چارسو پرس: همان‌طور که ۱۹۸۲ و ۲۰۰۹ را می‌توان به عنوان سال‌های درخشان ژانر علمی-تخیلی معرفی کرد، سال ۲۰۰۸ نیز سال تحول‌آفرین و موفقیت‌آمیزی برای سینمای ژانر ابرقهرمانی به شمار می‌آید. سال ۲۰۰۸ سالی بود که دنیای سینمایی مارول به طور رسمی آغاز به کار کرد و سالی بود که بهترین فیلم «بتمن» را برای هواداران به ارمغان آورد.
در سال ۲۰۰۸ فیلم‌های مختلفی براساس کتاب‌های کمیک و یا حول محور ابرقهرمانان ساخته شد که قابل‌توجه‌ترین عناوین در این مقاله معرفی شده‌اند. همه فیلم‌هایی که در این فهرست گنجانده شده‌اند، فیلم‌های فوق‌العاده‌ای نیستند، اگرچه برخی از آن‌ها همچنان در سینمای ابرقهرمانی می‌درخشند و جایگاه ویژه و ماندگاری دارند. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که این فیلم‌های سینمایی در کنار هم سال ۲۰۰۸ را به سالی تبدیل کردند که سینما در آن تغییر کرد، سالی که سینمای ابرقهرمانی را به جریان اصلی تبدیل کرد و به خاطر سود مالی زیادی که برای شرکت‌ها به همراه داشت، باعث شد ژانر ابرقهرمانی به چیزی که امروز می‌بینیم بدل شود.
۱. شوالیه تاریکی (The Dark Knight)
- سال تولید: ۲۰۰۸
- کارگردان: کریستوفر نولان
- بازیگران: کریستین بیل، مایکل کین، هیث لجر، گری اولدمن، آرون اکهارت، مگی جیلنهال، مورگان فریمن
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۴ از ۱۰۰
هر نظری که درباره فیلم «شوالیه تاریکی» نولان داشته باشید و به هر شیوه‌ای که دوست داشته باشید آن را توصیف کنید، به هر حال «شوالیه تاریکی» از آن فیلم‌های ماندگار است. «شوالیه تاریکی» در مقام یک فیلم اکشن صحنه‌های نفس‌گیری ارائه می‌دهد، به عنوان یک فیلم جنایی عملکرد شگفت‌انگیزی دارد و مهم‌تر از همه این‌ها یکی از بهترین و به‌یادماندنی‌ترین شخصیت‌های شرور تاریخ سینما را به تصویر می‌کشد. آن شخصیت شرور همان جوکر با بازی هیث لجر افسانه‌ای است. داستان «شوالیه تاریکی» حول محور بروس وین یا همان بتمن می‌چرخد که وقتی جوکر به ایجاد هرج و مرج در گاتهام می‌پردازد، به طور پیاپی با دوراهی‌های اخلاقی چالش‌برانگیزی مواجه می‌شود.
اگرچه دستاوردهای کریستوفر نولان در مقام یک فیلم‌ساز چیره‌دست فراتر از سه‌گانه «شوالیه تاریکی» اوست، اما دومین قسمت این سه‌گانه برای همیشه یکی از بهترین آثار او باقی خواهد ماند. «شوالیه تاریکی» فیلمی بود که ژانر ابرقهرمانی را به شیوه‌ای معنادار به جلو سوق داد. این فیلم از قهرمان شنل‌پوش گاتهام فیلمی سخت، شدید، هیجان‌انگیز و احساسی است و به اندازه‌ای خوب است که پس از ۲۰۰۸ و تاکنون، هنوز هیچ فیلمی از سینمای ابرقهرمانی نتوانسته حتی به آن نزدیک شود.
