری از انتشار و کنترل تصویرش است.
به گزارش گاردین، هورنیک که اکنون ۸۴ سال دارد و در لندن زندگی می‌کند می‌گوید که تهدیدهای قانونی کوبریک شوکه‌کننده بود و آن را به عنوان یک قسمت دردناک می‌دانم. او بیش از ۵۰ سال پیش از سوی نشریه سینمایی تانتیوی، مسئولیت نوشتن اولین کتاب درباره کوبریک را بر عهده گرفت و در حالی که کوبریک در ابتدا به فرآیند نگارش کتاب کمک می‌کرد و پرینت‌های فیلم‌هایش را که غیرقابل دسترس بودند با نویسنده به اشتراک می‌گذاشت اما پس از دیدن پیش‌نویس کتاب، نظر خود را تغییر داد و از انتشار آن جلوگیری کرد.
کوبریک در شکایت خود مدعی شده بود که این کتاب خلاصه‌ای از خوبی‌های هر فیلم و به دنبال آن خلاصه‌ای از نکات بد آن دارد، که از نظر کوبریک، کفه ترازوی ایرادات همیشه سنگینی می‌کرده و بر آنها تاکید زیادی شده است.
مجله تانتیوی قراردادی با کوبریک امضا کرده بود که بر اساس آن تا زمانی که کل محتوای کتاب به صورت کتبی توسط کوبریک تایید نشود، چیزی منتشر نخواهد شد.
هورنیک می‌گوید: «من توافق قانونی او با ناشر را درک کردم که به او اجازه می‌داد از صحت کتاب مطمئن شود. انتظار نداشتم کل کتاب رد شود».
وکلای کوبریک تصریح کرده بودند: «اگر... تلاشی توسط شما یا هر ناشر دیگری برای انتشار دست‌نوشته موجود بدون تأیید او انجام شود، کوبریک راه‌حلی نخواهد داشت جز اینکه توصیه‌های ما را بپذیرد تا تمام اقداماتی را که برای جلوگیری از آن در اختیار او است، بپذیرد».
کوبریک تخمین زده بود که یک سوم این کتاب ۷۰ هزار کلمه‌ای شامل انتقادات «غیرقابل قبول» است، اما او هرگز مشخص نکرد که چه چیزی باعث چنین توهینی شده و هورنیک نیز معتقد بود انتقادات آنقدر گسترده نبوده است.
بیشتر انتقادات عمدتاً در فصلی از این کتاب درباره فیلم «لولیتا» ظاهر شدند، اقتباسی از رمان جنجالی ولادیمیر ناباکوف در سال ۱۹۶۲ درباره مردی که عاشق یک دختر ۱۲ ساله می‌شود.
هورنیک در این کتاب می‌نویسد: «چیزهای خوبی در فیلم لولیتا وجود دارد. اما از بسیاری جهات، مواد اولیه خود را هدر می‌دهد و دارای آن پیچیدگی کتاب اصلی نیست. نسخه سینمایی را تا حد زیادی خیانت بی‌معنی به رمان اصلی که از آن اقتباس شده بود، دیدم. با این حال، من برای اکثر فیلم‌های دیگر او بسیار احترام قائلم».
در همین کتاب فیلم «۲۰۰۱: اودریسه فضایی» به عنوان «یک دستاورد بزرگ» و فیلم جنگ جهانی اول «راه‌های افتخار» کوبریک در سال ۱۹۵۷ هم به عنوان «فیلمی سرشار از پیچیدگی‌های بصری مسحورکننده» توصیف شده است.
«فیلیپو اولیویری» محقق برجسته سینمای کوبریک، در این باره می‌گوید: «خواندن مکاتبات بین وکلای کوبریک و ناشر بسیار تکان‌دهنده است... کوبریک کتابی می‌خواست که فیلم‌های او را تحسین کند و کتاب نوشته نیل اینطور نبود. فیلم‌های او تا آن زمان عمدتا نقدهای مثبتی دریافت می‌کردند، اگرچه برخی از منتقدان، به‌ویژه در نیویورک، منتقد آثارش نیز بودند. بنابراین او به کتابی نیاز داشت که کاملاً مثبت باشد.