۲. مرد آهنی (Iron Man)
- سال تولید: ۲۰۰۸
- کارگردان: جان فاورو
- بازیگران: رابرت داونی جونیور، ترنس هاوارد، جف بریجز، شان توب، گوئینت پالترو
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۴ از ۱۰۰
«مرد آهنی» فیلمی است که همه‌چیز با آن شروع شد. غول سینمایی امروز که تحت عنوان دنیای سینمایی مارول شناخته می شود، اولین قدم خود را با این فیلم برداشت. واضح است که اگر به خاطر موفقیت فیلم «مرد آهنی» نبود به احتمال زیاد این فرنچایز به جایگاه امروز خود دست پیدا نمی‌کرد. شاید اگر امروز «مرد آهنی» را تماشا کنید فیلم عجیبی به نظر برسد، اما با این وجود یکی از مهم‌ترین فیلم‌های ابرقهرمانی است، به خصوص از دید فرهنگی. شخصیت تونی استارک/مرد آهنی هرگز در خارج از جامعه خوانندگان کتاب‌های کمیک محبوبیتی نداشت، اما فیلم «مرد آهنی» و بازی درخشان رابرت داونی جونیور باعث شد این شخصیت به یکی از برجسته‌ترین چهره‌های دنیای سینمایی مارول تبدیل شود و محبوبیت بی‌اندازه‌ای پیدا کند.
در ابتدای «مرد آهنی» تونی استارک یک میلیاردر خودمحور است که فقط به خودش و ثروتش اهمیت می‌دهد. در پایان فیلم تونی استارک همچنان تجملاتی و متکبر است، اما او به چیزی بیشتر تبدیل شده، اکنون او قهرمانی‌ست که معنای تازه‌ای در زندگی کشف کرده. تونی استارک / مرد آهنی قلب تپنده سه فاز نخست دنیای سینمایی مارول بود. فرنچایز مارول تأثیر زیادی روی فرهنگ پاپ گذاشت و در دهه ۲۰۱۰ تسلط زیادی روی آن پیدا کرد. امری که اگر به خاطر «مرد آهنی» سال ۲۰۰۸ نبود، به احتمال زیاد محقق نمی‌شد.
۳. پسر جهنمی ۲: ارتش طلایی (Hellboy II: The Golden Army)
- سال تولید: ۲۰۰۸
- کارگردان: گی‌یرمو دل تورو
- بازیگران: ران پرلمن، داگ جونز، سلما بلیر، جفری تامبر، جان هرت، ست مک‌فارلن، مونتسه ریبه
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۸۶ از ۱۰۰
گی یرمو دل تورو بدون شک یکی از بهترین‌ها در زمینه کارگردانی فیلم‌های ابرقهرمانی به شمار می‌آید. باید دقت داشت که فیلم‌های ابرقهرمانی دل تورو حتی در بین بهترین فیلم‌هایی که در طول زندگی حرفه‌ای خود ساخته نیز قرار نمی‌گیرند. به عبارت دیگر، دل تورو فیلم‌ساز چیره‌دستی است که فیلم‌های درجه دو او کیفیت بسیار بهتری نسبت به بهترین فیلم‌های اغلب کارگردان‌ها دارد. فیلم‌های کمیکی دل تورو به اندازه فیلم‌هایی دیگرش، از جمله «هزارتوی پن» (Pan’s Labyrinth) و «شکل آب» (The Shape of Water) خوب نیستند، اما همچنان تماشایی و جذاب‌اند.
گی‌یرمو دل تورو با تولید فیلم «بلید ۲» (Blade II) بهترین فیلم «بلید» را تا به امروز ساخته و در سال ۲۰۰۴ فیلمی از «پسر جهنمی» ساخت که واقعاً خیره‌کننده بود، چه برسد به دنباله آن فیلم در سال ۲۰۰۸ که به طور قابل‌توجهی بهتر شده بود: «پسر جهنمی ۲: ارتش طلایی». با توجه به اکران این فیلم در سال ۲۰۰۸، طبیعی بود که تحت الشعاع فیلم‌های بزرگ سینمای ابرقهرمانی مانند «شوالیه تاریکی» و «مرد آهنی» قرار بگیرد. اما به طور کلی «پسر جهنمی ۲: ارتش طلایی» یک فیلم فانتزی، ابرقهرمانی و اکشن واقعاً خوب است. فیلمی که می‌توان به راحتی یکی از بهترین‌های این ژانر در دهه ۲۰۰۰ خطاب کرد. متأسفانه این فیلم در زمان خودش دست کم گرفته شد.
۴. مسابقه سرعت (Speed Racer)
- سال تولید: ۲۰۰۸
- کارگردان: برادران واچوفسکی
- بازیگران: امیل هرش، کریستینا ریچی، جان گودمن، سوزان ساراندون، متیو فاکس، هیرویوکی سانادا، رین، راجر آلام، جان بنفیلد، ملویل پوپو، هاروی فریدمن
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۴۲ از ۱۰۰
از نظر فنی فیلم «مسابقه سرعت» نه از روی یک کتاب کمیک، بلکه از روی یک مانگا اقتباس شده است. اما از آنجایی که مانگا نمونه ژاپنی کمیک است، می‌توان «مسابقه سرعت» را یک فیلم کمیک‌بوکی در نظر گرفت. معمولاً مانگاها صاحب اقتباس‌های انیمه‌ای می‌شوند. شاید به همین خاطر باشد که فیلم سینمایی «مسابقه سرعت» به طور عجیبی حس و حال یک انیمه لایو اکشن را به مخاطب القا می‌کند.
در فیلم «مسابقه سرعت» واچوفسکی‌ها همچنان به آزمون و خطا با جلوه‌های ویژه جاه‌طلبانه خود ادامه داده‌اند و به همین دلیل می‌توان تعداد زیادی تصویر کامپیوتری دید که در کنار عناصر لایو اکشن قرار گرفته‌اند. درست مانند سه‌گانه «ماتریکس» (the Matrix). با وجود اینکه «مسابقه سرعت» به خوبی فیلم‌های «ماتریکس» نیست، اما فیلم قابل قبولی است که می‌توان از تماشای آن لذت برد. اگر فیلم را ببینید درک می‌کنید چرا «مسابقه سرعت» در سال‌های پس از انتشار طرفدار پیدا کرده و به یکی از فیلم‌های کلاسیک کالت تبدیل شده است.
۵. هالک شگفت‌انگیز (The Incredible Hulk)
- سال تولید: ۲۰۰۸
- کارگردان: لویی لتریر
- بازیگران: ادوارد نورتون، لیو تایلر، تیم راث، ویلیام هرت
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۶۷ از ۱۰۰
فیلم «هالک شگفت‌انگیز» چندان شگفت‌انگیز نبود، اما در سال ۲۰۰۸ به عنوان دومین فیلم سینمای ابرقهرمانی مارول در کنار «مرد آهنی» قرار گرفت و خبر از آینده‌ای بزرگ و شکوهمند داد. به همین دلیل است که «هالک شگفت‌انگیز» فیلم مهمی تلقی می‌شود. بدون شک فیلم «مرد آهنی» چه در ترسیم آینده دنیای سینمایی مارول و چه به عنوان یک فیلم سینمایی، عملکرد بهتری داشت. با این وجود «هالک شگفت‌انگیز» خیلی کوتاه رابرت داونی جونیور را در نقش تونی استارک به نمایش می‌گذارد و با نشان دادن شخصیت‌های دیگری که در فیلم‌ها و سریال‌های مارول ظاهر شده‌اند شیطنت می‌کند، شخصیت‌هایی از جمله امیل بلونسکی (با بازی تیم راث) و تادئوس راس (که در ابتدا ویلیام هرت نقش او را بازی می‌کرد).
البته درست پس از «هالک شگفت‌انگیز» بدون هیچ تشریفاتی بازیگر نقش بروس بنر / هالک از ادوارد نورتون به مارک روفالو تغییر کرد. تا به امروز روفالو به بازی در نقش این شخصیت ادامه داده است. با وجود اینکه «هالک شگفت‌انگیز» بین هواداران مارول محبوبیت ندارد، اما به طور رسمی دومین فیلم فرنچایز به حساب می‌آید و برای فرنچایزی به وسعت و قدمت دنیای سینمایی مارول، نقش دومین فیلم در ساخت یک جهان گسترده بسیار اهمیت دارد.
۶. هنکاک (Hancock)
- سال تولید: ۲۰۰۸
- کارگردان: پیتر برگ
- بازیگران: ویل اسمیت، شارلیز ترون، جیسون بیتمن، الکسا هیوینز
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۴۲ از ۱۰۰
«هنکاک» یک فیلم عمیقاً عجیب است، به خصوص اگر امروز آن را تماشا کنیم. نیمه اول فیلم مهیج و طنز است اما «هنکاک» ناگهان در نیمه دوم خود به یک فیلم ابرقهرمانی سرکش و چیزی بسیار جدی‌تر تبدیل می‌شود. ویل اسمیت نقش ضدقهرمان فیلم را به خوبی بازی می‌کند. بخش‌هایی از «هنکاک» که محوریت طنز دارند بهترین بخش‌های فیلم هستند. درعوض وقتی «هنکاک» می‌خواهد پیچش‌های داستانی خود را به نمایش بگذارد و دراماتیک شود، عیب و ایرادهای فیلم به چشم می‌آیند.