«اولیویری» اضافه کرد که کتاب هورنیک برخلاف بسیاری از آثار دیگر، نگاهی بسیار دقیق و بی‌طرفانه از فیلم‌های کوبریک ارائه می‌کند.
«پل کرونین» ناشر کتاب «چشم جادویی: سینمای استنلی کوبریک» می‌گوید: «واکنش کوبریک به این کتاب نشان داد که وسواس کوبریک در مورد کنترل تصویر به حد افراط رسیده است. او فقط ویرایش انجام نداد، او کل پروژه را پاک کرد. اکنون، تقریباً ۵۵ سال پس از اتمام آن توسط نیل هورنیک، خوانندگان می‌توانند در نهایت قضاوت خود را در مورد کتابی که کوبریک بسیار مصمم بود از دید عموم دور نگه دارد، داشته باشند.
کتاب «چشم جادویی: سینمای استنلی کوبریک» نوشته «نیل هورنیک» ۳۰ آوریل توسط انتشارات «Stiking Place Books» منتشر می‌شود.
***
«استنلی کوبریک» از معدود فیلم‌سازان کمال‌گرا در تاریخ سینما محسوب می‌شود و برخی منتقدان او را در کنار «اورسن ولز»، از نوابغ دنیای سینما می‌دانند.
«کوبریک» اولین فیلم بلند داستانی‌اش را در سال ۱۹۵۳ با نام «هراس و هوس» ساخت که با وجود تمجید منتقدین، در گیشه چندان موفقیتی نداشت. او دو سال بعد فیلم «بوسه قاتل» را ساخت که جایزه بهترین کارگردان سال را از جشنواره «لوکارنو» برای او به همراه آورد تا اینکه در سال ۱۹۵۶ اولین فیلم حرفه‌ای او با حضور بازیگران و عوامل حرفه‌ای در «قتل» رقم خورد.
پس از فیلم پرهزینه و تاریخی «اسپارتاکوس» در سال ۱۹۶۰، «کوبریک» فیلم «لولیتا» را براساس کتاب معروف «ولادیمیر ناباکوف» ساخت که در همان سال نامزد شیر طلای جشنواره ونیز شد. در سال ۱۹۶۴ بود که «کوبریک» فیلم «دکتر استرنج لاو» را به سینما آورد و چهار سال بعد او یکی از بهترین فیلم‌هایش را به‌روی پرده سینما فرستاد؛ «ادیسه فضایی؛ ۲۰۰۱» براساس رمانی از «آرتور سی کلارک»، نویسنده نام‌دار آمریکایی. این فیلم که دیدگاه «کوبریک» درباره دنیای صنعتی و عصر ماشینی را به‌تصویر می‌کشید، نامزد اسکار بهترین کارگردانی بود و توانست جایزه بهترین جلوه‌های ویژه را از اسکار بگیرد.
«کوبریک» در سال ۱۹۷۱ فیلم به یادماندنی «پرتقال کوکی» را براساس کتابی از «آنتونی بورخس» ساخت و فیلم بعدی‌اش نیز «بری لیندون» براساس کتابی از «ویلیام تاکری» بود و این فیلم نیز اگرچه مانند بسیاری از آثار «کوبریک» نامزد اسکار بهترین کارگردانی، بهترین فیلم و بهترین فیلم‌نامه بود، اما توانست جایزه بافتا بهترین کارگردانی را برای او به‌همراه آورد.
او برای ساخت فیلم بعدی‌اش پنج سال علاقه‌مندان سینما را به انتظار نشاند تا در سال ۱۹۸۰ فیلم ترسناک «درخشش» را براساس رمانی از «استفن کینگ» بسازد. این فیلم با بازی درخشان «جک نیکلسون» از ترسناک‌ترین فیلم‌های تاریخ سینما محسوب می‌شود. هفت سال بعد فیلم تحسین‌برانگیز «غلاف تمام فلزی» به کارگردانی «استنلی کوبریک» درباره جنگ ویتنام به‌تصویر کشیده شد. آخرین فیلم این نابغه سینما در سال ۱۹۹۹ و با فاصله ۱۲ سال بعد از فیلم قبلی ساخته شد؛ «چشمان کاملا بسته» با بازی «تام کروز» و «نیکول کیدمن» که از جشنواره ونیز موفق به کسب جایزه شد.
https://teater.ir/news/59974