از طرفی مشاهده رویکرد «هنکاک» در سینمای ابرقهرمانی، آن هم در اوایل سال ۲۰۰۸، نشان می‌دهد مخاطبان به نمونه‌هایی از این ژانر که در چهارچوب‌های تعریف‌شده قرار دارند، عادت کرده بودند. با وجود اینکه نمی‌توان فیلم «هنکاک» را یک تقلید تمسخرآمیز (parody) از فیلم‌های ابرقهرمانی دانست، اما این فیلم تا حدی کلیشه‌های سینمای ابرقهرمانی را مسخره کرده. آن هم در حالی که مخاطبان هنوز به اندازه کافی چنین فیلم‌هایی را تماشا نکرده بودند تا متوجه تمسخر «هنکاک» شوند.
۷. تحت تعقیب (Wanted)
- سال تولید: ۲۰۰۸
- کارگردان: تیمور بکمامبتوف
- بازیگران: جیمز مک‌آوی، آنجلینا جولی، مورگان فریمن، کریس پرت
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۷۱ از ۱۰۰
فیلم «تحت تعقیب» را نمی‌توان یک فیلم ابرقهرمانی دانست، اما از آنجایی که براساس یک کتاب کمیک ساخته شده، قطعاً یک فیلم کمیک‌بوکی است. فیلم ابرقهرمانی و فیلم کمیک‌بوکی اغلب عباراتی هستند که به جای یکدیگر استفاده می‌شود (یعنی اغلب اوقات معنای یکسانی دارند). بنابراین می‌توان «تحت تعقیب» را میان فیلم‌های سینمای ابرقهرمانی یا کمیک‌بوکی سال ۲۰۰۸ گنجاند.
داستان فیلم «تحت تعقیب» درباره مرد جوانی است که به یک جامعه زیرزمینی و پنهان از آدم‌کش‌ها می‌پیوندد و با عواقب انتخاب این حرفه و سبک زندگی روبه‌رو می‌شود؛ عواقبی که برای بینندگان بسیار سرگرم‌کننده است. پدیده باربنهایمر (همزمانی اکران فیلم «اوپنهایمر» و «باربی») ۱۵ سال قبل برای «تحت تعقیب» اتفاق افتاده بود. اکران این فیلم و فیلم انیمیشنی «وال-ئی» (WALL-E) همزمان در ۲۷ ژوئن ۲۰۰۸ صورت گرفت.
۸. جهنده (Jumper)
- سال تولید: ۲۰۰۸
- کارگردان: داگ لیمان
- بازیگران: هایدن کریستنسن، جیمی بل، ریچل بیلسون، مایکل روکر، آناسوفیا راب، مکس تیریوت، داین لین، ساموئل ال. جکسون، شان رابرتس
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۱۵ از ۱۰۰
این حقیقت که پوستر فیلم «جهنده» منظره بیابانی مصر را نشان می‌دهد، بسیار طعنه‌آمیز است. چرا که هایدن کریستنسن، بازیگر نقش اول فیلم، نقل قول معروفی دارد که در آن به این موضوع اشاره می‌کند که سر صحنه فیلم‌برداری یکی از فیلم‌های جورج لوکاس از شن بیزار بوده (او در فیلم‌های «جنگ ستارگان» نقش لوک اسکای‌واکر را ایفا کرده). در حقیقت فیلم «جهنده» شبیه گردهمایی بازیگران «جنگ ستارگان» است، چرا که ساموئل ال. جکسون (در «جنگ ستارگان» نقش میس ویندو را ایفا کرده) نیز در این فیلم به ایفای نقش پرداخته. او نقش آنتاگونیست فیلم که با جهنده‌ها دشمنی دارد را بازی می‌کند.
ایده فیلم «جهنده» ایده خوبی است، اما فیلم به خوبی آن را اجرا نمی‌کند. داستان درباره یک مرد جوان است که می‌تواند تله‌پورت کند؛ به این معنا که می‌تواند در لحظه به هر مکانی، در هر زمانی، سفر کند. او با گروهی از افراد به رهبری شخصیتی که ساموئل ال. جکسون نقشش را بازی می‌کند، درگیر می‌شود. این گروه عقایدی در مخالفت با وجود جهنده‌ها دارد و به همین دلیل قصد دارند جلوی قهرمان داستان را بگیرند. متأسفانه فیلم «جهنده» از هیچ جنبه‌ای فیلمی به یاد ماندنی به شمار نمی‌آید، اما در سال ۲۰۰۸ نسبتاً موفق عمل کرد. یک فیلم دیگر که روی افرادی با توانایی‌های فرابشری تمرکز می‌کند.
۹. روح (The Spirit)
- سال تولید: ۲۰۰۸
- کارگردان: فرانک میلر
- بازیگران: گابریل مچ، اوا مندس، سارا پلسون، دن لاریا، پاز وگا، اسکارلت جوهانسون، ساموئل ال. جکسون
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۱۴ از ۱۰۰
اگر درباره آثار فرانک میلر صحبت کنیم، قطعاً قابل‌توجه‌ترین و مشهورترین فیلم میلر چیزی نیست جز فیلم «شهر گناه» (Sin City) سال ۲۰۰۵. اما میلر سه سال پس از فیلم پرآوازه خود (که با همکاری رابرت رودریگز کارگردانی کرده بود)، فیلم مناقشه‌برانگیز «روح» را تولید کرد. سبک و حال‌وهوای «شهر گناه» در فیلم «روح» نیز دیده می‌شود. داستان درباره پلیسی است که در قامت یک روح به زندگی برمی‌گردد تا به مبارزه با جرم و جنایت ادامه بدهد.
درست مانند فیلم‌های «جهنده» و «مرد آهنی»، فیلم «روح» نیز ساموئل ال. جکسون را در گروه بازیگران خود دارد، حتی اسکارلت جوهانسون که بعدها در دنیای سینمایی مارول به بیوه سیاه تبدیل می‌شود نیز در «روح» حضور دارد. «روح» در زمانه خود به هیچ وجه مورد استقبال قرار نگرفت، اما از نظر بصری متمایز بود و داستان جالبی را روایت می‌کرد. دوستداران فیلم «شهر گناه» می‌بایست به «روح» فرصت بدهند، زیرا به احتمال زیاد از تماشای آن لذت خواهند برد. در حقیقت «روح» از نظر معنوی میراث‌دار «شهر گناه» به حساب می‌آید.
۱۰. فیلم ابرقهرمان (Superhero Movie)
- سال تولید: ۲۰۰۸
- کارگردان: کریگ مازن
- بازیگران: دریک بل، سارا پکستون، کریستوفر مک‌دونالد، کوین هارت، برنت اسپاینر، جفری تامبر، رابرت جوی، رجینا هال، پاملا اندرسون، لسلی نیلسن، سایمون رکس، کلی گرینبوش
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۱۶ از ۱۰۰
«فیلم ابرقهرمان» به دست کریگ مازین نوشته و کارگردانی شده، همان کسی که بعدها فیلم‌نامه سریال کوتاه و تحسین‌شده شبکه HBO یعنی «چرنوبیل» (Chernobyl) را نوشت. «فیلم ابرقهرمان» یکی از آن فیلم‌هایی است که در سال‌های پس از «فیلم ترسناک» (Scary Movie) محبوبیت زیادی پیدا کردند. تکلیف مخاطب با این گونه از فیلم‌ها مشخص بود، قرار بود شاهد زنجیره‌ای از شوخی‌های نه چندان هوشمندانه باشند که یک ژانر یا نوع خاصی از فیلم‌ها را هدف قرار می‌گیرد.
«فیلم ابرقهرمان» یک تقلید تمسخرآمیز از همه فیلم‌های ابرقهرمانی است، برای همین می‌تواند برای هواداران این ژانر به شدت خنده‌دار و سرگرم‌کننده باشد. «فیلم ابرقهرمان» فیلم خوبی نیست، شاید حتی تقلید تمسخرآمیز خوبی هم نباشد، اما مانند فیلم «هنکاک» به ما ثابت می‌کند در سال ۲۰۰۸ سینمای ابرقهرمانی به اندازه کافی در جریان اصلی حضور پیدا کرده بودند که بتوان فیلم‌های نامتعارفی همچون «فیلم ابرقهرمان» را در پاسخ به آن‌ها تولید کرد. این موضوع چه خوب باشد و چه بد، وجود تقلیدهای تمسخرآمیز یعنی یک ژانر موفق شده خود را تثبیت کند.
منبع: دیجی‌مگ
